Bloomberg: Εξηγεί τι σημαίνει το κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ για το παγκόσμιο εμπόριο

Σε μια νέα, ιδιαίτερα τεταμένη φάση έχει εισέλθει η σύγκρουση στη Μέση Ανατολή, μετά τον βομβαρδισμό από τις Ηνωμένες Πολιτείες τριών πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν, στο πλαίσιο της επιχείρησης “Midnight Hammer”, όπως μετέδωσε το Πεντάγωνο.

Η στρατιωτική αυτή ενέργεια έχει προκαλέσει έντονες διεθνείς ανησυχίες, με εικασίες να πληθαίνουν ότι η ιρανική ηγεσία ενδέχεται να προχωρήσει σε σκληρά αντίμετρα. Ανάμεσά τους, το πλέον πιθανό και δραστικό σενάριο φαίνεται να είναι ο αποκλεισμός ή το κλείσιμο των Στενών του Ορμούζ, ενός από τα πιο κρίσιμα ναυτιλιακά περάσματα στον πλανήτη.

Αναλυτές προειδοποιούν ότι, εάν η Τεχεράνη επιτύχει να παρεμποδίσει τη διέλευση των πετρελαιοφόρων που μεταφέρουν ενεργειακούς πόρους προς την Κίνα, την Ευρώπη και άλλες αγορές, τότε οι τιμές του πετρελαίου ενδέχεται να εκτοξευθούν, προκαλώντας αναταραχή στην παγκόσμια οικονομία.

Το σενάριο αυτό, όπως αναφέρει το Bloomberg, εξετάζεται πλέον ως πραγματική πιθανότητα.

Το Στενό του Ορμούζ αποτελεί ζωτικής σημασίας αρτηρία για το παγκόσμιο εμπόριο πετρελαίου. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Bloomberg για το 2024, από εκεί διέρχονται περίπου 16,5 εκατομμύρια βαρέλια αργού πετρελαίου και συμπυκνωμάτων ημερησίως, προερχόμενα από τη Σαουδική Αραβία, το Ιράκ, το Κουβέιτ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το ίδιο το Ιράν.

Παράλληλα, ο πορθμός είναι εξίσου κομβικός για το υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG), καθώς από εκεί μεταφέρεται πάνω από το 20% του παγκόσμιου εφοδιασμού.

Πού βρίσκονται τα Στενά του Ορμούζ;

Τα Στενά του Ορμούζ είναι θαλάσσιος διάδρομος που συνδέει τον Περσικό Κόλπο με τον Ινδικό Ωκεανό, με το Ιράν στα βόρεια και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Ομάν στα νότια.

Έχει μήκος πάνω από 150 χλμ. και πλάτος περίπου 35 χλμ. Στο στενότερο σημείο του, με τις ναυτιλιακές διαδρομές σε κάθε κατεύθυνση να έχουν πλάτος μόλις δύο μίλια.

Το μικρό βάθος του το καθιστά ευάλωτο σε νάρκες, ενώ η εγγύτητα με την ξηρά —ιδίως με το Ιράν— εκθέτει τα πλοία σε επιθέσεις από πυραύλους που εκτοξεύονται από την ακτή ή σε αναχαίτιση από περιπολικά σκάφη και ελικόπτερα.

Μπορεί πραγματικά το Ιράν να αποκλείσει τα Στενά του Ορμούζ;

Το Ιράν δεν θα έχει νομική εξουσία να διατάξει τη διακοπή της κυκλοφορίας μέσω του Ορμούζ, οπότε θα πρέπει να το επιτύχει με τη χρήση βίας ή την απειλή βίας.

Εάν ο ναυτικός του στόλος προσπαθούσε να εμποδίσει την είσοδο στο στενό, πιθανότατα θα αντιμετώπιζε την έντονη αντίδραση του 5ου Στόλου των ΗΠΑ και άλλων δυτικών ναυτικών δυνάμεων που περιπολούν στην περιοχή.

Ωστόσο, θα μπορούσε να προκαλέσει σοβαρές διαταραχές χωρίς να αποπλεύσει ούτε ένα ιρανικό πολεμικό πλοίο. Μια επιλογή θα ήταν να παρενοχλήσει τα πλοία με μικρά, γρήγορα περιπολικά σκάφη.

Ή θα μπορούσε να εξαπολύσει drones και να πυροδοτήσει πυραύλους προς τα πλοία από παράκτιες ή εσωτερικές περιοχές. Αυτό θα μπορούσε να καταστήσει πολύ επικίνδυνη τη διέλευση των εμπορικών πλοίων.

Πότε έχει διαταράξει το Ιράν τη ναυτιλία;

Το Ιράν χρησιμοποιεί εδώ και δεκαετίες την παρενόχληση πλοίων στον Κόλπο για να εκφράσει τη δυσαρέσκειά του για τις κυρώσεις που του έχουν επιβληθεί ή ως μέσο πίεσης σε διαμάχες.

Μεταξύ άλλων, τον Μάιο του 2022, το Ιράν κατέσχεσε δύο ελληνικά δεξαμενόπλοια και τα κράτησε για έξι μήνες, πιθανώς ως αντίδραση στην κατάσχεση ιρανικού πετρελαίου από ελληνικές και αμερικανικές αρχές σε άλλο πλοίο. Το φορτίο τελικά αποδεσμεύθηκε και τα ελληνικά δεξαμενόπλοια απελευθερώθηκαν.

Έχει κλείσει ποτέ το Ιράν το Στενό του Ορμούζ;

Όχι, μέχρι στιγμής. Κατά τη διάρκεια του πολέμου μεταξύ Ιράκ και Ιράν το 1980-88, οι ιρακινές δυνάμεις επιτέθηκαν σε τερματικό σταθμό εξαγωγής πετρελαίου στο νησί Χαργκ, βορειοδυτικά του στενού, εν μέρει για να προκαλέσουν αντίποινα από το Ιράν που θα έμπλεκαν τις ΗΠΑ στη σύγκρουση.

Στη συνέχεια, οι δύο πλευρές επιτέθηκαν σε 451 πλοία. Αυτό αύξησε σημαντικά το κόστος ασφάλισης των δεξαμενόπλοιων και συνέβαλε στην αύξηση των τιμών του πετρελαίου. Όταν επιβλήθηκαν κυρώσεις στο Ιράν το 2011, η χώρα απείλησε να κλείσει το στενό, αλλά τελικά έκανε πίσω.

Ποιος εξαρτάται περισσότερο από τα Στενά του Ορμούζ;

Η Σαουδική Αραβία εξάγει το μεγαλύτερο μέρος του πετρελαίου της μέσω των Στενών του Ορμούζ, αν και μπορεί να εκτρέψει τα φορτία προς την Ευρώπη χρησιμοποιώντας έναν αγωγό που καταλήγει σε τερματικό σταθμό στην Ερυθρά Θάλασσα.

Τα ΗΑΕ μπορούν να στείλουν 1,5 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα μέσω αγωγού από τα πετρελαϊκά τους κοιτάσματα στο λιμάνι της Φουτζάιρα στον Κόλπο του Ομάν, νότια του Ορμούζ.

Το Ιράκ, το Κουβέιτ, το Κατάρ και το Μπαχρέιν δεν έχουν άλλη επιλογή από το να μεταφέρουν το πετρέλαιο τους μέσω της θαλάσσιας οδού.

Το μεγαλύτερο μέρος του πετρελαίου που διέρχεται από τα Στενά του Ορμούζ κατευθύνεται προς την Ασία.

Το Ιράν εξαρτάται και αυτό από τη διέλευση μέσω των Στενών του Ορμούζ για τις εξαγωγές πετρελαίου του. Διαθέτει μεν τερματικό σταθμό εξαγωγής στο ανατολικό άκρο του στενού, αλλά από αυτή την οδό εξάγει ένα μικρό μέρος του πετρελαίου του.