Τι σημαίνει το διπλωματικό “ναυάγιο” της Βεγγάζης- Οι κίνδυνοι για την Ελλάδα

Τον Νοέμβριο του ’22, το κυβερνητικό αεροσκάφος με τον υπουργό Εξωτερικών Νίκο Δένδια προσγειώθηκε στο αεροδρόμιο της Τρίπολης στη Λιβύη για προγραμματισμένη επίσκεψη. Δια της διπλωματικής οδού είχε συμφωνηθεί πώς ο κ. Δένδιας θα είχε συνάντηση με τον επικεφαλής του Προεδρικού Συμβουλίου Μοχάμεντ Αλ Μέμφι, αιφνιδιαστικά, όμως, βρέθηκε στο αεροδρόμιο η υπουργός Εξωτερικών της (μεταβατικής) κυβέρνησης Ναιλα Αλ Μανγκούς, κατά παράβαση του πρωτοκόλλου και των συμφωνηθέντων.

“Κανείς δεν θα μου υποδείξει με ποιόν θα συναντηθώ”, ήταν η απάντηση του υπουργού Εξωτερικών στον διπλωματικό εκβιασμό, και το κυβερνητικό αεροσκάφος αναχώρησε εσπευσμένα. Εκείνη την εποχή, οι διπλωμάτες μας ζούσαν στο σύννεφο της μεγάλης επιτυχίας της προηγηθείσας επίσκεψης του στρατάρχη Χαφτάρ και της “στρατηγικής” συμμαχίας με τους πολέμαρχους της ανατολικής Λιβύης.

Τρία χρόνια μετά, ο τελευταίος εκδιώκει την επίσημη ευρωπαϊκή αντιπροσωπεία (με τον επίτροπο μετανάστευσης και τους τρεις υπουργούς Ιταλίας, Μάλτας και Ελλάδας). Σοβαρότατο διπλωματικό επεισόδιο, διεθνής κρίση, και ανησυχητική εξέλιξη σε μία στιγμή που η Αθήνα επιζητεί μία συμφωνία με τη Βεγγάζη για την ανάσχεση των μεταναστευτικών ροών που διακινούνται από το Τομπρούκ στην Κρήτη. Όλα αυτά μεθοδευμένα από τον παλιό μας “σύμμαχο”- τίποτε δεν γίνεται χωρίς την καθοδήγηση του Χαφτάρ-, ο οποίος εδώ και καιρό έχει προσχωρήσει στο άρμα της Τουρκίας (όπως και η Τρίπολη) και επιδοκιμάζει το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο.

Η πλευρά Χαφτάρ επικαλείται ένα ανύπαρκτο πρωτόκολλο για να εξηγήσει την εκδίωξη της ευρωπαϊκής αντιπροσωπείας (στην οποία συμμετείχε και ο υπουργός Μετανάστευσης και Ασύλου Θάνος Πλεύρης), ό,τι, δηλαδή, προηγήθηκε επίσκεψη στην Τρίπολη- η ανατολική Λιβύη δεν αναγνωρίζει την κυβέρνηση της Τρίπολης, που, όμως, αποδέχεται ο ΟΗΕ και πολλές ευρωπαϊκές χώρες και επιδιώκει και τη δική της διεθνή νομιμοποίηση.

Όμως, το πρόγραμμα της επίσκεψης της αντιπροσωπείας ήταν γνωστό από μέρες, ως εκ τούτου η εκδίωξη της μόλις προσγειώθηκε στη Βεγγάζη συνιστά πρωτοφανή διπλωματική πρόκληση. Τα περί “πρωτοκόλλου” συνιστούν πρόσχημα και έμμεσο εκβιασμό: ο Χαφτάρ, πέραν της αναγνώρισης της Αρχής της Βεγγάζης, επιδιώκει να εισπράξει ευρωπαϊκά κονδύλια για το μεταναστευτικό, κατά το μοντέλο του Ερντογάν. Γι΄ αυτό και εργαλειοποιεί τις μεταναστευτικές ροές προς την Κρήτη, μόνο τις τελευταίες τρεις ημέρες έχουν φτάσει στα παράλια του νησιού 2.500 απελπισμένοι άνθρωποι, ενώ σε δύο μήνες πάνω από 8.500! Ακριβώς ότι έκανε η Άγκυρα με την “εισβολή” στον Έβρο, το 2020…

H “προσήλωση” Χαφτάρ στο διεθνές δίκαιο…

Είναι αλήθεια ότι η ευρωπαϊκή αντιπροσωπεία ακολούθησε μία διαδρομή (πρώτα στην Τρίπολη και αμέσως μετά στη Βεγγάζη) που απέφυγε ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης. Επισκέφτηκε την περασμένη Κυριακή τη Βεγγάζη (Χαφτάρ), και αναμένεται να πάει αυτή την Κυριακή στην Τρίπολη για να συναντήσει την εκεί (μεταβατική) κυβέρνηση. Η Λιβύη είναι μία χώρα που σπαράσσεται από έναν εμφύλιο πόλεμο, οι επιρροές από τρίτες χώρες είναι μεγάλες, δέχεται δε εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες από το εμπόλεμο Σουδάν. Η ευρωπαϊκή αντιπροσωπεία, για άγνωστο λόγο, δεν έλαβε επαρκώς υπόψη της αυτή την ισορροπία του τρόμου.

Η ανατολική Λιβύη, ωστόσο, αφορά κυρίως την Ελλάδα. Οι υπουργοί της Ιταλίας και της Μάλτας καλύπτονται σε μεγάλο βαθμό από τη συμφωνία για το μεταναστευτικό που προωθείται με την Τρίπολη, καθώς οι ροές προς τις δύο χώρες εκκινούν από τη δυτική πλευρά της χώρας που ελέγχεται από τη (μεταβατική) κυβέρνηση. Εάν οι σχέσεις των Βρυξελλών με την διοίκηση Χαφτάρ οδηγηθούν οριστικά σε ναυάγιο, οι μεταναστευτικές ροές προς την Κρήτη ίσως ενταθούν ακόμα περισσότερο, γεγονός που θα αναγκάσει την Ελλάδα σε πολύ αυστηρότερα μέτρα, κάτι που εκ των πραγμάτων εγκυμονεί μεγάλους κινδύνους.

Ο κ. Γεραπετρίτης, βεβαίως, έσπευσε να δηλώσει κατά την επίσκεψή του στη Βεγγάζη ότι “η Αθήνα και η διοίκηση Χαφτάρ είναι προσηλωμένες στις ίδιες αξίες του Διεθνούς Δικαίου”. Δεν θα μπορούσε να υπάρξει πιό άστοχη και τόσο άμεσα διαψευσθείσα δήλωση. Μόλις τρεις ημέρες μετά, ο Χαφτάρ εκδίωξε την ευρωπαϊκή αντιπροσωπεία, κηρύσσοντας, μεταξύ των άλλων, και τον υπουργό Μετανάστευσης και Ασύλου Θ. Πλεύρη “ανεπιθύμητο πρόσωπο”! Αναμφίβολα, αυτό μπορεί να αλλάξει, ανάλογα με το πως θα αντιμετωπίσει την κρίση η Ε.Ε, το ζήτημα, ωστόσο, είναι κατά πόσο μπορεί να θεωρείται πλέον αξιόπιστη οιαδήποτε συμφωνία με τον “πολέμαρχο” της ανατολικής Λιβύης.

Κλιμάκωση της κρίσης- Κίνδυνοι για την Ελλάδα

Κι ακόμα περισσότερο, πόσο εφικτό είναι να ελεγχθούν οι μεταναστευτικές ροές εκατοντάδων χιλιάδων Σουδανών, Αιγυπτίων και άλλων, όταν οι Βρυξέλλες δεν διαθέτουν κανένα σχέδιο, αφενός αντιμετώπισης του αιματηρού μακροχρόνιου πολέμου των φυλών στο Σουδάν, αφετέρου συνεννόησης με το Κάϊρο.

Η Αθήνα βρίσκεται στο επίκεντρο αυτής της νέας κρίσης που απειλεί να μετατρέψει την Κρήτη σε προορισμό ανεξέλεγκτων μεταναστευτικών ροών και διαπιστώνει πως η “παράταξη” φρεγατών και η σκληρή ρητορική στο εσωτερικό ελάχιστα μπορούν να βοηθήσουν στην αντιμετώπισή της. Κινδυνεύει, από την “επένδυση” του 2022 στον Χαφτάρ και την ανακήρυξή του, τώρα, σε προσωπικότητα που …σέβεται τις αξίες του διεθνούς δικαίου, να βρεθεί απέναντι σε έναν ανεξέλεγκτο πολιτικό που μιμείται τον Ερντογάν στο μεταναστευτικό, εκβιάζει την Ε.Ε, ενώ, παράλληλα, έχει ανοίξει διαύλους συνεργασίας με την Άγκυρα ως προς τις θαλάσσιες ζώνες και, κυρίως, το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο.

Η συνάντηση του πρωθυπουργού με τον Θ. Πλεύρη, μετά το διπλωματικό επεισόδιο στη Βεγγάζη, θα επιχειρήσει να αναθεωρήσει την ελληνική στρατηγική στο μεταναστευτικό υπό τα νέα δεδομένα, αν και η Αθήνα αναμένει τη στάση των Βρυξελλών και θα προσπαθήσει να τεθεί κάτω από μία ευρωπαϊκή ομπρέλα για την διαχείριση του λιβυκού.

Γεραπετρίτης: “Οργανωτική δυστοκία της ΕΕ”

Μιλώντας στον ΣΚΑΙ, ο Υπουργός Εξωτερικών έκανε λόγο για “οργανωτική δυστοκία”. Στην πραγματικότητα μιλάμε για την αδυναμία του Ευρωπαίου επιτρόπου να συζητήσει με τον τρόπο που επιβάλλει το ευρωπαϊκό πρωτόκολλο.

Είναι πολύ πρώιμο να μιλήσουμε για λάθη, δεν οργανώθηκε από την Ελλάδα η επίσκεψη. Η απλοϊκότητα με την οποία η αντιπολίτευση αντιλαμβάνεται τα φαινόμενα τα γεωπολιτικά είναι ανησυχητική. Αυτό είναι είτε βαθύτατη άγνοια είτε αντιπολιτευτικός οίστρος που δεν χρειάζεται στη χώρα”.

Για τις σχέσεις της χώρας με τη Λιβύη ο κ. Γεραπετρίτης είπε τα εξής: “Η Ελλάδα οφείλει να συζητά με τη Λιβύη, είμαστε άμεσοι γείτονες. Η κατάσταση δεν είναι εξαιρετικά ευοίωνη, η χώρα περιβάλλεται από πολέμους. Έχει πολύ μεγάλα χερσαία σύνορα και ακτογραμμή.

Δεν εγκαταλείψαμε ποτέ τη Λιβύη. Η Ελλάδα θα πρέπει να έχει μία ισόρροπη στάση στη Λιβύη. Είχα παραγωγική συζήτηση με τον Χαφτάρ, θα υπάρξει μία καλή σχέση.

Το τουρκολιβυκό μνημόνο του 2019 είναι άκυρο και ανυπόστατο. Το πρόβλημα είναι το γεγονός ότι κατά το διεθνές δίκαιο ότι η Τουρκία και η Λιβύη δεν μπορούν να υπογράψουν μία τέτοια συμφωνία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση το λέει. Το ίδιο και η Αίγυπτος με την οποία έχουμε υπογράψει συμφωνία. Αναδρομή στο παρελθόν δεν κάνω. Στην πραγματικότητα με την άσκηση των κυριαρχικών δικαιωμάτων της χώρας.

Είναι 21 χώρες που βρέχονται από τη Μεσόγειο. Ολες διεκδικούν και έχουν κυριαρχικά δικαιώματα, χρειάζεται συνεννόηση. Οι οριοθετήσεις δεν είναι μονομερείς πράξεις. Με τη Λιβύη υπήρξαν συνεννοήσεις με την Ελλάδα που δεν ολοκληρώθηκαν. Η Λιβύη συμμορφώθηκε με τη μέση γραμμή όπως την αντιλαμβάνεται η Ελλάδα”.

Για το μεταναστευτικό ο ΥΠΕΞ υπογράμμισε τα εξής: “Αυτή τη στιγμή το Σουδάν έχει 20.000.000 εκτοπισμένους. Είναι μία εν δυνάμει βόμβα στα θεμέλια της Αφρικής και της Ευρώπης, αυτοί οι άνθρωποι θα επιχειρήσουν να βγουν προς τη Μεσόγειο.