Η Ελλάδα απαντά στη δημογραφική πρόκληση: Ημερίδα-σταθμός για τη γονιμότητα και την υπογεννητικότητα στην Τήνο

Με πολιτικά και επιστημονικά μηνύματα υψηλής έντασης, υπογράφεται στην Τήνο κοινή διακήρυξη για μια Εθνική Στρατηγική ανατροπής της υπογεννητικότητας.

Ρούλα Σκουρογιάννη

Η υπογεννητικότητα δεν είναι απλώς στατιστικό μέγεθος – είναι εθνικός συναγερμός!
Με φόντο τη ραγδαία γήρανση του πληθυσμού και τα διαρκώς μειούμενα ποσοστά γεννήσεων, η Ελλάδα καλείται να δώσει άμεσες, πολυεπίπεδες και συλλογικές απαντήσεις. Αυτό ήταν το ισχυρό μήνυμα που εξέπεμψε η επιστημονική ημερίδα που πραγματοποιήθηκε στην Τήνο, στις 15 Ιουνίου 2025, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Γονιμότητας και τη Γιορτή του Πατέρα.

Η εκδήλωση με τίτλο «Γονιμότητα, Υπογεννητικότητα και Στήριξη της Οικογένειας – Μια Εθνική Στρατηγική» συγκέντρωσε σημαντικές πολιτικές, ιατρικές και κοινωνικές προσωπικότητες στο Ίδρυμα Τηνιακού Πολιτισμού, ανοίγοντας δημόσια συζήτηση για την ανάγκη άμεσης κινητοποίησης όλων των δυνάμεων της χώρας.

Οι αριθμοί για τη γονιμότητα και την υπογεννητικότητα είναι αποκαλυπτικοί

Το πρόβλημα της υπογεννητικότητας έχει αποκτήσει εθνικές διαστάσεις: Οι δείκτες γεννήσεων φθίνουν διαρκώς και τα νέα ζευγάρια να βρίσκονται αντιμέτωπα με καθυστερημένες αποφάσεις τεκνοποίησης. Έτσι, η αναπαραγωγική υγεία μετατρέπεται από προσωπικό σε συλλογικό ζήτημα.

Η δημογραφική κρίση της χώρας είναι εξαιρετικά σοβαρή, καθώς καταγράφεται συνεχόμενη μείωση των γεννήσεων. Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, η τελευταία φυσική αύξηση του πληθυσμού ήταν το 2010 (δηλαδή περισσότερες γεννήσεις από τους θανάτους).

Από τότε, μειώθηκε κατά περίπου 45% την τελευταία δεκαετία, με σχεδόν διπλάσιους τους θανάτους από τις γεννήσεις, ενώ την ίδια ώρα, καταγράφεται αύξηση του δείκτη γήρανσης που καθιστά την Ελλάδα μια από τις πλέον γηρασμένες χώρες στην Ευρώπη.

Υπαρξιακή κρίση που απαιτεί συλλογική λύση

Ο υπουργός Υγείας, Άδωνις Γεωργιάδης, χαρακτήρισε τη δημογραφική κατάρρευση ως «υπαρξιακό πρόβλημα» που δεν αφήνει περιθώρια αδράνειας: «Αν δεν αναστραφεί η υπογεννητικότητα, δεν υπάρχει μέλλον για το κοινωνικό κράτος, για την εθνική μας οικονομία, για την ίδια την ύπαρξη της χώρας».

Η αναπληρώτρια υπουργός Υγείας, Ειρήνη Αγαπηδάκη, ανακοίνωσε μια σημαντική πρωτοβουλία: την ένταξη του προγεννητικού ελέγχου στο Ταμείο Ανάκαμψης με προϋπολογισμό σχεδόν 5 εκατομμυρίων ευρώ, προσφέροντας δωρεάν εξετάσεις σε απομακρυσμένες περιοχές. «Προχωρούμε με πράξεις, όχι λόγια», υπογράμμισε.

Ο υφυπουργός Παιδείας, Κωνσταντίνος Βλάσης, αναγνώρισε πως «η νέα γενιά χρειάζεται ελπίδα και στήριξη για να τολμήσει να κάνει οικογένεια», ενώ η υφυπουργός Κοινωνικής Συνοχής και Οικογένειας, Έλενα Ράπτη, υπενθύμισε ότι η αναπαραγωγική υγεία είναι «ζήτημα δικαιώματος, όχι πολυτέλειας».

Το δικαίωμα στη γονιμότητα δεν είναι προνόμιο – είναι υποχρέωση της κοινωνίας

Η Πρόεδρος της Εθνικής Αρχής Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, Ισμήνη Κριάρη, χρησιμοποίησε στην ομιλία της φράσεις-κλειδιά, αφυπνίζοντας για την αξία της ενημέρωσης: «Η δημιουργία οικογένειας είναι επιλογή. Η γνώση, όμως, για τη γονιμότητα είναι υποχρέωση. Αν συνεχίσουμε να την αγνοούμε, χάνουμε το μέλλον».

Αντίστοιχα, ο Πρόεδρος του ΙΣΑ και του ΕΔΔΥΠΠΥ, Γιώργος Πατούλης, έστειλε ισχυρό σήμα για την ανάγκη προληπτικής ενημέρωσης των γυναικών, ήδη από νεαρή ηλικία, προτείνοντας τη μέτρηση της αντιμυλλέριου ορμόνης (AMH) ως εργαλείο αυτογνωσίας: «Η Ελλάδα του αύριο χρειάζεται γεννήσεις σήμερα – όχι αύριο, όχι αργότερα».

Η Διευθύνουσα Σύμβουλος του ΕΚΑΠΤΥ, Ρίτα Μωραϊτάκη-Πικρού, κάλεσε την κοινωνία να αποτινάξει τα διλήμματα του παρελθόντος: «Η καριέρα και η οικογένεια μπορούν να συνυπάρξουν. Αρκεί το κράτος να σταθεί στο πλάι των νέων».

Ο χρόνος δεν είναι σύμμαχος: Η γονιμότητα έχει όριο

Ο Μαιευτήρας-Γυναικολόγος και Γενικός Γραμματέας της Ελληνικής Εταιρείας Αναπαραγωγικής Ιατρικής, Κωνσταντίνος Πάντος, κατέθεσε σκληρές αλήθειες: «Στα 35, έχει χαθεί το 95% του ωοθηκικού αποθέματος. Η γνώση είναι η μόνη γραμμή άμυνας. Η άγνοια είναι εχθρός της οικογένειας».
Κάλεσε σε γενικευμένη αφύπνιση, επιμένοντας πως η ένταξη της αγωγής γονιμότητας στο σχολικό πρόγραμμα και ο δωρεάν έλεγχος AMH για τις γυναίκες 30-35 ετών είναι βήματα άμεσης προτεραιότητας.

Πολιτικές παρεμβάσεις με προτάσεις ουσίας

Ο Ευρωβουλευτής, Νίκος Φαραντούρης, πρότεινε τη δωρεάν εξέταση AMH ως πακέτο ελέγχου γονιμότητας, ενταγμένο τόσο στο δημόσιο σύστημα υγείας όσο και στα ευρωπαϊκά χρηματοδοτικά εργαλεία.

Η Βουλευτής, Ζωή Ράπτη, σημείωσε ότι «το δημογραφικό δεν είναι μια στατιστική γραμμή, αλλά ένα εθνικό ζήτημα ευθύνης», ενώ η Βουλευτής Κυκλάδων, Κατερίνα Μονογυιού, μίλησε από καρδιάς για τον προσωπικό της αγώνα να αλλάξει ο νόμος και να διατηρούν τα ωάρια τους οι διαζευγμένες γυναίκες.

Η Βουλευτής, Μιλένα Αποστολάκη, έβαλε στο τραπέζι την ανάγκη στήριξης των γυναικών στον επαγγελματικό τους βίο, ενώ γνωστές προσωπικότητες, όπως η υψίφωνος και ηθοποιός Άννα Τσουκαλά, οι δημοσιογράφοι, Ανθή Σαλαγκούδη και Μαρία Παπαβλάχου, καθώς και η ποινικολόγος Ιωάννα Παναγοπούλου, κατέθεσαν βιωματικές εμπειρίες που συγκίνησαν και ενεργοποίησαν.

Η Κοινή Διακήρυξη: Από την Τήνο ξεκινά η κινητοποίηση

Η ημερίδα κορυφώθηκε με την υπογραφή Κοινής Διακήρυξης από Ιατρικούς Συλλόγους της Ελλάδας και του εξωτερικού (Αθήνας, Κυκλάδων, Κω, Μυτιλήνης, Λήμνου, Καλύμνου, Ρώμης, Κύπρου), στέλνοντας ένα σαφές μήνυμα: Η μάχη για τη γονιμότητα είναι μάχη για το μέλλον της Ελλάδας.

Με πολιτική βούληση, επιστημονική τεκμηρίωση και κοινωνική συστράτευση, το στοίχημα μπορεί να κερδηθεί. Η Τήνος έγινε το νησί της αφύπνισης. Η συνέχεια ανήκει σε όλους μας.