Γιατί είναι τόσο επικίνδυνος ο τυφώνας- τέρας Μελίσα- Πώς σχηματίστηκε και γιατί κινείται αργά

Η Τζαμάικα βρίσκεται αντιμέτωπη με τον πιο ισχυρό τυφώνα στην ιστορία της, καθώς ο τυφώνας Μέλισσα, κατηγορίας 5, πλησιάζει με ανέμους που φτάνουν τα 295 χλμ./ώρα (185 μίλια/ώρα) — τα ισχυρότερα καταγεγραμμένα φέτος παγκοσμίως. Οι μετεωρολόγοι προειδοποιούν ότι η αργή του κίνηση, μόλις 5 χλμ./ώρα, μπορεί να προκαλέσει βιβλικές πλημμύρες και εκτεταμένες καταστροφές.

Πώς η Μέλισσα έγινε τέρας κατηγορίας 5

Ο τυφώνας σχηματίστηκε από μια ομάδα καταιγίδες στα ανοικτά της Δυτικής Αφρικής στα μέσα Οκτωβρίου και ενισχύθηκε ταχύτατα όσο κινήθηκε δυτικά, μέσα σε θάλασσες θερμότερες από το συνηθισμένο. Οι θερμοκρασίες στην Καραϊβική είναι 1–2 βαθμούς πιο υψηλές από το μέσο όρο, κάτι που κλίνει τη ζυγαριά υπέρ της ραγδαίας ενίσχυσης των τυφώνων. Η υπερθέρμανση των θαλασσών και της ατμόσφαιρας λόγω της κλιματικής αλλαγής έχει δημιουργήσει ιδανικές συνθήκες για φαινόμενα ακραίας έντασης.

Με κεντρική πίεση 892 μιλιμπάρ, χαμηλότερη ακόμη και από εκείνη του τυφώνα Κατρίνα το 2005, η Μέλισσα συγκαταλέγεται στους πιο ισχυρούς τυφώνες του 21ου αιώνα. Εάν πλήξει την Τζαμάικα με την παρούσα ένταση, θα ξεπεράσει κατά πολύ προηγούμενους καταστροφικούς τυφώνες όπως ο Γκίλμπερτ (1988), ο Ντιν (2007) και ο Μπέριλ (2024).

Ο κίνδυνος της αργής πορείας – πλημμύρες άνευ προηγουμένου

Το μεγαλύτερο πρόβλημα, προειδοποιούν οι ειδικοί, είναι η βραδύτητα του φαινομένου. Με ταχύτητα μικρότερη από ενός πεζού, η Μέλισσα κινείται αργά προς τα δυτικά, πράγμα που σημαίνει ότι θα επιμείνει για ημέρες πάνω από την ίδια περιοχή, προκαλώντας καταρρακτώδεις βροχές. Το Εθνικό Κέντρο Τυφώνων των ΗΠΑ προβλέπει 38 έως 76 εκατοστά βροχής, και έως και ένα μέτρο, σε ορεινές περιοχές.

Αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε εκτεταμένες πλημμύρες και κατολισθήσεις, ειδικά στις νότιες και ανατολικές περιοχές της Τζαμάικα. Ο ορεινός όγκος των Blue Mountains αναμένεται να διοχετεύσει τεράστιους όγκους νερού προς τις πεδινές περιοχές, όπως το Κλαρεντον και το Σεντ Κάθριν, που κινδυνεύουν με αιφνίδιες πλημμύρες. Η στάθμη της θάλασσας μπορεί να ανέβει έως και τέσσερα μέτρα, προκαλώντας παράκτια καταστροφή.

«Αν φανταστείτε ένα μέτρο βροχής να πέφτει σε μια ολόκληρη λεκάνη απορροής και να κατευθύνεται σε ένα ποτάμι, όταν φτάσει στις πεδινές περιοχές, το ύψος του νερού θα είναι πολλαπλάσιο», εξηγεί ο ερευνητής Φρεντ Τόμας από το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. «Το αποτέλεσμα θα μπορούσε να είναι μαζικές απώλειες ανθρώπινων ζωών».

Η Τζαμάικα «ανέτοιμη» για ένα τέτοιο πλήγμα

Ο πρωθυπουργός της Τζαμάικας, Άντριου Χόλνες, προειδοποίησε ότι «καμία υποδομή δεν μπορεί να αντέξει έναν τυφώνα κατηγορίας 5». Αν και τα νέα κτίρια είναι κατασκευασμένα με οπλισμένο σκυρόδεμα σύμφωνα με τους εθνικούς οικοδομικούς κανονισμούς, οι ειδικοί επισημαίνουν ότι το πρόβλημα δεν είναι μόνο οι άνεμοι, αλλά κι η βροχή κι οι καταιγίδες. Πολλά σπίτια θα μπορούσαν να πλημμυρίσουν μέχρι και τον πρώτο όροφο.

Στην πρωτεύουσα Κίνγκστον και στα μεγάλα αστικά κέντρα, τα κτίρια είναι πιο ανθεκτικά, όμως στις αγροτικές και ορεινές περιοχές επικρατούν πιο ελαφρές κατασκευές από ξύλο, που δύσκολα θα αντέξουν. Η αρχιτέκτονας Πατρίσια Γκριν υπογράμμισε ότι η χώρα δεν είναι προετοιμασμένη να διαχειριστεί μια τόσο μεγάλη καταστροφή, σημειώνοντας πως ακόμη και λίγες ώρες βροχής προκαλούν πλημμύρες εξαιτίας κακού πολεοδομικού σχεδιασμού.

Περίπου το 70% του πληθυσμού της Τζαμάικα ζει κοντά στις ακτές, ενώ οι φτωχότερες κοινότητες —ιδίως εκείνες που κατοικούν σε ποτάμια και χαράδρες— αναμένεται να πληγούν περισσότερο. Πολλές από αυτές τις συνοικίες έχουν ιστορικές ρίζες που φτάνουν στην εποχή της απελευθέρωσης των σκλάβων, όταν οι κάτοικοι εγκαταστάθηκαν σε περιοχές ευάλωτες σε φυσικές καταστροφές χωρίς δικαιώματα ιδιοκτησίας.

Εκτός από τις καταστροφές σε κτίρια, ο τυφώνας απειλεί το ηλεκτρικό δίκτυο, τις επικοινωνίες, το νερό και τις μεταφορές. Πτώσεις δέντρων και συντριμμάτων αναμένεται να καταρρίψουν γραμμές ηλεκτροδότησης, ενώ η ρύπανση από πλημμύρες μπορεί να μολύνει τα δίκτυα ύδρευσης. Οι κατολισθήσεις πιθανότατα θα απομονώσουν ορεινές κοινότητες.

Η Μέλισσα αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα του πώς οι επιπτώσεις της υπερθέρμανσης του πλανήτη εντείνουν τη σφοδρότητα των ακραίων καιρικών φαινομένων. Όπως λέει η καθηγήτρια υδρολογίας Χάνα Κλοουκ από το Πανεπιστήμιο του Ρέντινγκ, «η χώρα θα φέρει βαθιές και μόνιμες πληγές από αυτή τη θύελλα-τέρας. Η ανάκαμψη θα είναι μακρά και κουραστική».

Απόδοση από το KREPORT