Λύθηκε το μυστήριο με την Σαντορίνη-Τι προκάλεσε την σεισμική έξαρση

Διεθνής ομάδα ερευνητών, μεταξύ των οποίων και Έλληνες, αποκάλυψε τις διαδικασίες που οδήγησαν στην έντονη σεισμική δραστηριότητα κοντά στη Σαντορίνη στις αρχές του 2025. Η μελέτη τους, που δημοσιεύτηκε στο Science, δείχνει ότι η δραστηριότητα προκλήθηκε από μια τεράστια μαγματική διείσδυση — ένα κατακόρυφο στρώμα μάγματος — που διαδόθηκε σε απόσταση άνω των 20 χιλιομέτρων μέσα στον φλοιό της Γης, σε βάθος μεγαλύτερο των 10 χιλιομέτρων κάτω από τον πυθμένα της θάλασσας.

Το μάγμα αυτό, σύμφωνα με τους ερευνητές, ήταν αρκετό για να γεμίσει περίπου 200.000 ολυμπιακές πισίνες ή 200 φορές τη Μεγάλη Πυραμίδα της Γκίζας, την Ακρόπολη ή το Empire State Building 500 φορές, και θα μπορούσε να καλύψει το Μανχάταν ή τα νησιά των Βερμούδων με στρώμα 9 μέτρων.

Η σεισμική δραστηριότητα, μοναδική παγκοσμίως για την ένταση και τη συγκέντρωση σεισμών σε περιορισμένο χρόνο, περιελάμβανε εκατοντάδες αισθητούς σεισμούς, με κάποιους άνω των 5 βαθμών. Προκάλεσε τοπική κατάσταση έκτακτης ανάγκης, κλείσιμο σχολείων και ανησυχία σε κατοίκους και επισκέπτες. Υπήρχε μεγάλη αβεβαιότητα αν οι σεισμοί οφείλονταν σε ηφαιστειακή δραστηριότητα που προμήνυε πιθανή έκρηξη ή σε ολίσθηση τεκτονικών ρηγμάτων, πιθανώς προοίμιο μεγαλύτερου σεισμού, όπως εκείνου μεγέθους 7,7 που είχε πλήξει την περιοχή το 1956.

Τι αποκάλυψε η ερευνητική ομάδα

Η ερευνητική ομάδα αποκάλυψε την αιτία της δραστηριότητας μέσω προηγμένων τεχνικών μηχανικής μάθησης που προσδιόρισαν με ακρίβεια την χωρική κατανομή στον φλοιό της Γης περισσότερων από 25.000 σεισμούς. Η μελέτη χρησιμοποίησε αυτούς τους σεισμούς ως «εικονικούς μετρητές τάσης σε βάθος», επιτρέποντάς τους να απεικονίσουν την κίνηση του μάγματος με πρωτοφανή χωρική και χρονική λεπτομέρεια. Αυτή η απεικόνιση, σύμφωνα με την έρευνα, αναγνωρίζει και χαρτογραφεί την διείσδυση μιας μαγματικής φλέβας, η οποία τελικά πυροδότησε τη σεισμική δραστηριότητα. Η απεικόνιση, όπως υπογραμμίζουν οι ερευνητές, αποκλείει έτσι την ολίσθηση τεκτονικών ρηγμάτων ως πρωταρχική αιτία της σεισμικής έξαρσης του 2025. «Η λεπτομερής χωροχρονική απεικόνιση της σεισμικής δραστηριότητας του 2025 δείχνει ότι οι διεισδύσεις μάγματος, δημιουργούν σεισμούς και μπορούν να οδηγήσουν σε επικίνδυνες ηφαιστειακές εκρήξεις, δεν περιλαμβάνουν μια απλή μονόδρομη διαδικασία μάγματος που κινείται οριζόντια ή κατακόρυφα», σημειώνουν. Το πιο εντυπωσιακό, όπως υπογραμμίζουν, ήταν ότι η διείσδυση δεν κινήθηκε ομαλά. Αντίθετα, όπως καταδεικνύεται από την έρευνα, εκδηλώθηκε κατά κύματα — ανοίγοντας νέες ρωγμές, κλείνοντας άλλες και προωθώντας μάγμα προς τα εμπρός σε παλμούς. «Η κυματική διείσδυση του μάγματος και η επακόλουθη παλμική μεταβολή της πίεσης επέδρασε στο πεδίο τάσεων και οδήγησε στη γένεση τόσο μεγάλου πλήθους σεισμών, με «καταρρακτώδη» ρυθμό, δηλαδή ο ένας σεισμός μετά τον άλλο σε πολύ μικρό χωρικό και χρονικό διάστημα», επισημαίνει η ερευνητική ομάδα.

Τα ερευνητικά αποτελέσματα της ομάδας υποδηλώνουν ότι αυτή η κυματοειδής διαδικασία ανάδρασης της διείσδυσης μάγματος δεν είναι μοναδική στη Σαντορίνη. Αντίθετα, αυτός είναι πιθανά ένας θεμελιώδης μηχανισμός με τον οποίο το μάγμα μεταφέρεται κάτω από τα ηφαίστεια παγκοσμίως. Παράλληλα, όπως υπογραμμίζεται, οι μέθοδοι που αναπτύχθηκαν θα μπορούσαν επίσης να βοηθήσουν τους επιστήμονες να παρακολουθούν μελλοντικές κρίσεις σε σχεδόν άμεσο χρόνο — ειδικά σε περιοχές όπου η μεγαλύτερη δραστηριότητα εκδηλώνεται στην ανοιχτή θάλασσα ή βαθιά στο υπέδαφος, πέρα από την εμβέλεια των παραδοσιακών επίγειων μετρήσεων.

«Η Σαντορίνη, μέρος του ελληνικού ηφαιστειακού τόξου, έχει ιστορικό καταστροφικών εκρήξεων, συμπεριλαμβανομένης της «μινωικής έκρηξης» γύρω στο 1620 π.Χ. Η σεισμική κρίση του 2025, αν και δεν συνοδεύτηκε με έκρηξη, υπογραμμίζει τους πιθανούς κινδύνους που αντιμετωπίζουν οι τοπικοί πληθυσμοί και υπογραμμίζει τη σημασία της γεωφυσικής παρακολούθησης υψηλής ανάλυσης», καταλήγουν οι ερευνητές.