Γιατί γίνεται ολοένα και πιό… δραστήριος ο Προκόπης Παυλόπουλος;

Η συνέντευξη του πρώην Προέδρου της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλου στην “Καθημερινή της Κυριακής” ήταν, αναμφίβολα, η πρώτη ουσιαστικά πολιτική αναδρομή του στην κρίσιμη για όσα ακολούθησαν περίοδο του 2015, όταν αναγκάστηκε να διαχειριστεί την εθνική κρίση, την απειλή του Grexit, και τις αποφάσεις του τότε πρωθυπουργού Αλέξη Τσίπρα για το δημοψήφισμα.

Μέχρι σήμερα, ο κ. Παυλόπουλος παρενέβη αρκετές φορές για θέματα συνταγματικού δικαίου, ως επί το πλείστον, με σοβαρές, ωστόσο, πολιτικές διαστάσεις, και, συχνά, με έμμεσες αιχμές για την κυβερνητική πολιτική. Η σχέση του, άλλωστε, με τον Κυριάκο Μητσοτάκη ήταν και παραμένει ιδιαίτερα ψυχρή- κρατάει χρόνια, άλλωστε, αυτή η …κολόνια.

Το “δεν θα γίνω Πρόεδρος της δραχμής”, που, όπως αποκαλύπτει, είπε στον Αλ. Τσίπρα το καλοκαίρι του 2015, ήταν γνωστό από τις συνομιλίες που είχε τα προηγούμενα χρόνια. Είναι, όμως, η πρώτη φορά που επιλεγει να το δηλώσει δημοσίως ο ίδιος. Κι αυτό έχει τη σημασία του, κάποιοι λένε πως ο Προκόπης Παυλόπουλος θα γίνεται προσεχώς ολοένα και περισσότερο …πολιτικός, θα λαμβάνει θέση σε όλα τα μεγαλα ζητήματα: από τα εθνικά θέματα (σε κοινή γραμμή με τον Κώστα Καραμανλή), έως τα συνταγματικά και νομικά που σχετίζονται όμως με κυβερνητικές πολιτικές.

Σημαίνει κάτι αυτό; Δύσκολο να προβλεφθεί. Ωστόσο, ο πρώην Πρόεδρος της Δημοκρατίας φαίνεται να εκτιμά πως “παρήλθε ο καιρός της σιωπής και των αποστάσεων”, και μάλλον αισθάνεται απελυθερωμένος να ασκήσει κριτική στην κυβέρνηση. Οι γενικότερες εξελίξεις, άλλωστε, στην παράταξη που υπηρέτησε από την εποχή που ήταν στο πλευρό του Κωνσταντίνου Καραμανλή συγκεντρώνουν το ενδιαφέρον του.

Φυσικά, ρόλος άλλος απ΄ αυτόν του “stateman” δεν υπάρχει γι αυτόν. Και το γνωρίζει καλά. Όμως, αρκετοί εκτιμούν πως η συνεννόηση με τον πολιτικό του φίλο και πρώην πρωθυπουργό Κ. Καραμανλή μπορεί κάποια στιγμή να οδηγήσει και σε άλλες δημόσιες παρεμβάσεις…

Η αναφορά στο καλοκαίρι του ’15 στη συνέντευξή του στην “Καθημερινή”:

– Είχατε συζητήσει με τον Αλέξη Τσίπρα για την πιθανότητα διενέργειας δημοψηφίσματος;

– Ούτε εγώ τον ρώτησα, ούτε ο Αλέξης Τσίπρας έκανε σε εμένα οποιαδήποτε αναφορά. Θεωρούσα ότι είχε γίνει μάθημα η τραγική εμπειρία της απόπειρας του Γιώργου Παπανδρέου να κάνει δημοψήφισμα το 2011.

– Το δημοψήφισμα βρισκόταν υπό συζήτηση στους κύκλους του ΣΥΡΙΖΑ. Δεν είχατε υποψιαστεί;

– Oταν ο Τσίπρας μου πρότεινε την Προεδρία της Δημοκρατίας, του υπέβαλα ένα και μόνον ερώτημα: «Γιατί εγώ;». Η απάντησή του ήταν: «Γιατί θέλω να βάλεις πλάτη στην Ευρώπη». Κι εγώ του απάντησα: «Εάν ψηφιστώ από τη Νέα Δημοκρατία και τον ΣΥΡΙΖΑ, τότε η προεδρική πλειοψηφία θα είναι φιλοευρωπαϊκή εκ των πραγμάτων.

– Καταστήσατε σαφές ότι δεν θα γίνετε Πρόεδρος του Grexit;

– Το είπα ακόμη πιο απλά: «Δεν θα γίνω Πρόεδρος της δραχμής.

– Εκείνη την Παρασκευή (26 Ιουνίου 2015) μιλήσατε με τον Τσίπρα ενώ βρισκόταν ακόμη στις Βρυξέλλες;

– Oχι, δεν μου τηλεφώνησε από τις Βρυξέλλες. Oταν ο [πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ] Τουσκ του είπε «the game is over», είχα μάθει από τις επαφές μου στις Βρυξέλλες πως η Μέρκελ ρώτησε τον Τσίπρα: «Και τώρα τι θα γίνει;». Και της απάντησε: «Θα κατέβω στην Αθήνα για να ρωτήσω την κυβέρνησή μου και θα σκεφτώ». Επίσης, είχα επικοινωνία με τον [πρόεδρο του Eurogroup] Ζαν- Κλοντ Γιούνκερ. Ο Γιούνκερ μου είπε: «Δεν τα παρατάω, ακόμη και αύριο Σάββατο θα προσπαθήσω. Και τη Δευτέρα θα προσπαθήσω να ξεκινήσουμε μια νέα διαπραγμάτευση». Το ίδιο επιβεβαίωσε και ο [τότε πρόεδρος του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων] Γιώργος Χουλιαράκης, ο οποίος παρέμενε στις Βρυξέλλες και έπαιξε έναν εξαιρετικό ρόλο εκείνες τις ημέρες».

– Και το ίδιο βράδυ στην Αθήνα ο κύβος ερρίφθη…

– Θα ήταν 9.30-10 η ώρα, μπορεί και λίγο αργότερα. Τότε ο Τσίπρας μου ανακοίνωσε τηλεφωνικά την απόφασή του. Του απάντησα αμέσως κάτι που επανέλαβα λίγες ημέρες αργότερα: «Κατά το άρθρο 44 του Συντάγματος, δεν μπορώ να σε εμποδίσω να κάνεις δημοψήφισμα. Αλλά να θυμάσαι ένα πράγμα: Ποτέ δεν θα ερμηνεύσω ακόμη και το ενδεχόμενο “όχι” του ελληνικού λαού ως ετυμηγορία, η οποία σημαίνει έξοδο από την Ευρωζώνη».

– Πρακτικά τι σήμαινε αυτή η προειδοποίηση;

– Υπονοούσα ότι σε περίπτωση εξόδου ο πρωθυπουργός θα είχε την παραίτησή μου. Η πρόταση του υπουργικού συμβουλίου κατατέθηκε αμέσως το ίδιο βράδυ στη Βουλή και ψηφίστηκε την Κυριακή το βράδυ. Τη Δευτέρα το πρωί υπέγραψα το διάταγμα. Το άρθρο 44 προβλέπει: «Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας προκηρύσσει με διάταγμα δημοψήφισμα για κρίσιμα εθνικά θέματα, ύστερα από απόφαση της απόλυτης πλειοψηφίας του όλου αριθμού των βουλευτών που λαμβάνεται με πρόταση του Υπουργικού Συμβουλίου».

– Θα μπορούσατε να αρνηθείτε να το υπογράψετε;

– Οχι. Οπως διδάσκεται από όλους τους συνταγματολόγους, η αρμοδιότητα του Προέδρου της Δημοκρατίας είναι δέσμια. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι μη εκτελεστικός Πρόεδρος. Αν είχα αρνηθεί, θα είχα παραβιάσει το Σύνταγμα. Θα είχε κάθε λόγο ο οιοσδήποτε στον ΣΥΡΙΖΑ να μιλήσει για ένα είδος προεδρικού πραξικοπήματος. Μπορεί σε ένα κομμάτι της κοινής γνώμης αυτό να με αναβάθμιζε. Αλλά θα δημιουργούσε πάρα πολλά προβλήματα, τα οποία απέτρεψα. Δεν απέτρεψα το δημοψήφισμα, συνέβαλα όμως για να αποτραπεί η διολίσθηση προς το μοιραίο, δηλαδή το Grexit, χωρίς να δημιουργηθούν συνθήκες σύγκρουσης στην κοινωνία.