Iσραηλινό πλήγμα στη Ντόχα: Τελικά ήταν φιάσκο; Ο ρόλος του αλ-Χάγια-Η νέα ισορροπία στη Χαμάς

Η ισραηλινή επιχείρηση στη Ντόχα εναντίον κορυφαίων στελεχών της Χαμάς δεν ήταν απλώς μια ακόμη επίθεση στο πλαίσιο της μακροχρόνιας αντιπαράθεσης. Ήταν ένα χτύπημα με συμβολικό αλλά και στρατηγικό βάρος, που στόχευε την καρδιά της πολιτικής ηγεσίας της οργάνωσης στο εξωτερικό. Στο επίκεντρο βρέθηκε ο Χαλίλ αλ-Χάγια, μια από τις πιο επιδραστικές μορφές της Χαμάς μετά τις δολοφονίες του Ισμαήλ Χανίγια και του Γιαχία αλ-Σινουάρ. Η παρουσία του στη βίλα όπου συγκεντρώθηκαν στελέχη της οργάνωσης έδωσε στους Ισραηλινούς μια «σπάνια επιχειρησιακή ευκαιρία».

Σπύρος Σιδέρης

Όμως το χτύπημα εγείρει κρίσιμα ερωτήματα: ποιος ήταν ο πραγματικός στόχος, ποιο μήνυμα θέλησε να στείλει το Ισραήλ και τι σημαίνει το γεγονός ότι αρκετά ηγετικά στελέχη της Χαμάς παραμένουν εν ζωή.

Ο Χαλίλ αλ-Χάγια: ο «διαπραγματευτής» που έγινε στόχος

Ο Χαλίλ αλ-Χάγια, γεννημένος στη Γάζα το 1960, ανήκει στη Χαμάς από την ίδρυσή της το 1987. Στα νιάτα του εντάχθηκε στους Αδελφούς Μουσουλμάνους μαζί με τον Ισμαήλ Χανίγια και τον Γιαχία αλ-Σινουάρ. Στη διάρκεια της διαδρομής του συνελήφθη πολλές φορές από τις ισραηλινές αρχές και έχασε μέλη της οικογένειάς του, ανάμεσά τους τον πρωτότοκο γιο του, σε αεροπορικές επιδρομές.

Από τα μέσα της δεκαετίας του 2000 ο αλ-Χάγια μετακινήθηκε στο εξωτερικό, αναλαμβάνοντας τις διπλωματικές σχέσεις της Χαμάς με τον αραβικό και ισλαμικό κόσμο. Η μόνιμη εγκατάστασή του στο Κατάρ τον μετέτρεψε σε κεντρική φιγούρα για την πολιτική ηγεσία της οργάνωσης. Μετά τον θάνατο του Χανίγια στην Τεχεράνη και του Σινουάρ στη Γάζα, ο αλ-Χάγια θεωρήθηκε ο πιο ισχυρός άνδρας της Χαμάς στο εξωτερικό.

Το χτύπημα στη Ντόχα αποκαλύπτει ότι για το Ισραήλ, η εξόντωση του αλ-Χάγια δεν θα ήταν απλώς ακόμη μια επιχειρησιακή επιτυχία, αλλά μια καίρια πολιτική κίνηση: θα στερούσε από τη Χαμάς τον επικεφαλής των διαπραγματεύσεων για κατάπαυση του πυρός, αλλά και τον σύνδεσμο με το Ιράν, βασικό πάροχο όπλων και χρηματοδότησης.

Ο ρόλος του στη διαπραγμάτευση

Ο αλ-Χάγια υπήρξε ο βασικός διαπραγματευτής της Χαμάς τα τελευταία χρόνια. Συμμετείχε στην εκεχειρία του 2014, ενώ πρόσφατα ηγήθηκε των συνομιλιών στη Ντόχα για την απελευθέρωση Ισραηλινών ομήρων με αντάλλαγμα Παλαιστίνιους κρατούμενους.

Η στόχευσή του από το Ισραήλ έχει διπλή ανάγνωση:

1. Από επιχειρησιακή σκοπιά, το Τελ Αβίβ ήθελε να «αποκεφαλίσει» τον σκληρό πυρήνα της ηγεσίας.
2. Από πολιτική σκοπιά, το πλήγμα στέλνει μήνυμα ότι ακόμη και οι διαπραγματευτές δεν εξαιρούνται αν θεωρηθεί ότι εμποδίζουν την επίτευξη συμφωνίας.

Τα στελέχη που δολοφονήθηκαν

Η Χαμάς έχει ήδη χάσει μέσα σε λιγότερο από δύο χρόνια σχεδόν όλη την παλαιά της φρουρά.

• Ισμαήλ Χανίγια: δολοφονήθηκε τον Ιούλιο του 2024 στο Ιράν. Επικεφαλής του πολιτικού γραφείου της Χαμάς από το 2017, ήταν το πρόσωπο με το οποίο συνομιλούσαν διεθνείς μεσολαβητές.
• Γιαχία αλ-Σινουάρ: σκοτώθηκε στη Γάζα τον Οκτώβριο του 2024. Είχε οργανώσει την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου 2023 και θεωρούνταν ο πιο σκληρός ηγέτης της Χαμάς.
• Μοχάμεντ αλ-Σινουάρ: αδελφός του Γιαχία, σκοτώθηκε τον Μάιο του 2025. Είχε αναλάβει τον στρατιωτικό τομέα στη Γάζα.
• Μοχάμεντ Ντεΐφ: ο θρυλικός επικεφαλής των Ταξιαρχιών αλ-Κασάμ σκοτώθηκε σε αεροπορική επιδρομή το καλοκαίρι του 2024. Είχε γλιτώσει από επτά προηγούμενες απόπειρες.
• Μαρουάν Ίσα: αναπληρωτής του Ντεΐφ, σκοτώθηκε τον Μάρτιο του 2024. Ήταν από τους βασικούς στρατιωτικούς διοικητές.
• Σάλεχ αλ-Αρουρί: σκοτώθηκε με drone στη Βηρυτό τον Ιανουάριο του 2024. Συνιδρυτής των Ταξιαρχιών αλ-Κασάμ και υπεύθυνος για το δίκτυο της Χαμάς στη Δυτική Όχθη.

Το πλήγμα αυτό έχει αφήσει την οργάνωση αποκεφαλισμένη στρατιωτικά και με τεράστια κενά στην πολιτική ηγεσία.

Ποιοι παραμένουν ζωντανοί

Παρά τις βαριές απώλειες, η Χαμάς εξακολουθεί να έχει ηγεσία, κυρίως στο εξωτερικό:

• Χαλίλ αλ-Χάγια: μέχρι στιγμής παραμένει ζωντανός, αν και ήταν ο βασικός στόχος της επίθεσης στη Ντόχα.
• Χαλίντ Μεσάαλ: 68 ετών, πρώην επικεφαλής του πολιτικού γραφείου. Διαμένει στο Κατάρ και παραμένει μια διεθνώς αναγνωρίσιμη φυσιογνωμία.
• Μοχάμεντ Νταρουίς: ανέλαβε τον ρόλο του προέδρου του Συμβουλίου Σούρα της Χαμάς, την ανώτατη θεσμική αρχή της οργάνωσης.
• Νιζάρ Αουάντ Αλλάχ: παλαιό στέλεχος της Χαμάς, μέλος της πενταμελούς ηγεσίας. Φέρεται να έχει απομακρυνθεί από τη Γάζα πριν τον πόλεμο.
• Ζαχέρ Τζαμπαρίν: υπεύθυνος για το «φάκελο των κρατουμένων» και μέλος της ομάδας διαπραγμάτευσης. Διαμένει επίσης στο Κατάρ.
• Ιζεντίν αλ-Χαντάντ: πλέον κορυφαίος στρατιωτικός διοικητής στη Γάζα μετά τον θάνατο του Μοχάμεντ αλ-Σινουάρ. Θεωρείται ο πιο επικίνδυνος στόχος για το Ισραήλ εντός της Γάζας.

Η ύπαρξη αυτών των στελεχών δείχνει ότι η Χαμάς δεν έχει εξαλειφθεί και εξακολουθεί να διαθέτει πολιτική και στρατιωτική καθοδήγηση, έστω πιο περιορισμένη και διασκορπισμένη.

Γιατί το Ισραήλ στοχεύει το εξωτερικό δίκτυο

Η μεταφορά του πολέμου στο εξωτερικό πεδίο αποτελεί στρατηγική επιλογή. Το Ισραήλ γνωρίζει ότι τα εναπομείναντα ηγετικά στελέχη της Χαμάς στο εξωτερικό –κυρίως στο Κατάρ, στη Συρία και στην Τουρκία– είναι αυτά που συντονίζουν τις διεθνείς σχέσεις, εξασφαλίζουν χρηματοδότηση και διαπραγματεύονται εκεχειρίες.

Η δολοφονία του Χανίγια στο Ιράν και η απόπειρα εξόντωσης του αλ-Χάγια στη Ντόχα δείχνουν πως η ισραηλινή ηγεσία επιδιώκει να καταστήσει τη Χαμάς διεθνώς “ακέφαλη”. Στόχος δεν είναι μόνο να αποδυναμωθεί η στρατιωτική ικανότητα της οργάνωσης στη Γάζα, αλλά και να αποκοπεί από τις διπλωματικές και οικονομικές της πηγές.

Τι σηματοδοτεί η επιβίωση στελεχών

Η Χαμάς βρίσκεται σήμερα σε μια κατάσταση μερικής αποκεφαλίσεως: έχει χάσει σχεδόν όλους τους κορυφαίους στρατιωτικούς της διοικητές και δύο από τις πιο ισχυρές πολιτικές μορφές, όμως εξακολουθεί να έχει μια δομή ηγεσίας, ιδιαίτερα εκτός Γάζας.

Η επιβίωση προσώπων όπως ο αλ-Χάγια, ο Μεσάαλ ή ο Τζαμπαρίν διασφαλίζει ότι η οργάνωση εξακολουθεί να έχει διεθνή παρουσία και φωνή στις διαπραγματεύσεις. Την ίδια στιγμή, η στοχοποίησή τους στέλνει το μήνυμα ότι η ισραηλινή πολιτική δεν αφήνει «ασφαλή καταφύγια».

Το ισραηλινό πλήγμα στη Ντόχα ανέδειξε την κρισιμότητα του Χαλίλ αλ-Χάγια ως βασικού στόχου και την πρόθεση του Ισραήλ να εξοντώσει όλη την παλιά και νέα γενιά ηγετών της Χαμάς. Παρά τις βαριές απώλειες, αρκετά στελέχη παραμένουν ζωντανά, διατηρώντας μια μορφή συνέχειας στην οργάνωση. Αυτό σημαίνει ότι η Χαμάς, αν και αποδυναμωμένη, δεν έχει εξαλειφθεί – και ότι η μάχη ανάμεσα στη στρατιωτική καταστολή και στη διπλωματική διαπραγμάτευση θα συνεχιστεί με αμείωτη ένταση.