Τα μηνύματα της Άγκυρας ενόψει Σεπτεμβρίου και η δυναμική της ελληνικής διπλωματίας

Η Άγκυρα μέσω πηγών του τουρκικού υπουργείου Εθνικής Αμυνας γνωστοποίησαν ότι διέκοψαν την πορεία του υπό σημαία Γιβραλτάρ πλοίου S/V «Fugro Gauss», διότι δεν είχε άδεια για εργασίες στην τουρκική υφαλοκρηπίδα. Το έργο το οποίο διέκοψε η Τουρκία είναι ο Διάδρομος Ανατολής – Μεσογείου (East to Med Corridor – EMC), προϋπολογισμού περίπου 850 εκατ. δολαρίων, το οποίο θα συνδέσει τη Σαουδική Αραβία με την Ευρώπη μέσω της Ελλάδας (ελληνική ΑΟΖ).

Οι έρευνες διεξάγονταν με βάση τη NAVTEX του Σταθμού Λάρνακας 237/25. Αρχικά αποκρούστηκαν με αντι-NAVTEX από τον Σταθμό της Υδρογραφικής Υπηρεσίας στην Αττάλεια (0739/25) και στη συνέχεια στην ευρύτερη περιοχή έπλευσε φρεγάτα τύπου Gabya (αναβαθμισμένες Oliver Hazard Perry) του τουρκικού ναυτικού, προκειμένου να εκπέμψει και το σχετικό σήμα. Η φρεγάτα έσπευσε σε απόσταση ασφαλείας από το ερευνητικό, λίγο αφότου το πλοίο πέρασε εντός περιοχής την οποία η Αγκυρα θεωρεί ευρισκόμενη εντός τουρκικής υφαλοκρηπίδας.

Οι έρευνες του πλοίου «Fugro Gauss» που διακόπηκαν αφορούσαν ένα από τα δύο καλώδια οπτικών ινών που σχεδιάζεται να βυθιστεί στην περιοχή με κατεύθυνση προς τη Γαλλία. Οχι μακριά υπάρχει ακόμη ένα με κατεύθυνση προς την Ιταλία.

Η μετοχική σύνθεση του EMC και η ηλεκτρική διασύνδεση Κύπρου Ελλάδας:

• Στη μετοχική σύνθεση του EMC συμμετέχει με το πλειοψηφικό πακέτο η Σαουδική Αραβία, αλλά με ένα ποσοστό κοντά στο 20% και η ΔΕΗ.
• Μέχρι πρότινος στην εταιρεία συμμετείχε και η Κύπρος (CYTA) η οποία, ωστόσο, αποχώρησε από την κοινοπραξία. Το πλειοψηφικό πακέτο μιας εκ των δύο εταιρειών, της Alcatel Submarine Networks (ASN), ανήκει στη γαλλική NEXANS, η οποία εμπλέκεται στην ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου, που πρακτικά έχει «παγώσει» από τον Ιούλιο του 2024.
• Η τουρκική πλευρά επανέλαβε την αντίθεσή της στο έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας – Κύπρου (αναφέροντας συγκεκριμένα το έργο του Great Sea Interconnector – GSI), με τις πηγές να υπογραμμίζουν ότι «διεξάγουμε πάντα την απαραίτητη παρακολούθηση, αποτρέποντας οποιαδήποτε μη εξουσιοδοτημένη δραστηριότητα στην υφαλοκρηπίδα μας, και δεν επιτρέπουμε δραστηριότητες ή έργα (όπως το έργο διασύνδεσης Great Sea Interconnector) που αγνοούν τη χώρα μας».

Τι σημαίνει η αντίδραση της Άγκυρας

Η κίνηση της Τουρκίας θεωρείται αφενός ως μήνυμα να μεπι στο παιχνίδι μεταφοράς δεδομένων και ενέργειας που διεξάγεται στην Ανατολική Μεσόγειο, αφετέρου ένα ευθύ μήνυμα προς την Αθήνα. Και τούτο διότι από την ελληνική πλευρά έχει σαφώς αφεθεί να εννοηθεί ότι ο Σεπτέμβριος θα είναι μήνας επανεκκίνησης των ερευνών για την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας – Κύπρου.

Η ανακοίνωση της Αθήνας τον Απρίλιο, του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού, με τα απώτατα δυνητικά όρια της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ), έχει προκαλέσει αντιδράσεις ακόμα και από χώρες με τις οποίες η Ελλάδα διατηρεί πιο στενές σχέσεις.

Η Αίγυπτος με ρηματική διακοίνωση που επιδόθηκε στις 27 Ιουλίου στην ελληνική πρεσβεία στο Κάιρο, ουσιαστικά προβάλλει τις αιγυπτιακές απόψεις για την κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο.

Είχε προηγηθεί η Λιβύη, με τις αντιδράσεις της κυβέρνησης της Τρίπολης στον ΟΗΕ, αλλά και τις δηλώσεις αξιωματούχων και, βεβαίως, κατά κύριο λόγο από την Τουρκία, η οποία έχει αναρτήσει δικούς της χάρτες.

Οι γεωπολιτικές επισφάλειες και η δυναμική στη ελληνική διπλωματία

Και ενώ η τριμερής στην Κωνσταντινούπολη Τουρκίας-Ιταλίας-Λιβύης αποδεικνύει την επισφάλεια στις γεωπολιτικές συμμαχίες στην περιοχή, η Αθήνα επισήμως προβαίνει στις εξής ενέργειες.

Καταρχάς κατέθεσε ρηματική διακοίνωση στον ΟΗΕ απορρίπτοντας τους ισχυρισμούς της Τρίπολης για τα θαλάσσια σύνορα.

Η Αθήνα τη συνδύασε μάλιστα με μια που έγινε απευθείας στην Τρίπολη, όπου και γνωστοποίησε τη σύνθεση της ελληνικής τεχνικής επιτροπής για τις συζητήσεις οριοθέτησης ΑΟΖ με επικεφαλής την υφυπουργό Εξωτερικών Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου και τη συμμετοχή του πολιτικού διευθυντή Ανδρέα Φρυγανά, του διευθυντή Μέσης Ανατολής – Βόρειας Αφρικής Φοίβου Γεωργακάκη και του Αλέξανδρου Κολιόπουλου και της Αλίκης Γκανά από τη Νομική Υπηρεσία του ΥΠΕΞ. Μάλιστα στην ίδια διακοίνωση ζητείται από την Τρίπολη να κατονομάσει και να ορίσει και τους δικούς της αντιπροσώπους για την τεχνητή επιτροπή.

Η Αθήνα θα κινηθεί και προς την πλευρά της Βεγγάζης, την οποία επιθυμεί να κρατήσει ενεργή σε όλες αυτές τις συζητήσεις, μια και στην ανατολική πλευρά της Λιβύης εδρεύει η Βουλή της διχασμένης αυτής χώρας.

Ουσιαστικά η Αθήνα επιχειρεί να αξιοποιήσει τον χάρτη που συνοδεύει τον ΘΧΣ και αποτελεί μια πρώτη επίσημη αποτύπωση των δυνητικών ορίων της ελληνικής ΑΟΖ και ως ένα τέτοιο εργαλείο αξιοποιείται αυτή τη στιγμή από τις αρμόδιες υπηρεσίες του υπουργείου Εξωτερικών.

Πάντως από ελληνικής πλευράς δεν υπάρχουν υπερβολικές προσδοκίες, αν και το πεδίο της Ανατολικής Μεσογείου προσφέρεται πλέον για κινητικότητα που θα αποδείξει και στην πράξη τη δυναμική της ελληνικής διπλωματίας.