Post-vacation slump: Το επικίνδυνο φαινόμενο μετά τις διακοπές- Πώς το αντιμετωπίζουμε

Έχετε σκεφτεί ποτέ ότι το διάστημα των πρώτων ημερών μετά την επιστροφή από τις διακοπές χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή ως προς τον αντίκτυπο στη ψυχολογική κατάστασή σας; Αν όχι, είναι καιρός να αναθεωρήσετε γιατί αυτό που όλοι βιώνουμε ως μελαγχολία επιστροφής υπάρχει πράγματι και έχει συγκεκριμένους τρόπους αντιμετώπισης.

Νίκος Γιαννόπουλος

Αν και υπάρχουν έρευνες που δείχνουν ότι οι θετικές επιδράσεις των διακοπών στην ψυχολογία και ευεξία μπορούν να διαρκέσουν μέχρι και 43 ημέρες μετά την επιστροφή, με σταδιακή μείωση των θετικών συναισθημάτων, είναι σαφές ότι το φαινόμενο που ακούει στο όνομα  “post-vacation slump” προκαλεί προβλήματα.

Το φαινόμενο, σύμφωνα με επιστημονικές πηγές, οφείλεται σε μείωση των επιπέδων ντοπαμίνης στον εγκέφαλο μετά την επιστροφή στην καθημερινή ρουτίνα, προκαλώντας δυσκολία προσαρμογής και αισθήματα ματαίωσης (όλοι μας το έχουμε νιώσει έστω και μία φορά, είναι η αλήθεια).

Η ιατρική εξήγηση είναι μάλλον απλή: Κατά τη διάρκεια των διακοπών, οι άνθρωποι βιώνουν ευχάριστα ερεθίσματα (ξεκούραση, εξερεύνηση, κοινωνική επαφή) που αυξάνουν τα επίπεδα ντοπαμίνης. Όταν επιστρέφουν στην καθημερινή ρουτίνα, η μείωση αυτών των ερεθισμάτων προκαλεί πτώση στα επίπεδα ντοπαμίνης, οδηγώντας σε μειωμένη διάθεση, αίσθηση ματαίωσης και δυσκολία προσαρμογής.

Επιπλέον, η διατάραξη της ισορροπίας ανάμεσα στις εγκεφαλικές χημικές ουσίες που ρυθμίζουν το άγχος και τη διάθεση, όπως η σεροτονίνη και οι κορτικοστεροειδείς ορμόνες (π.χ. κορτιζόλη), μπορεί να επιδεινώσει την κατάσταση, δημιουργώντας συμπτώματα τύπου ήπιας κατάθλιψης ή άγχους μετά την επιστροφή από τις διακοπές.

Όμως, εδώ χρειάζεται προσοχή έτσι ώστε ο σχετικός κίνδυνος να μην υπερτιμηθεί. Οι επιστήμονες τονίζουν ότι αυτού του είδους η κατάθλιψη δεν έχει σχέση. Μιλούν, αντιθέτως,  για μία προσωρινή κατάσταση που μπορεί να περιλαμβάνει άγχος, χαμηλή διάθεση και απώλεια κινήτρου, τα οποία χρειάζονται χρόνο και συγκεκριμένες στρατηγικές για αντιμετώπιση έτσι ώστε να μην δημιουργήσουν σοβαρότερα προβλήματα στο άτομο.

Οι οδηγίες που συνήθως και ανά περίπτωση δίνουν οι ειδικοί της ψυχικής υγείας είναι οι εξής:

• Σημαντική είναι η σταδιακή μετάβαση από τις διακοπές στην καθημερινότητα, να αφιερώσουμε μερικές ημέρες προσαρμογής προτού επιστρέψουμε πλήρως σε εργασιακές ή άλλες υποχρεώσεις.
• Αποτοξίνωση από υπερβολές των διακοπών, όπως αλκοόλ και λιπαρά, και φροντίδα της φυσικής υγείας με καλή ενυδάτωση και μερική προσαρμογή ύπνου (π.χ. χρήση μελατονίνης για jet lag)
• Η διατήρηση κάποιων θετικών συνηθειών που αναπτύξαμε στις διακοπές (περπάτημα, κοινωνικές επαφές, φυσική άσκηση) βοηθά στην ψυχική ευεξία.
• Αναζωογόνηση της καθημερινότητας με μικρές αλλαγές, όπως εξερεύνηση νέων μέρους της πόλης μας ή αλλαγή στις συνήθειες, για να μην βαριόμαστε και επιστρέφουμε πιο εύκολα σε δημιουργική διάθεση
• Οργάνωση των καθηκόντων σε διαχειρίσιμα κομμάτια, τακτοποίηση του χώρου και επαναφορά σε συνεπές πρόγραμμα ύπνου είναι μέτρα που μειώνουν το στρες της επανένταξης.

Και τέλος: Αν τα αρνητικά συναισθήματα επιμένουν, ενδείκνυται η αναζήτηση βοήθειας από ψυχολόγο ή ψυχίατρο για καλύτερη διαχείριση.

Βεβαίως, όλα τα παραπάνω ισχύουν για όσους κατάφεραν να φύγουν, έστω και για μερικές ημέρες, μακριά από τη ρουτίνα. Για όσους δεν τα κατάφεραν (ανεξάρτητα το λόγο) θα επιστρέψουμε τις επόμενες ημέρες με νέο ρεπορτάζ.