Χαμάς: Ούτε απόρριψη, ούτε πλήρης αποδοχή του σχεδίου Τραμπ- Οι τρεις βασικές αλλαγές έκπληξη

Η νέα αμερικανική πρωτοβουλία για τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα βάζει τη Χαμάς και τις παλαιστινιακές οργανώσεις απέναντι σε μια κρίσιμη καμπή, όπου οι επιλογές τους θα καθορίσουν όχι μόνο το μέλλον του πολέμου αλλά και την ίδια την πολιτική γεωγραφία της περιοχής. Η πρόταση του Ντόναλντ Τραμπ, που παρουσιάστηκε υπό την πίεση της Ουάσιγκτον και με τη στήριξη αραβικών και ισλαμικών χωρών, δεν αφήνει πολλά περιθώρια καθυστέρησης: η Χαμάς έχει προθεσμία λίγων ημερών για να αποφασίσει αν θα την αποδεχθεί, αν θα τη διορθώσει ή αν θα την απορρίψει. Ο Λευκός Οίκος, μέσω της εκπροσώπου Καρολάιν Λίβετ, προειδοποιεί ότι η πλήρης απόρριψη θα αποτελέσει «κόκκινη γραμμή» για την αμερικανική διοίκηση.

Σπύρος Σιδέρης

Στο εσωτερικό της παλαιστινιακής αντίστασης, οι διχογνωμίες είναι έντονες: άλλοι θεωρούν ότι μια μερική αποδοχή θα διασώσει τα ελάχιστα που απέμειναν, ενώ άλλοι πιστεύουν πως πρόκειται για πλαίσιο που θα παγιώσει την ήττα και θα ανοίξει τον δρόμο στην ισραηλινή απόλυτη κυριαρχία στη Λωρίδα της Γάζας.

Η αμερικανική πίεση και το «κόκκινο όριο»

Η Καρολάιν Λίβετ, μιλώντας στο δίκτυο Fox News, διατύπωσε με τον πιο ξεκάθαρο τρόπο τις αμερικανικές προσδοκίες: «Η αποδοχή της πρότασης αποτελεί υποχρέωση. Αν η Χαμάς αποχωρήσει, ο πρόεδρος των ΗΠΑ θα αναγκαστεί να θέσει μια κόκκινη γραμμή – και είμαι βέβαιη ότι θα το πράξει». Με τον τρόπο αυτό, η Ουάσιγκτον θέλει να μετατρέψει την πρωτοβουλία σε τελεσίγραφο, γνωρίζοντας ότι η συνέχιση της σύγκρουσης δεν μπορεί να εξυπηρετήσει ούτε τους περιφερειακούς εταίρους ούτε την εικόνα των ΗΠΑ στην ευρύτερη Μέση Ανατολή.

Ο ίδιος ο Ντόναλντ Τραμπ, την περασμένη Τρίτη, όρισε προθεσμία τριών έως τεσσάρων ημερών για να απαντήσει η Χαμάς. Η χρονική ασφυξία δείχνει την πρόθεση του Λευκού Οίκου να πιέσει για γρήγορα αποτελέσματα και να παρουσιάσει μια νίκη της αμερικανικής διπλωματίας σε ένα μέτωπο όπου μέχρι τώρα κυριαρχούν η αιματοχυσία και η στασιμότητα.

Το δίλημμα της Χαμάς

Σύμφωνα με πηγές της οργάνωσης που μίλησαν στην εφημερίδα Asharq Al-Awsat, η Χαμάς δεν προτίθεται να απορρίψει συλλήβδην το σχέδιο. Προσανατολίζεται σε μια μερική αποδοχή, με έμφαση σε τροποποιήσεις που αφορούν καίρια ζητήματα, όπως:

• την τύχη των ομήρων και των σορών που πρέπει να παραδοθούν,
• τις εγγυήσεις για το χρονικό πλαίσιο της ισραηλινής αποχώρησης,
• καθώς και τη διασφάλιση ότι η είσοδος ανθρωπιστικής βοήθειας θα είναι απρόσκοπτη και χωρίς περιορισμούς.

Η επιφυλακτικότητα δεν είναι τυχαία. Η Χαμάς γνωρίζει ότι οποιαδήποτε βιαστική αποδοχή θα εκληφθεί ως στρατηγική ήττα, ενώ μια ολική απόρριψη θα τη φέρει σε ευθεία σύγκρουση με τις ΗΠΑ και, ενδεχομένως, με συμμάχους της στον αραβικό κόσμο που έχουν ήδη ταχθεί υπέρ της πρωτοβουλίας.

Η στάση των άλλων παλαιστινιακών οργανώσεων

Η Ισλαμική Τζιχάντ θεωρεί το σχέδιο «εξαιρετικά επικίνδυνο», επισημαίνοντας ότι, αν δεν υπάρξουν σαφείς εγγυήσεις για τον τερματισμό της ισραηλινής κατοχής και για ένα χρονοδιάγραμμα σταδιακής αποχώρησης, τότε η αποδοχή θα ισοδυναμεί με παράδοση.

Αντίστοιχα, το Λαϊκό Μέτωπο για την Απελευθέρωση της Παλαιστίνης (PFLP) τονίζει ότι το πρώτο καθήκον είναι η παύση της σφαγής στη Γάζα, όπου ο πληθυσμός έχει πληρώσει βαρύτατο τίμημα. Σε ανακοίνωσή του, το Μέτωπο καλεί όλες τις παλαιστινιακές δυνάμεις να υιοθετήσουν ενιαία θέση, ώστε να μην εμφανιστεί κανείς να αποποιείται ευθυνών. Όπως αναφέρει, «ο λαός μας βρίσκεται μπροστά σε μια ιστορική ευθύνη: να προστατεύσουμε τις θυσίες του, να διαφυλάξουμε τα εθνικά μας δικαιώματα και να αποτρέψουμε κάθε απόπειρα επιβολής νέων τετελεσμένων».

Ο φόβος της «Δυτικής Όχθης»

Στην παλαιστινιακή κοινωνία υπάρχει διάχυτη ανησυχία ότι το Σχέδιο Τραμπ θα ανοίξει τον δρόμο για μια νέα μορφή κατοχής, αντίστοιχη με τη σημερινή κατάσταση στη Δυτική Όχθη και την Ιερουσαλήμ, όπου οι ισραηλινές δυνάμεις κινούνται καθημερινά με καθεστώς απόλυτου ελέγχου. Η προοπτική μιας «Γάζας υπό στρατιωτική εποπτεία» θεωρείται εφιάλτης, καθώς θα εξανεμίσει κάθε πιθανότητα ανεξάρτητης πολιτικής και κοινωνικής οργάνωσης.

Αυτός ο φόβος εξηγεί γιατί ακόμη και οι πιο διαλλακτικές φωνές εντός της Χαμάς θέτουν όρους για εγγυημένες αποχωρήσεις, σαφή χρονοδιαγράμματα και διεθνείς εγγυήσεις. Χωρίς αυτά, οποιοδήποτε σχέδιο θα εκληφθεί ως προσπάθεια της Ουάσιγκτον να μετατρέψει τις στρατιωτικές νίκες του Ισραήλ σε μόνιμα πολιτικά τετελεσμένα.

Η εσωτερική διαδικασία

Η διαδικασία λήψης αποφάσεων είναι εξαιρετικά περίπλοκη. Η ηγεσία της Χαμάς στη Γάζα, λόγω των συνθηκών πολέμου, έχει μεταβιβάσει την ευθύνη στους ηγέτες της στο εξωτερικό να λάβουν την τελική απόφαση. Αυτό αντανακλά και τις δυσκολίες επικοινωνίας εντός της Λωρίδας, αλλά και τη βούληση να υπάρχει «καθαρή σκέψη» εκτός της πολιορκημένης ζώνης.

Παράλληλα, οι συζητήσεις με τις άλλες οργανώσεις συνεχίζονται, ώστε να υπάρξει ενιαία παλαιστινιακή απάντηση προς τους διεθνείς μεσολαβητές. Το ενδεχόμενο να παρουσιαστεί η τελική θέση ακόμη και εντός της εβδομάδας είναι υπαρκτό, καθώς η πίεση χρόνου είναι ασφυκτική.

Οι βασικές απαιτήσεις της Χαμάς

Σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές, η Χαμάς θέτει τρεις θεμελιώδεις προϋποθέσεις για να κινηθεί προς αποδοχή:

1. Τερματισμός των εχθροπραξιών και εγγύηση ότι δεν θα επαναληφθούν στρατιωτικές επιχειρήσεις στο μέλλον.
2. Πλήρης άρση του αποκλεισμού και ελεύθερη διέλευση ανθρωπιστικής βοήθειας, με τρόπο που δεν θα εξαρτάται από μονομερείς ισραηλινές αποφάσεις.
3. Σαφές χρονοδιάγραμμα αποχώρησης και έναρξη της ανασυγκρότησης με διεθνή χρηματοδότηση.

Αυτές οι προϋποθέσεις, ωστόσο, συγκρούονται με τη φιλοσοφία του Σχεδίου Τραμπ, το οποίο –σύμφωνα με διαρροές– δίνει προτεραιότητα στην επιστροφή των ομήρων και σε μηχανισμούς ελέγχου που θα επιτρέπουν στο Ισραήλ να έχει τον «τελευταίο λόγο» σε ζητήματα ασφαλείας.

Η ιστορική ευθύνη

Η συζήτηση γύρω από το Σχέδιο Τραμπ έχει αναδείξει την ευρύτερη κρίση στρατηγικής της παλαιστινιακής αντίστασης. Μετά από δεκαετίες σύγκρουσης, η Χαμάς και οι σύμμαχοί της βρίσκονται μπροστά σε ένα δίλημμα: να αποδεχθούν μια πρόταση που περιορίζει τις εθνικές διεκδικήσεις τους ή να την απορρίψουν με τον κίνδυνο να απομονωθούν διεθνώς και να επωμιστούν τις συνέπειες μιας παράτασης του πολέμου.

Το Λαϊκό Μέτωπο μιλά για «ιστορική ευθύνη» που βαραίνει όλες τις πλευρές. Η ανάγκη για παλαιστινιακή ενότητα, για συντονισμό με τις αραβικές κυβερνήσεις και για διεθνή υποστήριξη θεωρείται πιο επιτακτική από ποτέ.