ΒΟΥΛΗ/ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΟ: Το αυστηρό μήνυμα Πλεύρη, η αιχμηρή απάντηση Γεραπετρίτη σε Βενιζέλο- Σφοδρές αντιδράσεις

Σε κλιμακούμενη ένταση εξελίσσεται η αντιπαράθεση στη Βουλή σχετικά με την τροπολογία που προβλέπει τρίμηνη αναστολή υποβολής αιτήσεων ασύλου για μετανάστες που προέρχονται από τη Βόρεια Αφρική. Ο Γιώργος Γεραπετρίτης, υπερασπιζόμενος τη ρύθμιση, έκανε λόγο για μια «εν δυνάμει απειλή» λόγω της ραγδαίας αύξησης των μεταναστευτικών ροών, τονίζοντας πως πρόκειται για μια «όχι ευτυχή αλλά απολύτως αναγκαία» παρέμβαση.

Στο ίδιο μήκος κύματος και ο Θάνος Πλεύρης, ο οποίος περιέγραψε την κατάσταση ως «επιχείρηση μαζικής εισβολής στην Ευρώπη», ανεβάζοντας ακόμη περισσότερο τους τόνους της συζήτησης.

Ο υπουργός Εξωτερικών, που βρέθηκε στο κοινοβούλιο προκειμένου να απαντήσει και ως συνταγματολόγος στις αιχμές του Ευάγγελου Βενιζέλου, υποστήριξε πως η τροπολογία είναι προσωρινή, στοχευμένη και απολύτως αναγκαία, επιμένοντας πως είναι συμβατή με το Σύνταγμα, το διεθνές και το ευρωπαϊκό δίκαιο. Όπως υπογράμμισε, υπάρχει σύγχυση γύρω από το θέμα, διευκρινίζοντας πως «δεν τίθεται κανένα απολύτως ζήτημα νομιμότητας ή αντισυνταγματικότητας».

«Τρέφω μεγάλο σεβασμό για τον κ. Βενιζέλο, όμως υπάρχει μια σχετική σύγχυση. Άλλο το εάν συντρέχουν προϋποθέσεις κινδύνου για τον τόπο και άλλο το εάν θα πρέπει να ενεργοποιηθεί ο ευρωπαϊκός μηχανισμός και εάν αυτό σημαίνει κατάστασης πολιορκίας», είπε, χαρακτηρίζοντας ως «απολύτως υπερβολικά» τα περί ενεργοποίησης της κατάστασης πολιορκίας. Πρόσθεσε ακόμη, πως «είναι αδιανόητο» να αναφέρεται πως η κυβέρνηση εφαρμόζει το νόμο περί καταστάσεως πολιορκίας.

Επί της ουσίας της ρύθμισης ανέφερε πως η αύξηση των ροών αγγίζει το 350% και πως υπάρχει αδυναμία διαχείρισης. «Δεν μπορούμε να υποδεχθούμε τα εκατομμύρια των ανθρώπων που βρίσκονται εκτός εστίας. Υπάρχουν πεπερασμένοι πόροι», είπε και πρόσθεσε ότι δεν χρήζουν ανθρωπιστικής βοήθειας κατά τα 2/3. 

«Η Ελλάδα δεν μπορεί να επωμιστεί το δυσανάλογο βάρος, πρέπει να σταλεί ένα μήνυμα στους διακινητές να σταματήσουν να εκμεταλλεύονται τον  ανθρώπινο πόνο», είπε. Σε ότι αφορά στις σχέσεις με τη Λιβύη ανέφερε πως η Ελλάδα οφείλει να έχει καλές σχέσεις με τη διπλωματική οδό να είναι δύσκολη. Εκτίμησε πάντως, πως υπάρχει περιθώριο για κοινή κατανόηση. «Δεν υπάρχουν ανοιχτά σύνορα, αλλά ελεγχόμενα, πρώτιστο μας μέλημα είναι η ασφάλεια των Ελλήνων», κατέληξε ο Γιώργος Γεραπετρίτης. 

Πλεύρης: Ο δρόμος για τους λαθρομετανάστες είναι φυλακή ή έξοδος

Με το μήνυμα ότι η κυβέρνηση θα λάβει όλα τα μέτρα ώστε να προστατευθεί από την εισβολή που δέχεται αυτή την ώρα η χώρα, ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου, Θάνος Πλεύρης προειδοποίησε ότι η Ελλάδα σκληραίνει τη στάση της απέναντι στους «λαθροεισβολείς» και πλέον «ο δρόμος από δω και πέρα θα είναι ή φυλακή ή έξοδος».

Στο πλαίσιο της υποστήριξης της τροπολογίας για το άσυλο, ο κ. Πλεύρης ενημέρωσε την εθνική αντιπροσωπεία ότι επίκειται η κατάθεση νομοσχεδίου το οποίο θα προβλέπει ότι για όσους απορριφθεί το αίτημα ασύλου και επιμένουν να μην αποχωρούν από τη χώρα και να παραμένουν θα φυλακίζονται.

Είπε χαρακτηριστικά ότι οι πρόσφυγες, που το δικαιούνται θα παίρνουν άσυλο, οι «λαθρομετανάστες» όμως θα οδηγούνται στην φυλακή ή στην έξοδο από την χώρα. Εξήγησε δε, ότι με βάση τις προϋποθέσεις που θέτει η κυβέρνηση άσυλο λαμβάνει το 52% των αιτούντων, το υπόλοιπο όμως 48% θα πρέπει να φύγει.

Περιγράφοντας τη δραματική κατάσταση που βιώνει αυτή τη στιγμή η χώρα και ιδίως η Κρήτη, είπε ότι «αυτό που γίνεται από την Βόρεια Αφρική και την Λιβύη είναι μια επιχείρηση εισβολής μεταναστών στην Ευρώπη» και δίνοντας συγκεκριμένα στοιχεία είπε ότι το 2024 συνολικά είχαμε από τις συγκεκριμένες περιοχές 4.000 αφίξεις, ενώ μόνο τις τελευταίες ημέρες έρχονται βάρκες με 1.000 άτομα.

«Η ελληνική πολιτεία οφείλει να προστατέψει το κράτος και την πατρίδα μας»

«Η ελληνική πολιτεία οφείλει να προστατέψει το κράτος και την επικράτεια της πατρίδας μας. Σε καμία περίπτωση δεν θα δεχθούμε την μαζική εισβολή που επιχειρείται. Επιχειρείται είτε λόγω αδυναμίας της Λιβύης να ελέγξει τις ροές είτε για άλλους λόγους που οφείλουμε να ερευνήσουμε», ανέφερε χαρακτηριστικά και ανακοίνωσε ότι μόνο στα εδάφη της Λιβύης βρίσκονται τρία εκατομμύρια μετανάστες που ψάχνουν τρόπο να φτάσουν την Ευρώπη.

Υποστηρίζοντας την τροπολογία για το άσυλο, ο αρμόδιος υπουργός, ανέφερε ότι ακολουθεί το πλαίσιο της ρύθμισης που είχε θεσπιστεί το 2020 όταν υπήρξε η υβριδική απειλή στα σύνορα του Έβρου και προσέθεσε ότι έρχεται σε συννενόηση με την ΕΕ, όπως και κείνη η διάταξη, η οποία είχε λάβει το πράσινο φως της ευρωπαϊκής επιτροπής και των αρμόδιων δικαστηρίων.

«Δεν υπάρχει αλτρουισμός ούτε ανθρωπισμός στις ΜΚΟ που βγάζουν λεφτά από το μεταναστευτικό»

Σε απάντηση δε προς τα κόμματα που ζητούν την απόσυρσή της τα κάλεσε να δείξουν τον ψευτοανθρωπισμό τους στις δήθεν ΜΚΟ των εκατομμυρίων ευρώ, που αρμέγουν τα ταμεία της ΕΕ και την ίδια ώρα κατηγορούν τα στελέχη του Λιμενικού Σώματος.

«Δεν υπάρχει αλτρουισμός ούτε ανθρωπισμός στις ΜΚΟ που βγάζουν λεφτά από το μεταναστευτικό», είπε απευθυνόμενος προς τα αριστερά κόμματα.

Σφοδρές αντιδράσεις της αντιπολίτευσης

«Παρών» στην τροπολογία για το μεταναστευτικό θα πει το ΠΑΣΟΚ στην ονομαστική ψηφοφορία που ζήτησε το ΚΚΕ με τον Νίκο Ανδρουλάκη να επισημαίνει πως λύση θα αποτελούσε η επιτάχυνση των διαδικασιών απόρριψης ασύλου και επαναπατρισμός των μεταναστών στις χώρες τους. 

Παρεμβαίνοντας στη συζήτηση της τροπολογίας στη Βουλή ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ ζήτησε σοβαρές και όχι επικοινωνιακού χαρακτήρα πρωτοβουλίες και επέμεινε πως διαχρονική θέση του κόμματος είναι ότι «δεν μπορεί κανένας να κάνει υβριδικό πόλεμο με την Ελλάδα και να μας εκβιάζει», είπε και επεσήμανε πως «τα σύνορα δεν είναι μπάτε σκύλοι αλέστε». 

Απαντώντας σε όσα είπε ο Θάνος Πλεύρης για την τροπολογία που στηρίζεται στο μοντέλο του Έβρου και χαρακτήρισε αντισυνταγματική ο Ευάγγελος Βενιζέλος, ο Νίκος Ανδρουλάκης είπε ότι πρόκειται για διαφορετικές περιπτώσεις. 

Παράλληλα επιτέθηκε με σφοδρότητα στην κυβέρνηση για συνεχείς ήττες στην εξωτερική πολιτική. «Πως γίνεται η Τουρκία να τα πηγαίνει καλά και με την Ανατολική και με τη Δυτική Λιβύη και εσείς να τα έχετε σπάσει και με τους δύο;», διερωτήθηκε.  

Η τροπολογία πυροδοτεί θυελλώδεις αντιδράσεις με κόμματα της αντιπολίτευσης να ζητούν την απόσυρσή της.

Για «ανατριχιαστική διολίσθηση σε καθεστώς θεσμοποίησης του ρατσισμού», έκανε λόγο η Ζωή Κωνσταντοπούλου υποστηρίζοντας ότι οι κυβερνητικές ρυθμίσεις θυμίζουν Όρμπαν και Τραμπ. «Κλειστά σύνορα έχουν τα απολυταρχικά καθεστώτα», είπε και έθεσε προ των ευθυνών τους, τους βουλευτές που θα τη στηρίξουν με την ψήφο τους.

Με το αίτημα υποβολής ένστασης αντισυνταγματικότητας συμφώνησε ο ΣΥΡΙΖΑ με τον Γιώργο Ψυχογιό να τη χαρακτηρίζει απαράδεκτη και εγκληματική, ζητώντας παράλληλα την απόσυρσή της.

Την απόσυρση της ρύθμισης ζήτησαν ΚΚΕ και Νέα Αριστερά. «Είναι αυθαίρετη και ντροπιαστική η αναστολή αίτησης χορήγησης ασύλου σε ξεριζωμένους», σχολίασε από το ΚΚΕ η Διαμάντω Μανωλάκου και προανήγγειλε αίτημα ονομαστικής ψηφοφορίας σε περίπτωση που η κυβέρνηση δεν αποσύρει τη διάταξη, προκειμένου «ο καθένας να αναλάβει τις ευθύνες του απέναντι στην απανθρωπιά».

Η Σία Αναγνωστοπούλου από τη Νέα Αριστερά χαρακτήρισε τη ρύθμιση επαίσχυντη και ντροπιαστική.

Αιχμές Βενιζέλου για τη συνταγματικότητα των μέτρων για τη μετανάστευση

Ο Ευάγγελος Βενιζέλος, με μια εκτενή ανάρτηση στο Facebook κάνει κριτική στα νέα μέτρα της κυβέρνησης για το μεταναστευτικό, εστιάζοντας στη νομική τους βάση και τις συνταγματικές προεκτάσεις.

Ο συνταγματολόγος και πρώην πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ σημειώνει ότι το άρθρο 15 ΕΣΔΑ είναι αντίστοιχο του άρθρου 48 του ελληνικού Συντάγματος για την κατάσταση πολιορκίας, δηλαδή για την επιβολή στρατιωτικού νόμου.

«Αν συντρέχουν όντως οι προϋποθέσεις του άρθρου 15 παρ.1 της ΕΣΔΑ, στην εθνική συνταγματική τάξη θα μπορούσαν να εφαρμοστούν οι προβλέψεις του άρθρου 48 Συντ. , δηλαδή να τεθεί σε εφαρμογή σε ολόκληρη την επικράτεια ή τμήμα της ο νόμος περί καταστάσεως πολιορκίας», αναφέρει σε ανάρτησή του στο Facebook, και συνεχίζει: «Προφανώς αυτό είναι άτοπο. Τουλάχιστον έτσι ελπίζω».

Τονίζει, δε, ότι «αντιλαμβάνομαι την ένταση του προβλήματος των μεταναστευτικών ροών από τη Λιβύη και ευρύτερα από την Β. Αφρική. Σε παρόμοιες συνθήκες πίεσης έχει βρεθεί η χώρα πολλές φορές τα προηγούμενα χρόνια. Ελήφθησαν μέτρα, άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο αποτελεσματικά, πάντοτε όμως εντός του πλαισίου του Συντάγματος που είναι αδιαχώριστο από την ΕΣΔΑ και υπό τον διεθνή δικαστικό έλεγχο του ΕΔΔΑ. Εκκρεμούν μάλιστα στο Στρασβούργο υποθέσεις σχετικές με αντιμετώπιση μεταναστευτικών ροών στις οποίες έχουν τεθεί και ζητήματα σχετικά με το άρθρο 15 ΕΣΔΑ».

Καταλήγει, δε, λέγοντας ότι «η εύκολη και ανεπίγνωστη επίκληση αυτής της διάταξης της ΕΣΔΑ θέτει ζήτημα υψίστης σημασίας για την υπόσταση του κράτους δικαίου στη χώρα μας και τον σεβασμό θεμελιωδών υποχρεώσεων της κατά το διεθνές δίκαιο. Το λιγότερο που πρέπει να γίνει αμέσως είναι η ανάκληση αυτής της αιτιολογικής σκέψης – δήλωσης από την τροπολογία, πέραν προφανώς των άλλων νομικών προβλημάτων που αυτή θέτει».

Αναλυτικά, στην ανάρτησή του ο Ε. Βενιζέλος γράφει:

Η κυβέρνηση επικαλείται το άρθρο 15 ΕΣΔΑ, δηλαδή το αντίστοιχο του άρθρου 48 Συντ. για την εφαρμογή του νόμου περί καταστάσεως πολιορκίας!
Στην αιτιολογική έκθεση (Ανάλυση Συνεπειών Ρύθμισης) της τροπολογίας που κατέθεσαν οι συναρμόδιοι υπουργοί για τη μεταχείριση των εισερχόμενων στη χώρα «παράνομα με οποιοδήποτε πλωτό μέσο που προέρχεται από την Βόρεια Αφρική», περιλαμβάνεται η ακόλουθη δήλωση :
«Συντρέχουν [ δε] οι προϋποθέσεις του άρθρου 15 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, σύμφωνα με το οποίο τα συμβαλλόμενα κράτη, σε περίπτωση δημοσίου κινδύνου που απειλεί τη ζωή του έθνους, μπορούν να λάβουν μέτρα ακόμη και κατά παράβαση των υποχρεώσεων που προβλέπονται στη Σύμβαση, στο απαιτούμενο από την κατάσταση απολύτως αναγκαίο όριο.»
Ας δούμε τι σημαίνει αυτό.
Το άρθρο 15 της ΕΣΔΑ, αντίστοιχο του άρθρου 48 του ελληνικού Συντάγματος για την κατάσταση πολιορκίας ( στρατιωτικός νόμος ), έχει ως εξής :
«Άρθρο 15
Παρέκκλιση σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης

1. Εν περιπτώσει πολέμου ή ετέρου δημοσίου κινδύνου απειλούντος την ζωήν του έθνους, έκαστον υψηλόν συμβαλλόμενον μέρος δύναται να λάβη μέτρα κατά παράβασιν των υπό της παρούσης Συμβάσεως προβλεπομένων υποχρεώσεων, εν τω απαιτουμένω υπό της καταστάσεως απολύτως αναγκαίω ορίω και υπό τον όρον όπως τα μέτρα ταύτα μη αντιτίθενται εις τας άλλας υποχρεώσεις τας απορρεούσας εκ του διεθνούς δικαίου.
2. Η προηγουμένη διάταξις ουδεμίαν επιτρέπει παράβασιν του άρθρου 2, ειμή δια την περίπτωσιν θανάτου συνεπεία κανονικών πολεμικών πράξεων, ή των άρθρων 3, 4 (παράγ. 1) και 7.
3. Τα ασκούντα το δικαίωμα τούτο της παραβάσεως υψηλά συμβαλλόμενα μέρη τηρούν τον Γενικόν Γραμματέα του Συμβουλίου της Ευρώπης πλήρως ενήμερον των ληφθέντων μέτρων ως και των αιτίων τα οποία τα προεκάλεσαν. Οφείλουν ωσαύτως να πληροφορήσωσι τον Γενικόν Γραμματέα του Συμβουλίου της Ευρώπης περί της ημερομηνίας κατά την οποία τα μέτρα ταύτα έπαυσαν ισχύοντα και αι διατάξεις της Συμβάσεως ετέθησαν εκ νέου εν πλήρει ισχύϊ.»

Σύμφωνα με τη σύνοψη από τη Γραμματεία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου της νομολογίας ως προς τις προϋποθέσεις εφαρμογής του άρθρου 15 ΕΣΔΑ, ισχύουν τα εξής:
«Το άρθρο 15 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου παρέχει στις κυβερνήσεις των κρατών-μελών της Σύμβασης, υπό εξαιρετικές συνθήκες, τη δυνατότητα να παρεκκλίνουν, κατά τρόπο προσωρινό, περιορισμένο και υπό εποπτεία, από την υποχρέωσή τους να διασφαλίζουν ορισμένα δικαιώματα και ελευθερίες που κατοχυρώνονται από τη Σύμβαση. Η χρήση της διάταξης αυτής διέπεται από τις εξής διαδικαστικές και ουσιαστικές προϋποθέσεις:

• επίκληση του δικαιώματος παρέκκλισης μπορεί να γίνει μόνο σε καιρό πολέμου ή άλλης έκτακτης δημόσιας ανάγκης που απειλεί τη ζωή του έθνους·
• ένα κράτος μπορεί να λάβει μέτρα παρέκκλισης από τις υποχρεώσεις του δυνάμει της Σύμβασης μόνο στον βαθμό που απαιτείται απολύτως από τις ανάγκες της κατάστασης·
• οποιαδήποτε παρέκκλιση δεν μπορεί να είναι ασύμβατη με άλλες διεθνείς υποχρεώσεις του κράτους·
• ορισμένα δικαιώματα της Σύμβασης δεν επιδέχονται καμία απολύτως παρέκκλιση: το άρθρο 15 § 2 απαγορεύει οποιαδήποτε παρέκκλιση όσον αφορά το δικαίωμα στη ζωή (πλην των νομίμων πράξεων πολέμου), την απαγόρευση βασανιστηρίων και απάνθρωπης ή εξευτελιστικής μεταχείρισης ή τιμωρίας, την απαγόρευση της δουλείας και της καταναγκαστικής εργασίας, καθώς και την αρχή «καμία ποινή χωρίς νόμο». Αντίστοιχα, δεν επιτρέπεται παρέκκλιση από:
  – το άρθρο 1 του Πρωτοκόλλου αριθ. 6 (κατάργηση της θανατικής ποινής εν καιρώ ειρήνης),
  – το άρθρο 1 του Πρωτοκόλλου αριθ. 13 (κατάργηση της θανατικής ποινής υπό οποιεσδήποτε συνθήκες),
  – το άρθρο 4 του Πρωτοκόλλου αριθ. 7 (δικαίωμα να μη δικάζεται ή τιμωρείται κάποιος δύο φορές για το ίδιο αδίκημα).
• τέλος, σε διαδικαστικό επίπεδο, το κράτος που κάνει χρήση του δικαιώματος παρέκκλισης οφείλει να ενημερώνει πλήρως τον Γενικό Γραμματέα του Συμβουλίου της Ευρώπης».

Στην προκειμένη περίπτωση αν συντρέχουν όντως οι προϋποθέσεις του άρθρου 15 παρ.1 της ΕΣΔΑ, στην εθνική συνταγματική τάξη θα μπορούσαν να εφαρμοστούν οι προβλέψεις του άρθρου 48 Συντ. , δηλαδή να τεθεί σε εφαρμογή σε ολόκληρη την επικράτεια ή τμήμα της ο νόμος περί καταστάσεως πολιορκίας ! Προφανώς αυτό είναι άτοπο. Τουλάχιστον έτσι ελπίζω.

Αντιλαμβάνομαι την ένταση του προβλήματος των μεταναστευτικών ροών από τη Λιβύη και ευρύτερα από την Β. Αφρική. Σε παρόμοιες συνθήκες πίεσης έχει βρεθεί η χώρα πολλές φορές τα προηγούμενα χρόνια. Ελήφθησαν μέτρα, άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο αποτελεσματικά, πάντοτε όμως εντός του πλαισίου του Συντάγματος που είναι αδιαχώριστο από την ΕΣΔΑ και υπό τον διεθνή δικαστικό έλεγχο του ΕΔΔΑ. Εκκρεμούν μάλιστα στο Στρασβούργο υποθέσεις σχετικές με αντιμετώπιση μεταναστευτικών ροών στις οποίες έχουν τεθεί και ζητήματα σχετικά με το άρθρο 15 ΕΣΔΑ.

Η εύκολη και ανεπίγνωστη επίκληση αυτής της διάταξης της ΕΣΔΑ θέτει ζήτημα υψίστης σημασίας για την υπόσταση του κράτους δικαίου στη χώρα μας και τον σεβασμό θεμελιωδών υποχρεώσεων της κατά το διεθνές δίκαιο. Το λιγότερο που πρέπει να γίνει αμέσως είναι η ανάκληση αυτής της αιτιολογικής σκέψης – δήλωσης από την τροπολογία, πέραν προφανώς των άλλων νομικών προβλημάτων που αυτή θέτει.