“ΙΘΑΚΗ”: Τι αποκαλύπτει ο πρόλογος του Αλέξη Τσίπρα για το περιεχόμενο του βιβλίου του

Με τη “δική του φωνή” να περιγράφει γεγονότα και καταστάσεις που συνέβησαν στο παρελθόν, αλλά και με δηλωμένη πρόθεση να μιλήσει για το παρόν και το μέλλον, ο Αλέξης Τσίπρας παρουσιάζει το βιβλίο του «Ιθάκη», που θα κυκλοφορήσει από τις εκδόσεις Gutenberg. Η προδημοσίευση του προλόγου αποκαλύπτει ένα έργο βαθιά προσωπικό, που φιλοδοξεί να λειτουργήσει ταυτόχρονα ως μαρτυρία και ως πολιτική κατάθεση ευθύνης.  

Ράνια Τραγόμαλλου

Παράλληλα όμως  υποδηλώνει και μια διάθεση επανατοποθέτησης στο πολιτικό παρόν — μια συγγραφική πράξη που προϊδεάζει και για το επόμενο βήμα του πρώην πρωθυπουργού.

Η πρόταση για το “αύριο” 

Ο Αλέξης Τσίπρας, άλλωστε σημειώνει  στον πρόλογο του οτι δεν έγραψε το βιβλίο, μόνο για να καταθέσει εμπειρίες αλλά και για να παραθέσει την πρόταση του για το αύριο. “Είναι η προσπάθεια να μετατραπεί η γνώση που αποκτήθηκε μέσα στη φωτιά της κρίσης σε σκέψη, σε σχέδιο, σε όραμα για την Ελλάδα του αύριο”, επισημαίνει στον πρόλογο που προδημοσιεύθηκε.  

Το ύφος της γραφής, εξομολογητικό και ψύχραιμο, μοιάζει να συνομιλεί με το ίδιο το εξώφυλλο του βιβλίου: σκούρο μπλε φόντο, ήπιος φωτισμός, το πρόσωπο του συγγραφέα στο κέντρο, χωρίς πολιτικά σύμβολα ή χρώματα, δείχνει να αντικατοπτρίζει τη διάθεση του Αλέξη Τσίπρα  να καταθέσει τη δική του εμπειρία, «με ευθύνη, με καθαρότητα και χωρίς φόβο». 

“Να ακουστεί και η δική μου φωνή”

«Ήρθε η ώρα, λοιπόν, να ακουστεί και η δική μου φωνή. Η ώρα να ειπωθεί η αλήθεια όπως τη βίωσα. Η δική μου αλήθεια», γράφει σε μια φράση που λειτουργεί σχεδόν ως σύνθημα του βιβλίου.  

Κι αυτή η «φωνή» επιχειρεί να αναμετρηθεί όχι μόνο με τις δικές του επιλογές, αλλά και με τον τρόπο που η Ιστορία γράφεται — ή παραλείπεται. «Η Ιστορία δεν είναι τρόπαιο, ούτε πεδίο ιδιοκτησίας. Είναι το κοινό μας έδαφος, χώρος μνήμης, ευθύνης και αλήθειας», σημειώνει, με έναν τόνο πολιτικής και ηθικής αυτογνωσίας. 

Η Ιθάκη μοιάζει να εμφανίζεται ως αφετηρία ενός νέου πολιτικού στοχασμού, που συνδέει το βίωμα με τη σκέψη, και το παρελθόν με τη διεκδίκηση του μέλλοντος.  Η γλώσσα είναι προσεκτικά ζυγισμένη και το ύφος δείχνει ώριμο και προσωπικό. Ο πρώην  πρωθυπουργός  απευθύνεται όχι μόνο στους συμμάχους ή  σε αντιπάλους του, αλλά και «στους νέους ανθρώπους που δεν έζησαν τα χρόνια της κρίσης και αναζητούν κατανόηση σε έναν κόσμο που αλλάζει». 

Η ανάγκη της μαρτυρίας 

Ο Αλέξης Τσίπρας παρουσιάζει την πολιτική του διαδρομή, με αναφορές σε εκείνες τις στιγμές στη ζωή “που φτάνεις σ’ έναν κόμπο”,  περιγράφοντας εκείνες τις καμπές όπου «κάθε εσωτερική σου βεβαιότητα δοκιμάζεται». 

Στιγμές όπου, όπως λέει, η λογική και το συναίσθημα δεν αρκούν, γιατί «όταν οι αποφάσεις σου δεν επηρεάζουν απλώς τη δική σου ζωή, αλλά διαμορφώνουν τη μοίρα χιλιάδων ή και εκατομμυρίων ανθρώπων, η ευθύνη γίνεται σχεδόν υπαρξιακή». 

Στην προδημοσίευση, ο πρώην Πρωθυπουργός διευκρινίζει ότι το βιβλίο «δεν γράφτηκε για να εξωραΐσει αποφάσεις, να ωραιοποιήσει γεγονότα ή να κατασκευάσει ένα αφήγημα βολικό».

Αντίθετα, τονίζει ότι το βιβλίο αυτό γεννήθηκε από μια ανάγκη. Όχι αυτή για προσωπική δικαίωση… αλλά όπως αναφέρει, “από την ανάγκη της μαρτυρίας. Να ειπωθούν τα γεγονότα όπως τα έζησα, να αποτυπωθούν οι συνθήκες, οι συγκρούσεις, τα διλήμματα και το κόστος”. 

Το ταξίδι, η δοκιμασία, η ευθύνη 

Σκιαγραφεί το δικό του πολιτικό ταξίδι, από την ανάληψη της ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ το 2008, όταν «πολλοί μιλούσαν για ένα άλμα στο κενό», έως το 2015, τη χρονιά που, όπως σημειώνει, «η πραγματικότητα ήταν αμείλικτη». Θυμάται τις πιέσεις να αποφύγει την ευθύνη, αλλά και τη στιγμή που «ανέλαβε τη διακυβέρνηση όταν η Ελλάδα βρισκόταν σε μία από τις πιο κρίσιμες καμπές της σύγχρονης Ιστορίας της». 

Η αφήγηση συνεχίζει με έναν πιο στοχαστικό τόνο: «Το 2019, δεν ήμουν ο ίδιος. Το σημαντικότερο, η Ελλάδα δεν ήταν πια ίδια», αναφέρει ο πρώην πρωθυπουργός που αποδίδει στην πολιτική πορεία μια σχεδόν μεταμορφωτική δύναμη: «Η πολιτική, όταν δεν ασκείται ως ρόλος που κληρονομείς αλλά ως εσωτερική αποστολή, έχει τη δύναμη να σε μεταμορφώσει […] Αυτή η πολιτική είναι έφοδος στον ουρανό». 

Ο πρόλογος προϊδεάζει για το περιεχόμενο του βιβλίου: το ταξίδι, τη δοκιμασία, την ευθύνη. Ο τίτλος άλλωστε, λειτουργεί όχι μόνο ως μεταφορά της προσωπικής του πορείας, αλλά και της συλλογικής  εμπειρίας της χώρας που πέρασε μέσα από κρίσεις για να σταθεί ξανά όρθια. 

Ένα αφήγημα που φιλοδοξεί να ενώσει το προσωπικό βίωμα με το συλλογικό ταξίδι — από το παρελθόν προς το μέλλον, με σταθερή πυξίδα όπως διακρίνεται και από τα λόγια του συγγραφέα: “Τούτο  το βιβλίο είναι πράξη ευθύνης απέναντι στο παρελθόν και διεκδίκησης για το δικαίωμα στο μέλλον”.