BBC-Bloomberg: Η βασική διαφορά στο νέο σχέδιο για τη Γάζα και τα “ψιλά” γράμματα

Αναλύσεις και ρεπορτάζ των BBC και Bloomberg, επιχειρούν να “διεισδύσουν” στη νέα πρόταση των 20 σημείων που ανακοίνωσαν ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ και ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου για τον τερματισμό του πολέμου στη Γάζα, σχεδόν δύο χρόνια μετά το ξέσπασμα της σύγκρουσης. Όπως αναφέρεται το σχέδιο, συνοδεύεται από έντονες πολιτικές και διπλωματικές διεργασίες. Προκαλεί αντιδράσεις και εγείρει ερωτήματα για τη βιωσιμότητά του. Η νέα πρωτοβουλία Τραμπ επιχειρεί να συνδυάσει στρατιωτική πίεση με πολιτικά κίνητρα, δίνοντας έμφαση στην ανοικοδόμηση της Γάζας. Η διεθνής αποδοχή του σχεδίου, αν επιβεβαιωθεί, συνιστά θετική εξέλιξη σε σχέση με προηγούμενες απομονωμένες αμερικανικές προτάσεις.

Ωστόσο, η επιτυχία του εξαρτάται από την ανταπόκριση της Χαμάς και από την ικανότητα της κυβέρνησης Νετανιάχου να το υποστηρίξει πολιτικά, δύο παράγοντες που παραμένουν αβέβαιοι.

Η σύγκρουση ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2023, όταν χιλιάδες μέλη της Χαμάς εισέβαλαν στο Ισραήλ, σκοτώνοντας 1.200 ανθρώπους και απάγοντας περίπου 250. Η ισραηλινή αντεπίθεση που ακολούθησε προκάλεσε πάνω από 66.000 θανάτους Παλαιστινίων, σύμφωνα με τις τοπικές αρχές υγείας. Σήμερα, η διεθνής κοινότητα αναζητά τρόπους να σταματήσει τη βία και να δώσει προοπτική σε μια πολιτική λύση.

Η νέα αμερικανοϊσραηλινή πρόταση εκλαμβάνεται ως ένα είδος τελεσιγράφου προς τη Χαμάς: απαιτεί την άμεση απελευθέρωση όλων των ομήρων, τον αφοπλισμό της οργάνωσης και τη διάλυση της στρατιωτικής της δομής.

Παράλληλα, προσφέρει αμνηστία σε στελέχη που θα εγκαταλείψουν τη βία και θα δεσμευτούν σε ειρηνική συνύπαρξη με το Ισραήλ, ενώ υπόσχεται μαζική διεθνή βοήθεια και συμμετοχή στην ανοικοδόμηση της κατεστραμμένης Λωρίδας της Γάζας.

Για πρώτη φορά γίνεται έστω και αόριστη αναφορά σε μια «αξιόπιστη πορεία προς την παλαιστινιακή αυτοδιάθεση και κρατική υπόσταση», υπό την προϋπόθεση βαθιών μεταρρυθμίσεων στην Παλαιστινιακή Αρχή.

Η πρόταση αυτή σηματοδοτεί απομάκρυνση από την παλαιότερη ιδέα του Τραμπ για αναγκαστική εκκένωση της Γάζας και επιχειρεί να παρουσιαστεί ως περισσότερο ρεαλιστική πολιτικά. Σύμφωνα με το Bloomberg, διαφορά σε σχέση με το παρελθόν είναι και η φερόμενη συναίνεση περιφερειακών δρώντων, όπως το Κατάρ και η Τουρκία, παραδοσιακών συμμάχων της Χαμάς, που μαζί με άλλες χώρες της περιοχής εμφανίζονται έτοιμες να στηρίξουν το σχέδιο.

Ο αναλυτής Τζόναθαν Πανίκοφ του Atlantic Council εκτιμά ότι αυτή η συνδυασμένη αραβο-μουσουλμανική πίεση ίσως αλλάξει τα δεδομένα, καθιστώντας δυσκολότερη για τη Χαμάς την απόρριψη της πρότασης.

Παρά ταύτα, πολλοί υποστηρικτές της παλαιστινιακής υπόθεσης καταγγέλλουν το σχέδιο ως «δώρο προς το Ισραήλ». Ο Γιούσεφ Μουναγέρ, επικεφαλής του προγράμματος Παλαιστίνης – Ισραήλ στο Αραβικό Κέντρο της Ουάσιγκτον, το χαρακτήρισε «προσπάθεια δημιουργίας αμερικανικής πολιτικής κάλυψης για τη συνέχιση της γενοκτονίας στη Γάζα».

Η Χαμάς δεν έχει ανοίξει ακόμη τα χαρτιά της και, σύμφωνα με την αναλύτρια Ανέλ Σελίν του Ινστιτούτου Κουίνσι, η κυβέρνηση Τραμπ ενδέχεται να περιμένει ένα «όχι» από την παλαιστινιακή οργάνωση ώστε να την εμφανίσει ως το κύριο εμπόδιο στην ειρήνη.

Στο εσωτερικό του Ισραήλ, ο πρωθυπουργός Νετανιάχου καλείται να ισορροπήσει μεταξύ διεθνών πιέσεων και των απαιτήσεων του δεξιού του συνασπισμού, που απορρίπτει κάθε αναφορά σε παλαιστινιακή κρατική υπόσταση και επιδιώκει την προσάρτηση της Γάζας και της Δυτικής Όχθης. Η αποδοχή του σχεδίου θα μπορούσε να προκαλέσει κυβερνητική κρίση και να επισπεύσει τις πρόωρες εκλογές, που έχουν ήδη προγραμματιστεί για του χρόνου.

Επιπλέον, το σχέδιο αφήνει αναπάντητα καίρια ερωτήματα: δεν καθορίζει χρονοδιάγραμμα για την αποχώρηση ισραηλινών δυνάμεων ή για τη μεταρρύθμιση της Παλαιστινιακής Αρχής, ενώ η ασαφής υπόσχεση για «πορεία προς την κρατική υπόσταση» θεωρείται από πολλούς Ισραηλινούς ως απαράδεκτη υποχώρηση απέναντι στη Χαμάς.

Όπως σημείωσε ο Γκάιθ αλ Ομάρι, πρώην σύμβουλος της παλαιστινιακής διαπραγματευτικής ομάδας, «ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες, αλλά αυτή είναι η μεγαλύτερη πίεση που έχω δει για να τερματιστεί ο πόλεμος».

Η πρωτοβουλία Τραμπ – Νετανιάχου αποτυπώνει τη δυσκολία εξεύρεσης ισορροπίας ανάμεσα στις στρατιωτικές πραγματικότητες και τις πολιτικές επιδιώξεις των δύο πλευρών. Αντανακλά επίσης μια προσπάθεια να μετατοπιστεί η διεθνής συζήτηση από την άμεση σύγκρουση σε μια μακροπρόθεσμη πολιτική προοπτική για τη Γάζα.

Ωστόσο, η επιτυχία της εξαρτάται τόσο από την προθυμία της Χαμάς να συνθηκολογήσει όσο και από την ικανότητα του Νετανιάχου να διαχειριστεί τις εσωτερικές αντιδράσεις, παράγοντες που καθιστούν την έκβαση αβέβαιη.