Γάζα: Η συμφωνία στην Ουάσιγκτον περνάει από το Κατάρ-Νετανιάχου υπό πίεση, νέοι όροι της Χαμάς

Σε κρίσιμη καμπή εισέρχεται η ισραηλινή διαπραγμάτευση με τη Χαμάς, καθώς η κυβέρνηση Μπενιαμίν Νετανιάχου καλείται να αποφασίσει τις επόμενες ημέρες αν θα αποδεχτεί το αναθεωρημένο καταριανό σχέδιο που συνδυάζει ανταλλαγή ομήρων, διαπραγμάτευση για τον τερματισμό του πολέμου και – για πρώτη φορά – μια αμερικανική δέσμευση: η κατάπαυση του πυρός θα συνεχιστεί πέραν των 60 ημερών, εφόσον οι συνομιλίες εξελίσσονται σοβαρά. Η Ουάσιγκτον θεωρεί πως βρισκόμαστε πιο κοντά από ποτέ σε μια συμφωνία. Η τελική απόφαση, πάντως, εξαρτάται απολύτως από τον ίδιο τον Νετανιάχου, όπως επιβεβαιώνουν πηγές από την Ιερουσαλήμ.

Σπύρος Σιδέρης

Το υφιστάμενο σχέδιο προβλέπει την απελευθέρωση του 50% των εν ζωή ομήρων και του 50% των σορών ομήρων σε αντάλλαγμα για την αναστολή των εχθροπραξιών. Η διαδικασία ξεκινά την πρώτη ημέρα της εκεχειρίας, όταν αναμένεται να παραδοθούν οκτώ ζωντανοί όμηροι. Την 50ή ημέρα θα παραδοθούν ακόμη δύο, ενώ μέχρι την 60ή μέρα η Χαμάς οφείλει να παραδώσει 18 σορούς.

Παράλληλα, αρχίζει διαπραγμάτευση για τον οριστικό τερματισμό του πολέμου, κάτι που ζητεί επιτακτικά η Χαμάς ως βασικό όρο. Εκεί εισέρχεται η αμερικανική εγγύηση: αν και δεν θα υπάρξει υπογραφή, οι ΗΠΑ φέρονται να έχουν διαβεβαιώσει την Ντόχα και τη Γάζα ότι, όσο οι διαπραγματεύσεις είναι σοβαρές, η κατάπαυση του πυρός θα συνεχίζεται, ακόμη κι αν δεν έχει επιτευχθεί πλήρης συμφωνία μετά τις 60 ημέρες.

Το διπλό μήνυμα Νετανιάχου: συμφωνία και συντριβή της Χαμάς

Ο Νετανιάχου εμφανίζεται ταυτόχρονα ανοιχτός στη συμφωνία αλλά και σκληρός απέναντι στη Χαμάς. Σε πρόσφατη επίσκεψή του στην Ασκελόν, δήλωσε:

«Δεν θα υπάρξει ξανά Χαμάς, δεν θα υπάρξει Χαμαστάν. Θα απελευθερώσουμε όλους τους ομήρους μας. Όποιος λέει ότι οι δύο στόχοι – απελευθέρωση και καταστροφή της Χαμάς – είναι αντιφατικοί, λέει ανοησίες. Θα τα πετύχουμε και τα δύο».

Λίγες ώρες πριν το τετ-α-τετ του Ισραηλινού πρωθυπουργού με τον Αμερικανό πρόεδρο η ανακοίνωση που εκδόθηκε από το γραφείο του ισραηλινού πρωθυπουργού αναφέρει: «Οι τροποποιήσεις που επιδιώκει η Χαμάς στην πρόταση του Κατάρ μας κοινοποιήθηκαν χθες το βράδυ και είναι απαράδεκτες για το Ισραήλ».

Εν τούτοις, «κατόπιν αξιολόγησης της κατάστασης», ο Νετανιάχου «έδωσε εντολή να ανταποκριθούμε στην πρόσκληση για έμμεσες συνομιλίες και να συνεχίσουμε τις προσπάθειες για την ανάκτηση των ομήρων μας, βάσει της πρότασης του Κατάρ την οποία το Ισραήλ έχει αποδεχθεί», αναφέρει η σχετική ανακοίνωση, διευκρινίζοντας ότι «η διαπραγματευτική ομάδα θα ταξιδέψει την Κυριακή στο Κατάρ για τις συνομιλίες».

Σύμφωνα με πληροφορίες η παλαιστινιακή οργάνωση θέτει ως όρους:

• Την αποχώρηση του ισραηλινού στρατού από τη Λωρίδα της Γάζας
• Την παροχή εγγυήσεων για να μην επαναληφθούν οι συγκρούσεις κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων
• Την ανάθεση της διανομής της ανθρωπιστικής βοήθειας στον ΟΗΕ και σε αναγνωρισμένες διεθνείς οργανώσεις, κι όχι στο αμφιλεγόμενο GHF που υποστηρίζεται από ΗΠΑ-Ισραήλ.

Ωστόσο, οι Αμερικανοί φαίνεται να εστιάζουν περισσότερο από ποτέ στην ανάγκη λήξης του πολέμου, γεγονός που συνδέεται άμεσα με τη διεύρυνση των Συμφωνιών του Αβραάμ και το γενικότερο γεωπολιτικό σχέδιο για την περιοχή.

Η πίεση Τραμπ, η Διάσκεψη στην Ουάσιγκτον και το ορόσημο της Δευτέρας

Ο Ντόναλντ Τραμπ, που φέρεται να ασκεί έντονες πιέσεις στο Κατάρ, εμφανίζεται αποφασισμένος να «κλείσει» τη συμφωνία. Το επόμενο ορόσημο είναι η Δευτέρα, οπότε αναμένεται πιθανή ανακοίνωση κατά τη συνάντησή του με τον Νετανιάχου στο Οβάλ Γραφείο.

Την Κυριακή ο Νετανιάχου θα αναχωρήσει για την Ουάσιγκτον, για τη συνάντηση με τον Τραμπ τη Δευτέρα, ενώ θα ακολουθήσουν επαφές στο Κογκρέσο και στο Πεντάγωνο.

Ορισμένοι παρατηρητές εκτιμούν ότι, εάν μέχρι τότε έχει υπάρξει πρόοδος στις διαπραγματεύσεις, ο Τραμπ ενδέχεται να προβεί σε πανηγυρική ανακοίνωση, παρουσιάζοντας τον εαυτό του ως μεσολαβητή ειρήνης.

Ζητήματα-κλειδιά: όμηροι, Φιλαδέλφεια και χαλαρές διατυπώσεις

Αγκάθι παραμένει το ποιος θα καθορίσει τη λίστα των ομήρων προς απελευθέρωση. Παρά τις παλαιότερες δηλώσεις του Νετανιάχου πως η Χαμάς διαλέγει, Ισραηλινός αξιωματούχος επιβεβαίωσε ότι η λίστα θα συνταχθεί από ισραηλινούς ειδικούς, από υπηρεσίες πληροφοριών και ιατρικές ομάδες. Η προτεραιότητα θα δοθεί στους ασθενέστερους και τραυματίες.

Αντιστοίχως, το Ισραήλ δεν δέχεται την αποχώρηση από τον άξονα της Φιλαδέλφειας (σύνορα Γάζας-Αιγύπτου), αν και προτίθεται να συζητήσει υποχώρηση μέχρι τον άξονα Μοργκ. Στο παρελθόν, η Χαμάς έχει απαιτήσει την απελευθέρωση προσώπων-συμβόλων, όπως ο Μαρουάν Μπαργούτι, κάτι που το Ισραήλ αποκλείει κατηγορηματικά.

Επιπλέον, σημείο έντονης συζήτησης είναι το κατά πόσο οι «διπλωματικά ασαφείς διατυπώσεις» μπορούν να εξασφαλίσουν συμφωνία. Ο Νετανιάχου επιθυμεί ρήτρες που δεν τον δεσμεύουν πολιτικά στο εσωτερικό του, ενώ η Ουάσιγκτον θέλει σαφείς δεσμεύσεις για την πορεία προς τον τερματισμό της σύγκρουσης.

Η εξίσωση Ιράν–Αβραάμ–Συρία

Στο τραπέζι των συζητήσεων μεταξύ Ισραήλ και ΗΠΑ τίθενται και δύο μεγάλα ζητήματα:

1. Το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα: Το Ισραήλ ζητά σαφείς «κόκκινες γραμμές» από την Ουάσιγκτον – δηλαδή πότε, εάν και εφόσον το Ιράν ξεπεράσει συγκεκριμένα όρια εμπλουτισμού, το Ισραήλ θα έχει το δικαίωμα στρατιωτικής επέμβασης με σιωπηρή αμερικανική συναίνεση. Πιθανόν, οι ΗΠΑ να καταγράψουν αυτές τις δεσμεύσεις σε «επιστολή πλευρικής συμφωνίας» (side letter).
2. Η διεύρυνση των Συμφωνιών του Αβραάμ: Στο επίκεντρο βρίσκεται η Συρία, με το Ισραήλ να διαπραγματεύεται για την επίτευξη προκαταρκτικής στρατιωτικής συμφωνίας, χωρίς ακόμη να προχωρά σε πλήρη ομαλοποίηση. Το μεγάλο ζητούμενο όμως είναι η ένταξη της Σαουδικής Αραβίας, κάτι που η Ουάσιγκτον συνδέει με τη σύσταση παλαιστινιακού κράτους — στοιχείο που η ισραηλινή κυβέρνηση, στη σημερινή της σύνθεση, δεν μπορεί να αποδεχτεί.

Αναμονή και κινητοποίηση οικογενειών

Ο Νετανιάχου, αν και δεν σχεδιάζει να συνοδεύεται από οικογένειες ομήρων στις ΗΠΑ, έχει ήδη συναντήσει σκληρή κοινωνική πίεση στο εσωτερικό. Πολλές οικογένειες ετοιμάζονται να μεταβούν με ίδια μέσα στην Ουάσιγκτον και να διαδηλώσουν υπέρ της επίτευξης συμφωνίας.

Το επόμενο δεκαήμερο αναμένεται να κρίνει τη μοίρα δεκάδων ομήρων, τη μελλοντική αρχιτεκτονική ασφάλειας στη Γάζα, και ίσως ακόμη και τη γεωπολιτική προοπτική της Μέσης Ανατολής. Ο Νετανιάχου καλείται να ισορροπήσει ανάμεσα στις απαιτήσεις της Χαμάς, τις προσδοκίες των Αμερικανών, τις πολιτικές του ισορροπίες στο εσωτερικό και – τελικά – την ιστορική του κληρονομιά. Το αν η συμφωνία θα προχωρήσει ή θα ναυαγήσει, εξαρτάται περισσότερο από ποτέ από μία και μόνο υπογραφή.