“Ιθάκη”: Το άγνωστο παρασκήνιο με Αχτσιόγλου και Χαρίτση για την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ

Άγνωστες λεπτομέρειες της ταραγμένης περιόδου μεταξύ της πρώτης εκλογικής αναμέτρησης στις 21 Μαϊου του 2023, και της δεύτερης που ακολούθησε στις 25 Ιουνίου (λόγω της εφαρμογής του συστήματος της απλής αναλογικής), περιγράφει στην “Ιθάκη” -που κυκλοφορεί από σήμερα- ο Αλέξης Τσίπρας. Πρόκειται για το διάστημα που ο ίδιος λαμβάνει την απόφαση να παραιτηθεί από την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ ΠΣ, αναλαμβάνοντας την ευθύνη της ήττας, ωστόσο επιχειρεί την ύστατη προσπάθεια ενόψει των δεύτερων εκλογών.

Το libre εξασφάλισε αντίτυπο του βιβλίου που βρίσκεται πλέον στις προθήκες των βιβλιοπωλείων και αναδημοσιεύει μερικά από τα στιγμιότυπα της περιόδου του καλοκαιριού του 2023, με τις δύο εκλογικές μάχες -Μάϊος και Ιούνιος-, στις οποίες ο ΣΥΡΙΖΑ συνετρίβη, την αγωνία του πρώην πρωθυπουργού για την επιβίωση του κόμματος, την απόφαση για την παραίτηση και το παρασκήνιο των συναντήσεών του με την Έφη Αχτσιόγλου και τον Αλέξη Χαρίτση, στους οποίους, διαδοχικά, πρότεινε την ηγεσία.

Τα στιγμιότυπα αυτά φωτίζουν πτυχές ενός δραματικού παρασκηνίου που, εφόσον οι προτάσεις του είχαν βρει ανταπόκριση, ίσως άλλαζαν την ροή των πραγμάτων, απέτρεπαν την “εισβολή” Κασσελάκη και δημιουργούσαν καλύτερες συνθήκς επιβίωσης του κόμματος.

Όσα αναφέρονται στο κεφάλαιο “Η χαμένη ευκαιρία” φέρνουν στο φως το παρασκήνιο εκείνης της περιόδου, την εδραιωμένη πλέον πεποίθηση του πρώην πρωθυπουργού πώς ο ΣΥΡΙΖΑ έχει κλείσει τον ιστορικό του κύκλο, την απογοήτευσή του για τον μικρό ορίζοντα των συντρόφων του και την αδυναμία να διαχειριστούν τα μεγάλα προβλήματα, ξοδεύοντας πολιτικό χρόνο στην εσωστρέφεια, και τις δύο προσπάθειές του να αναδείξει νέα ηγεσία στο κόμμα με δύο πρόσωπα της νεότερης γενιάς. Η ειρωνία της τύχης, είναι πώς και τα δύο αυτά πρόσωπα δεν βρίσκονται σήμερα στον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά αποχώρησαν μετά τη νίκη Κασσελάκη: πρόκειται για την Έφη Αχτσιόγλου και τον Αλέξη Χαρίτση!

Ο Αλέξης Τσίπρας περιγράφει (σελ. 612) την ήττα στις εκλογές του Μαϊου του ’23 ως “σαφή αποδοκιμασία τόσο προς τον ΣΥΡΙΖΑ, όσο και προς το πρόσωπό μου. Μια βαριά πολιτική και προσωπική ήττα”. Και συνεχίζει: “Έπρεπε, λοιπόν, να πλεύσω με τσακισμένο σκαρί, κρατώντας σταθερά το πηδάλιο, μέχρι τη νέα εκλογική αναμέτρηση… Κατα τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου είχα βάλει ένα προσωπικό στοίχημα: Αν πετυχαίναμε τον στόχο και κερδίζαμε, φυσικά θα συνέχιζα. Αν όμως αποτυγχάναμε θα έθετα ένα όριο, ένα σημείο πέρα από το οποίο δεν θα είχε νόημα να παραμείνω. Κι αυτό ήταν το εκλογικό αποτέλεσμα του 2019, και πιό συγκεκριμένα η διαφορά μας από τη Ν.Δ. Είχα πει στον εαυτό μου: αν χάσεις αλλά η απόσταση παραμείνει ίση ή μικρότερη, θα συνεχίσεις. Αν όμως διευρυνθεί, θα αναλάβεις την ευθύνη και θα αποχωρήσεις. Συνεπώς δεν είχα δεύτερες σκέψεις εκείνο το βραδυ των εκλογικών αποτελεσμάτων της 21ης Μαϊου. Είχα αποφασίσει ότι φεύγω”.

Μαραντζίδης: “Εσύ είσαι ήδη τελειωμένος”

Ο πρώην πρωθυπουργός περιγράφει πώς αναγκάζεται να μαζέψει τα πολιτικά συντρίμμια του ΣΥΡΙΖΑ, να συγκροτήσει νέα εκλογική ομάδα, να ξεκινήσει τις περιοδείες και να δημιουργήσει νέα διλήμματα ενόψει της δεύτερης αναμέτρησης. Εκ των πραγμάτων, αυτή η δεύτερη αναμέτρηση μετατράπηκε σε μάχη επιβίωσης του ΣΥΡΙΖΑ, ο ίδιος, άλλωστε είχε αποφασίσει να παραιτηθεί μετά την δεύτερη εκλογή. Ωστόσο, είχαν όλοι προεξοφλήσει ότι το 20% του Μαϊου δεν ήταν ο “πάτος του βαρελιού”..

“Θα ήταν απρόσμενη επιτυχία αν καταφέρναμε να κρατήσουμε το 20%”, του έλεγαν οι συνεργάτες του. Σε αυτό το σημείο, μάλιστα, ο Αλέξης Τσίπρας θυμάται την απάντηση του στρατηγικού συμβούλου Νίκου Μαραντζίδη, γνωστού πανεπιστημιακού και συγγραφέα, που είχε μπει εθελοντικά στη μάχη, όταν τον ρώτησε σχετικά: “Εσύ είσαι ήδη τελειωμένος”, του απάντησε, σύμφωνα με τις περιγραφές στην “Ιθάκη”.

Η πρώτη σκέψη για αλλαγή… εν πλω

Εντυπωσιασμένος,όπως γράφει από την σκληρότητα αλλά και ειλικρίνεια των λόγων του Μαραντζίδη, ο Αλέξης Τσίπρας αναζητά λύσεις που θα μπορούσαν να καταστήσουν μικρότερη την καταστροφή που όλοι ανέμεναν ότι θα συμβεί στις δεύτερες κάλπες. Έτσι, περιγράφει: ” Εκείνη τη στιγμή γεννήθηκε στο μυαλό μου μία ιδέα. Αφού αυτό το σκαρί (ΣΥΡΙΖΑ) με αυτόν τον καπετάνιο, δεν πρόκειται να πλεύσει καλύτερα, να το επιδιορθώσουμε όσο μπορούμε και να αλλάξουμε καπετάνιο εν πλω. Δεν ήταν μία εύκολη απόφαση. Μετά από δεκαπέντε χρόνια στο τιμόνι να παραμερίσω και να στηρίζω ως σύμβουλος, και ως πλήρωμα ταυτόχρονα, έναν νέο καπετάνιο”.

Επί της ουσίας, ο πρώην πρωθυπουργός περιγράφει (κι αυτό δεν είναι γνωστό) ότι όντως αποφάσισε να παραιτηθεί, όχι μετά την δεύτερη εκλογική αναμέτρηση (17,83%), αλλά μετά την πρώτη, και να δοθεί η σκυτάλη σε ένα άλλο πρόσωπο, δίπλα στο οποίο θα στεκόταν κι αυτός κατά την προεκλογική καμπάνια. Ο Αλέξης Τσίπρας αποκαλύπτει στην “Ιθάκη” και ποιό ήταν αυτό το πρόσωπο που θα έπαιρνε το “δακτυλίδι” της ηγεσίας και θα αναλάμβανε την εκ βάθρων ανανέωση του κόμματος, όμως και το ρίσκο να οδηγήσει το τσακισμένο καράβι σε ένα λιμάνι: η Έφη Αχτσιόγλου!

Το σχέδιο, η συνάντηση και η άρνηση

“Αποφάσισα να της προτείνω να ηγηθεί στην καμπάνια για τις εκλογές και να εκπροσωπήσει τον ΣΥΡΙΖΑ στο ντιμπέϊτ των πολιτικών αρχηγών… Θα ήταν ο απόλυτος αιφνιδιασμός για τον Μητσοτάκη. Εκεί που περίμενε να αντιμετωπίσει εμάν, έναν εκείνη την ώρα βαριά τραυματισμένο αντίπαλο, θα είχε μπροστά του ένα νέο πρόσωπο.Μία σοβαρή νέα πολιτικό, με σημαντική, τότε, απήχηση στο εκλογικό σώμα του ΣΥΡΙΖΑ, όσο και πέρα απ΄ αυτό. Μπορεί να ήταν ακόμα άπειρη, και με μικρή σχετικά ισχύ εντός του κόμματος, αλλά είχε σοβαρή πολιτική και τεχνοκρατική συγκρότηση, και, εφόσον δεχόταν, θα ήταν η πρώτη γυναίκα ηγέτιδα στο κόμμα μας, και η μόνη γυναίκα ηγέτιδα μεγάλου κόμματος εξουσίας”, αναφέρει ο πρώην πρωθυπουργός.

Αναφέρει, βεβαίως και τους προβληματισμούς του σχετικά με το πώς θα δεχόταν μία τέτοια απόφαση, που αν μη τι άλλο θα καθόριζε και τις γενικότερες εξελίξεις στον ΣΥΡΙΖΑ, η κοινοβουλευτική ομάδα και άλλα κορυφαία στελέχη, ωστόσο ήταν αποφασισμένος να στηρίξει την Έφη Αχτσιόγλου και στον προεκλογικό αγώνα και εντός του κόμματος.

“Το σχέδιο ήταν σαφές: θα εμφανιζόμουν στη Βουλή και την ίδια ημέρα που θα συνεδρίαζε η Κ.Ο, θα πρότεινα την Αχτσιόγλου για να αναλάβει την ηγεσία της. Εγώ θα παρέμενα πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, καθώς για την αλλαγή απαιτείται Συνέδριο και επίσημη εκλογική διαδικασία. Η Αχτσιόγλου θα γινόταν το πρόσωπο της παράταξης, η υποψήφια Πρωθυπουργός, και θα ηγείτο της εκλογικής καμπάνιας. Εγώ θα ήμουν συνεχώς διπλα της, με πλήρη στήριξη, σε κάθε στάδιο της προσπάθειας”, γράφει.

Τις διαδικαστικές αυτές λεπτομέρειες, αναφέρει πώς τις συντόνισε με τον διευθυντή του γραφείου του Μιχάλη Καλογήρου, ο οποίος, κι ενώ όλα ήταν έτοιμα, τον ρώτησε: “Κι΄ αν δεν δεχτεί;”. Ο Αλέξης Τσίπρας γράφει: “Αιφνιδιάστηκα και ενοχλήθηκα: “Να πειστεί να δεχτεί”, του απάντησα. “Γιατί να μην δεχτεί; Είναι κρίσιμες στιγμές για το κόμμα. Αλλά και για την ίδια είναι μία μεγάλη ευκαιρία”.

“Η στάση της με αιφνιδίασε”

Στην σελ.617, μάλιστα, περιγράφει πώς οργανώθηκε η συνάντηση με την Έφη Αχτσιόγλου.

“Αποφασισμένος, και επειδή ο χρόνος πίεζε, ζήτησα από την Αχτσιόγλου να έρθει επειγόντως στην Κουμουνδούρου. Πράγματι, έφτασε περίπου μία ώρα αργότερα. Παρόντες στη συνάντηση ήταν ο Καλογήρου και ο Μαραντζίδης. Δεν έχασα χρόνο, μπήκα κατευθείαν στο θέμα… Η αντίδρασή της με ξάφνιασε. Ήταν ιδιαίτερα επιφυλακτική, στα όρια της άρνησης. Τα επιχειρήματά της, ομολογώ, δεν μου φάνηκαν καθόλου πειστικά. Μου είπε πώς δεν της είχε περάσει ποτέ από το μυαλό η προοπτική να ηγηθεί του ΣΥΡΙΖΑ και ότι ένοιωθε ανέτοιμη για ένα τέτοιο βάρος. Ανέφερε επίσης την οικογένειά της και τις δυσκολίες να ισορροπήσει ανάμεσα στις απαιτήσεις του ρόλου και τις ανάγκες του μικρού της παιδιού. Η στάση της με αιφνιδίασε. Εκεί που εγώ έβλεπα μία μεγάλη ευκαιρία, εκείνη έβλεπε προβλήματα. Επιχείρησα, λοιπόν, όσο μπορούσα να την μεταπείσω. Τη διαβεβαίωσα πώς θα ήμουν συνεχώς δίπλα της. Αν μεν πηγαίναμε καλά στις εκλογές και ανεβάζαμε έστω και μία μονάδα τα ποσοστά μας σε σχέση με τον Μάϊο θα ήμασταν όλο κερδισμένοι. Αν πάλι δεν πηγαίναμε καλά, η ευθύνη θα βάραινε αποκλειστικά εμένα.”

Ο Αλέξης Τσίπρας γράφει πώς η πρώην υπουργός του ζήτησε μία ημέρα να το σκεφτεί, κάτι που τον ανάγκασε να μεταθέσει κατά 24 ώρες την προγραμματισμένη για την επόμενη μέρα συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής. Όμως, μόλις το επόμενο πρωί, η Έφη Αχτσιόγλου του τηλεφώνησε για να αρνηθεί οριστικά την πρόταση. Ο πρώην πρωθυπουργός πορεύτηκε μόνος προς την εκλογική αναμέτρηση της 25ης Ιουνίου, όπου γνώρισε την τελική συντριβή και άνοιξε έτσι ο δρόμος για την (προαποφασμένη) παραίτησή του.

Καλοκαίρι του 2023, η συνάντηση στο Σούνιο

“Το βράδυ των εκλογών, αποφάσισα να δώσω την ευκαιρία στον εαυτό μου να συμβουλευτεί το μαξιλάρι του”, περιγράφει για τη νύχτα των εκλογικών αποτελεσμάτων, με τον ΣΥΡΙΖΑ να έχει συγκεντρώσει μόλις 17,83%. Εάν τον Μάϊο ήταν η μεγάλη ήττα, τον Ιούνιο είχε υποστεί την απόλυτη πολιτική συντριβή.

“Την επόμενη μέρα, κάθισα μόνος μου και τα έβαλα όλα σε ένα χαρτί και κατέγραψα τα υπέρ και τα κατά…έπρεπε να παραιτηθώ. Στην πραγματικότητα δεν ήταν κάτι που προέκυπτε ξαφνικά. Ήταν η επιβεβαίωση μιας εσωτερικής επιλογής που είχε αρχίσει να σχηματοποιείται από την προεκλογική περίοδο του Μαϊου. Καθυστέρησα ακόμα μία μέρα. Ήθελα να εξαντλήσω κάθε δυνατότητα να υπάρχει συνέχεια και ομαλή μετάβαση του κόμματος στην επόμενη μερα. Δεν ήθελα να το αφήσω στο κενό, με σπασμένο κατάρτι στη μέση του ωκεανού, δίχως καπετάνιο και με πλήρωμα στα πρόθυρα του αλληλοσπαραγμού. Έτσι φώναξα στο Σούνιο τον Αλέξη Χαρίτση. Πϊστευα ότι ήταν ο μόνος που θα μπορούσε, εφόσον εκλεγεί, να εξασφαλίσει, αν όχι τη συναίνεση, τουλάχιστον την ανοχή. Ανήκε στη νέα γενιά, είχε τεχνοκρατικό προφίλ και επιτυχημένη θητεία ως Υπουργός μου. Μπορούσε να δημιουργηθεί μία ευρύτερη πλειοψηφία στήριξης στο πρόσωπό του.”

Περιγράφει μάλιστα “κινηματογραφικά” τη συνάντηση στο Σούνιο:

“Καθίσαμε στο μπαλκόνι, ήταν απόγευμα, την ώρα που δύει ο ήλιος, αλλά έκανε ακόμα πολλή ζέστη. Χωρίς περιστροφές του ανακοίνωσα την απόφασή μου να παραιτηθώ. Και του ζήτησα να δεχτεί να είναι υποψήφιος για επόμενος Πρόεδρος του Κόμματος. Του εξήγησα ότι θα ήταν μία επιλογή που θα μπορούσε να κρατήσει το κόμμα ενωμένο. Του εκμυστηρεύτηκα όσα είχαν συμβεί με την Έφη και κατέληξα: Μόνο η δική σου υποψηφιότητα μπορεί να βρει ευρύτερη αποδοχή”.

Ο Χαρίτσης “σκοτείνιασε”…

“Στο άκουσμα της απόφασής μου να φύγω και ακόμα περισσότερο στην πρότασή μου να θέσει υποψηφιότητα, σκοτείνιασε. Μου είπε, τελικά, πώς δεν αισθάνεται έτοιμος να αναλάβει ένα τόσο μεγάλο βάρος. Και μου ζήτησε να μην παραιτηθώ”.

Ο Αλέξης Τσίπρας γράφει πώς μετά και τη συνάντηση αυτή, τα περιθώρια στένεψαν. Τότε αντιλήφθηκε πώς δεν μπορούσε να εγγυηθεί την ομαλή μετάβαση του κόμματος σε μία νέα ηγεσία. Δίχως να το λέει, πιθανότατα αισθάνθηκε απογοήτευση από τα δύο απανωτά “όχι” της Έφης Αχτσιόγλου και του Αλέξη Χαρίτση, δύο στελεχών της νεότερης γενιάς, τα οποία εκείνος ανέδειξε την περίοδο της διακυβέρνησης, και στα οποία πίστεψε.

Εκ των υστέρων πολλά μπορούν αν ειπωθούν, είναι, όμως, χαρακτηριστικό πώς ελάχιστους μήνες μετά από τις δύο αυτές προτάσεις που απέβησαν άκαρπες, η Έφη Αχτσιόγλου δοκίμασε να αναλάβει την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ (που ευκολότερα και άμεσα θα είχε αναλάβει εάν αποδεχόταν την πρόταση Τσίπρα), αλλά έχασε από τον Στέφανο Κασσελάκη, αλλά και ο Αλέξης Χαρίτσης, αντί να γίνει πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ με την στήριξη του πρώην πρωθυπουργού είναι σήμερα πρόεδρος της Νέας Αριστεράς που φθίνει διαρκώς δημοσκοπικά και πολιτικά. Γι αυτό, άλλωστε, και ο πρώην πρωθυπουργός τιτλοφορεί το συγκεκριμένο κεφάλαιο του βιβλίου “Χαμένη Ευκαιρία”!