Οι κόκκινες γραμμές της Αθήνας στην αποψινή συνάντηση Μητσοτάκη-Ερντογάν

Τον Σεπτέμβριο του 2024, στο περιθώριο και πάλι της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, στη Νέα Υόρκη, Κυριάκος Μητσοτάκης και Ταγίπ Ερντογάν συμφωνούσαν στην σύγκληση  νέου Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας των δύο χωρών, στην Άγκυρα. Και ανέθεταν στους υπουργούς Εξωτερικών Γιώργο Γεραπετρίτη και  Χακάν Φιντάν  την προετοιμασία για την διεξαγωγή του τον Ιανουάριο του 2025, στη βάση της Διακήρυξης των Αθηνών που είχε υπογραφεί από τους δύο ηγέτες τον Δεκέμβριο του 2023, στο πρώτο Ανώτατο Συμβούλιο μετά τη συμφωνία επανεκκίνησης του ελληνοτουρκικού διαλόγου κατά την συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ, στο Βίλνιους της Λιθουανίας, τον Ιούνιο 2023.

Απόστολος Χονδρόπουλος

Το γεγονός ότι έναν χρόνο μετά, ημερομηνία  για το Ανώτατο Συμβούλιο δεν έχει καθοριστεί, είναι από μόνο του χαρακτηριστικό της αλλαγής κλίματος που έχει επέλθει στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, οι οποίες δείχνουν να βρίσκονται σήμερα σε μία κατάσταση ψυχρότητας ή και σε κάποιες περιπτώσεις ελεγχόμενης έντασης που μπορεί να μην θυμίζει την θερμή περίοδο προ του καλοκαιριού του 2023, καταδεικνύει όμως πως οι διαφωνίες μεταξύ των δύο χωρών παραμένουν μεγάλες, ως αποτέλεσμα του τουρκικού αναθεωρητισμού.

Μέσα σε ένα τέτοιο κλίμα, Κυριάκος Μητσοτάκης και Ταγίπ Ερντογάν θα συναντηθούν γύρω στις 21.00 ώρα Ελλάδος, πρωτίστως για να επαναβεβαιώσουν πως παρά τις διαφωνίες τους, οι δύο χώρες δεν έχουν εγκαταλείψει την πολιτική του διαλόγου και ότι οι δίαυλοι  επικοινωνίας παραμένουν ενεργοί στο ανώτατο επίπεδο. Άρα εξακολουθεί να υφίσταται και ένας μηχανισμός αποσυμπίεσης ώστε οι υπαρκτές διαφωνίες να μην οδηγούν και σε μεγάλες εντάσεις.

Η συνάντηση, στην οποία θα είναι παρόντες και οι υπουργοί Εξωτερικών καθώς και οι διπλωματικοί σύμβουλοι των δύο ηγετών, θα διεξαχθεί, όπως και το 2023,  στο “Σπίτι της Τουρκίας”. Η αντίστοιχη περσινή συνάντηση είχε γίνει στον ΟΗΕ, σε χώρο που είχε υποδείξει η ελληνική πλευρά.

Η χώρα μας προσέρχεται στον διάλογο  με ειλικρίνεια και βούληση να διατηρηθούν τα “ήρεμα νερά” και τα θετικά αποτελέσματα που έχουν φέρει (περιορισμός παραβιάσεων, μεταναστευτικό, οικονομική συνεργασία), αλλά με ξεκάθαρες “κόκκινες γραμμές” που αφορούν στην άρνηση κάθε συζήτησης επί ζητημάτων κυριαρχίας και κυριαρχικών δικαιωμάτων.

Έχει αναλάβει άλλωστε συγκεκριμένες πρωτοβουλίες το προηγούμενο διάστημα όπως ο θαλάσσιος χωροταξικός σχεδιασμός, τα θαλάσσια πάρκα, οι διαγωνισμοί για τους υδρογονάνθρακες όπου το επίσημο ενδιαφέρον της Chevron για τα δύο θαλάσσια οικόπεδα νοτίως της Κρήτης ενισχύει τις ελληνικές θέσεις απέναντι στο παράνομο τουρκολυβικό μνημόνιο.

Όπως λένε χαρακτηριστικά στο Μέγαρο Μαξίμου, η Ελλάδα δεν επαναπαύτηκε στα «ήρεμα νερά», χωρίς να ασκήσει μία ενεργητική εξωτερική πολιτική.

Η επανέναρξη των τεχνικών συνομιλιών με την Δυτική Λιβύη για οριοθέτηση ΑΟΖ, αν και βρίσκεται σε αρχικό στάδιο, συνιστά ένα νέο δεδομένο στην περιοχή απέναντι στην τουρκική προσπάθεια να επιβάλλει το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο.

Το μήνυμα άλλωστε του κ. Μητσοτάκη λίγα 24ωρα πριν την συνάντηση είναι ότι “ο δρόμος προς την ευρύτερη περιφερειακή σταθερότητα περνάει μέσα από συμφωνίες γνήσια γειτονικών χωρών, με βάση το Διεθνές Δίκαιο, και όχι από αυθαίρετα και ανυπόστατα μνημόνια”.

Ο Έλληνας πρωθυπουργός έχει επίσης ξεκάθαρη θέση περί μη συμμετοχής της Τουρκίας στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα SAFE εάν δεν προχωρήσει σε άρση του casus belli.

Όπως τονίζει, “όσο υπάρχει το casus belli στο τραπέζι και όσο η Τουρκία και σε άλλα πεδία επιδεικνύει έναν αναθεωρητισμό ο οποίος είναι εις βάρος της Ελλάδας, η Ελλάδα θα μπλοκάρει τη συμμετοχή της Τουρκίας στο πρόγραμμα SAFE , όπως έχει την δυνατότητα να κάνει”.

Νέο δεδομένο αποτελεί πάντως και το ραντεβού Ερντογάν, την προσεχή Πέμπτη, με τον Ντόναλντ Τραμπ, στο οποίο ο Τούρκος Πρόεδρος θα προσέλθει διατεθειμένος να προχωρήσει η χώρα του σε μεγάλη αγορά αμερικανικών αεροσκαφών για την Πολιτική Αεροπορία, σε μία προσπάθεια να επιτύχει να ξαναρχίσει η συζήτηση για επάνοδο της Τουρκίας στα F35. Κάτι που σε κάθε περίπτωση θεωρείται δύσκολο  για την γειτονική χώρα, λόγω της παρουσίας των ρωσικών S400 και του σχετικού νόμου που έχει ψηφιστεί στο Κογκρέσο.

Η Αθήνα είναι σαφές ότι παρακολουθεί τις εξελίξεις, διαμηνύει ωστόσο πως η ελληνική εξωτερική πολιτική δεν ετεροπροσδιορίζεται και αναδεικνύει πρωτίστως την πολύ καλύτερη θέση στην οποία βρίσκεται σήμερα η ίδια η χώρα μας σε σχέση με το 2019.

” Το 2019 ήμασταν εκτός F-16 και εκτός F-35 και η γείτονα χώρα ήταν μέσα και στα δύο. Σήμερα εμείς έχουμε, ήδη, ολοκληρώσει την πρώτη φάση αναβάθμισης των F-16 και είμαστε μέσα στα F-35. Αυτή είναι η διαφορά”, τονίζουν χαρακτηριστικά από το Μέγαρο Μαξίμου. 

 “Δεν μπορούμε να επιβάλλουμε σε άλλες χώρες τις πωλήσεις εξοπλιστικών. Εκείνο, όμως, που είναι αυτονόητο και το λέμε, είναι ότι όποιοι εξοπλισμοί που λαμβάνονται δεν θα χρησιμοποιούνται σε βάρος της χώρας μας, σε βάρος δηλαδή οποιουδήποτε συμμάχου, μια διατύπωση, που έχουμε καταφέρει κι εμείς ως συμμαχικό κράτος, να είναι αυτονόητο, ότι σε κάθε -έστω- συζήτηση συμπεριλαμβάνεται”, δήλωσε χθες ο κυβερνητικός εκπρόσωπος, Παύλος Μαρινάκης.

Ο κ. Μητσοτάκης θα συναντηθεί σήμερα και με  τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκο Χριστοδουλίδη, στον απόηχο και της οικονομικού περιεχομένου διαφωνίας που έχει ανακύψει με την κυπριακή πλευρά αναφορικά με το έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης.

Θα έχει επίσης συναντήσεις με τον Πρόεδρο του Αζερμπαϊτζάν, Ιλχάμ Αλίγιεφ, με τον Πρόεδρο της Σιέρα Λεόνε, Τζούλιους Μάαντα Μπίο, με τον Πρόεδρο της Υεμένης, Ρασαντ αλ- Άλιμο, καθώς και με τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο.

Αργά το βράδυ, θα παρακαθήσει στη δεξίωση που παραθέτει προς τιμήν των ηγετών ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ.