Γιατί μειώνεται η παραγωγικότητα της οικονομίας των ωκεανών;

Η οικονομία των ωκεανών υποστηρίζει πάνω από 100 εκατομμύρια θέσεις εργασίας και παράγει το 3-4% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Αλλά κάτω από την επιφάνεια, σύμφωνα με τον ΟΑΣΑ, κυλάει ένα ανησυχητικό ρεύμα: η παραγωγικότητα παραμένει στάσιμη και, σε ορισμένες περιοχές, μειώνεται.

Το γεγονός αυτό δεν είναι μακριά από τη ρύπανση των θαλασσών, τον εντοπισμό ξένων ειδών, τις ασθένειες στο θαλάσσιο περιβάλλον, την ανεξέλεγκτη βιομηχανική αλιεία, την όχληση των θαλάσσιων ειδών από τις μεταφορές από τις υποθαλάσσιες έρευνες κ.ά.

Σύμφωνα με τον ΟΑΣΑ, μεταξύ 1995 και 2020, η ακαθάριστη προστιθέμενη αξία (ΑΠΑ) της ωκεάνιας οικονομίας σε πραγματικούς όρους διπλασιάστηκε από 1,3 τρισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ σε 2,6 τρισεκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ, ακόμη και όταν η απασχόληση παρέμεινε σχετικά σταθερή. Ο οργανισμός εκτιμά πως η αυξημένη πρόσβαση σε δεδομένα ωκεανού σε πραγματικό χρόνο για τον σχεδιασμό των ναυτιλιακών διαδρομών μπορεί να βελτιστοποιήσει την απόδοση κατά τη διάρκεια του ταξιδιού, χρησιμοποιώντας λιγότερα καύσιμα και μειώνοντας τις εκπομπές.

Η πρόοδος στην εκτίμηση της θέσης των ψαριών και στον εντοπισμό των ειδών μπορεί, λέει ο ΟΑΣΑ, να μειώσει το κόστος καυσίμων των αλιέων και τον χρόνο που αφιερώνουν σε δυνητικά επικίνδυνα περιβάλλοντα, μειώνοντας παράλληλα τα επιβλαβή παρεμπίπτοντα αλιεύματα.

Τα προηγμένα ωκεάνια μοντέλα μπορούν να εντοπίσουν καλύτερες υπεράκτιες τοποθεσίες ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, τοποθετώντας ανεμογεννήτριες πιο μακριά από την ακτή, όπου οι ταχύτητες του ανέμου είναι μεγαλύτερες και οι διαταραχές του βυθού ελαχιστοποιούνται. Έτσι και η παραγωγικότητα των ωκεανών θ΄ αυξηθεί αλλά και θα είναι η αλιεία βιώσιμη.

Η στόχευση στη βελτίωση της παραγωγικότητας της ωκεάνιας οικονομίας αποτελεί επίσης ουσιαστικό στόχο για την υποστήριξη της διατήρησης, της αποκατάστασης και της βιώσιμης χρήσης των θαλάσσιων οικοσυστημάτων.

Πρόσφατες διεθνείς συζητήσεις, λέει ο ΟΑΣΑ, συμπεριλαμβανομένης της Διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για τους Ωκεανούς του 2025 και μέσω μεταρρυθμίσεων από τον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό (IMO), έχουν αναδείξει την παραγωγικότητα της ωκεάνιας οικονομίας ως σημαντικό μοχλό για έναν καθαρότερο και υγιέστερο ωκεανό.

Η έρευνα του ΟΟΣΑ ωστόσο δείχνει ότι οι αυξήσεις στην παραγωγικότητα στην οικονομία των ωκεανών καθίστανται δυσεύρετες. Χωρίς ισχυρότερη αύξηση της παραγωγικότητας, λέει ο οργανισμός, η οικονομία των ωκεανών κινδυνεύει να γίνει λιγότερο δυναμική, λιγότερο καινοτόμος και λιγότερο ικανή να ανταποκριθεί στην κλίμακα των αλλαγών που απαιτούνται για την αποκατάσταση και τη διατήρηση των θαλάσσιων οικοσυστημάτων.

Μόνο τρεις ομάδες ωκεάνιας οικονομικής δραστηριότητας – η ναυπηγική βιομηχανία και η κατασκευή εξοπλισμού, οι θαλάσσιες μεταφορές και τα λιμάνια, καθώς και το θαλάσσιο και ναυτιλιακό εμπόριο, οι μεταφορές και οι υπηρεσίες Έρευνας και Ανάπτυξης – κατέγραψαν θετική αύξηση, αν και μικρή σε μέγεθος.

Η εξόρυξη πετρελαίου και φυσικού αερίου στην ανοιχτή θάλασσα και η υπεράκτια βιομηχανία, καθώς και ο θαλάσσιος και παράκτιος τουρισμός, που παράγουν τη συντριπτική πλειοψηφία της ακαθάριστης προστιθέμενης αξίας της οικονομίας των ωκεανών, παρουσίασαν μηδενική ή αρνητική αύξηση των MFP, που μετρά την αποτελεσματικότητα του συνδυασμού όλων των εισροών — όπως η εργασία, το κεφάλαιο και η ενέργεια — για την παραγωγή μιας δεδομένης ποσότητας προϊόντος.

Αυτό υποδηλώνει ότι, κατά μέσο όρο, η οικονομία των ωκεανών δεν αξιοποιεί σύμφωνα με τον ΟΑΣΑ τις βελτιώσεις, απαιτούνται στην αποδοτικότητα των εισροών που μπορούν να συμβάλουν σε μια πιο βιώσιμη οικονομική δραστηριότητα των ωκεανών.

Πάντως το θέμα της παραγωγικότητας των ωκεανών δεν μπορεί να ιδωθεί μόνο στο επίπεδο της οικονομίας αλλά και στο πεδίο της ανάπτυξης των ειδών, που σήμερα κινδυνεύουν κυρίως από την υπεραλίευση και τη ρύπανση.