Έρευνα libre: Γιατί κλείνουν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις; Ο φαύλος κύκλος και η… χαρά των μεγάλων

Την περασμένη Πέμπτη η ΕΛΣΤΑΤ ανακοίνωσε-μεταξύ άλλων- ότι οι πτωχεύσεις επιχειρήσεων το Α’ τρίμηνο του 2025 αυξήθηκαν 14,5% σε σχέση με το αντίστοιχο τρίμηνο του 2024. Παράλληλα, γνωστοποιήθηκε ότι οι εγγραφές νέων επιχειρήσεων μειώθηκαν στο Α’ τρίμηνο του 2025 κατά 5,7%. Η ερώτηση έρχεται σχεδόν αυθόρμητα στο μυαλό. Πως είναι δυνατόν, ενώ υποτίθεται ότι η ελληνική οικονομία διάγει έναν ενάρετο κύκλο ανάπτυξης και επέκτασης, επιχειρήσεις να κλείνουν μαζικά και ο ρυθμός ίδρυσης νέων να μειώνεται;

Νίκος Γιαννόπουλος

Η απάντηση κρύβεται στο είδος των επιχειρήσεων που κλείνουν. Οι μικρομεσαίες, λοιπόν, βάζουν λουκέτο, οι μεγάλες και οι πολύ μεγάλες συνεχίζουν κανονικά τη δραστηριότητά τους και αυξάνουν το μερίδιό τους στην αγορά ανά κλάδο, γεγονός που φυσικά προκαλεί μείωση των επιλογών για τον Ελληνα καταναλωτή.

“Οι μικρές επιχειρήσεις δεν έχουν χρήματα, βλέπουν τα λειτουργικά τους κόστη να έχουν εκτοξευτεί τα τελευταία χρόνια ενώ παραμένουν σταθερά εκτός τραπεζικού δανεισμού” λέει στο Libre έμπειρος παράγοντας της αγοράς που καταγράφει μήνα προς μήνα τις δυσάρεστες και ανησυχητικές εξελίξεις.

Είναι γεγονός ότι χωρίς ρευστότητα οι πιθανότητες ανάπτυξης μίας επιχείρησης μειώνονται σημαντικά. Πως, ας πούμε, θα αγοράσει κανείς νέο εξοπλισμό αν δεν βρει κάποιου τύπου δανειοδότηση;. Δεν είναι όμως μόνο αυτός ο λόγος της καθίζησης και της δυσπραγίας των μικρών επιχειρήσεων.

Η φορολόγηση παίζει το δικό της σημαντικό ρόλο. Οσο πιο μικρή είναι η επιχείρηση, τόσο το χειρότερο. “Το τεκμαρτό έχει πολύ δυσάρεστες συνέπειες. Διαλύει κόσμο και φαίνεται ότι ως μοντέλο δεν μπορεί να είναι βιώσιμο στις μικρές επιχειρήσεις” αναφέρει η ίδια πηγή. Οπως φαίνεται, η προσπάθεια να περιοριστεί η φοροδιαφυγή γίνεται μάλλον άγαρμπα και αφήνει πίσω της συντρίμμια.

Υπάρχει και το θέμα της ψηφιακής κάρτας εργασίας το οποίο “αποκαλύπτει” και τα αδιέξοδα του οικονομικού μοντέλου της χώρας τα προηγούμενα χρόνια. Το μέτρο αυτό του Υπουργείου Εργασίας, όπως λέει η αγορά, πηγαίνει πολύ καλά. Αλλά ταυτόχρονα επιφέρει σοβαρά πλήγματα στις μικρές επιχειρήσεις (κυρίως στην εστίαση και σε συναφείς χώρους).

Γιατί; “Διότι αυτού του είδους οι επιχειρήσεις είχαν μάθει να δουλεύουν είτε με ακραία ευέλικτες μορφές εργασίας είτε με μαύρη εργασία. Πλέον είναι πολύ πιο δύσκολο να “κλέψουν” ενώ και τα πρόστιμα για τους παραβάτες είναι τσουχτερά” υπογραμμίζει χαρακτηριστικά ο συνομιλητής μας για να συνεχίσει.

“Στην εστίαση ειδικά, σε ειδικότητες προσωπικού που δεν “φαίνονταν” στη “βιτρίνα” του καταστήματος, η μαύρη εργασία βασίλευε και ακόμα βασιλεύει. Ομως, το ρίσκο για έναν εργοδότη είναι πιο μεγάλο και γι’ αυτό δεν είναι λίγοι αυτοί που σταμάτησαν να παρανομούν ως προς τις υποχρεώσεις τους προς τους εργαζόμενους. Αυτό όμως έχει κόστος οικονομικό. Περισσότερες εισφορές και αμοιβές. Και όταν η ρευστότητα απουσιάζει και ο κύκλος εργασιών παραμένει ο ίδιος (στην καλύτερη των περιπτώσεων), τότε καταλαβαίνει κανείς ότι το λουκέτο δεν απέχει πολύ από το να μπει”.

Γιατί έρχονται αυξήσεις τιμών

Μία σειρά από επιχειρήσεις λοιπόν δεν έχει άλλο τρόπο να διατηρήσει τα έσοδά της στα ίδια επίπεδα από το να αυξήσει τις τιμές της. Αφού απορροφήθηκαν αυξήσεις πολύ μεγάλες στα κόστη (κυρίως στην ενέργεια) και αφού οι πρώτες ανατιμήσεις δεν κατάφεραν να φέρουν τα καράβια των μικρομεσαίων επιχειρήσεων σε απάνεμα λιμάνια, αυτό που απομένει είναι η επιλογή των νέων ανατιμήσεων.

Πρόκειται, όπως πολύ εύκολα να καταλάβει κανείς, για φαύλο κύκλο. Πιθανές ανατιμήσεις θα απομακρύνουν ακόμη περισσότερο την πελατεία και η έλλειψη πελατών θα μειώσει το κύκλο εργασιών ενώ τα κόστη θα παραμένουν σε υψηλά επίπεδα. Κάπως έτσι επέρχεται η οικονομική ασφυξία και τελικά το κλείσιμο.

Την ίδια ώρα οι μεγάλοι παίκτες στην αγορά κυριαρχούν και μαζεύουν όλο το χαρτί.

“Ας πάρουμε για παράδειγμα” λέει ο συνομιλητής μας, “τα συνεργεία αυτοκινήτων και γενικά το κλάδο των επισκευών σε οχήματα. Τα πάσης φύσεως εξουσιοδοτημένα συνεργεία και αυτά που ανήκουν στους εισαγωγείς αυτοκινήτων αυξάνουν συνεχώς το μερίδιό τους στην αγορά. Από την 1η Ιουλίου αυτού του τύπου οι επιχειρήσεις θα έχουν την υποχρέωση να παρουσιάζουν ψηφιακό πελατολόγιο, μέτρο το οποίο πάρθηκε για να μειωθεί η φοροδιαφυγή”.

Είναι σαφές ότι οι μεγάλες επιχειρήσεις και σ’ αυτό το κομμάτι έχουν σημαντικό προβάδισμα. Διαθέτουν το know how, το προσωπικό και φυσικά τους… πελάτες. Πως θα ανταγωνιστεί τα μεγάλα συνεργεία , σ’ αυτό το επίπεδο, το μικρό συνεργείο της γειτονιάς;

“Η ανισότητα μεταξύ των επιχειρήσεων στην Ελλάδα” καταλήγει ο συνομιλητής μας “είναι πλέον δεδομένο ότι θα “ανοίξει” και άλλο τα επόμενα χρόνια αν το τοπίο παραμείνει αμετάβλητο και αρρύθμιστο. Είναι φανερό, τα νούμερα το δείχνουν, ο κόσμος έχει αρχίσει να το αντιλαμβάνεται. Δεν υπάρχει ανησυχία μόνο για την αύξηση των πτωχεύσεων. Πολλές μικρομεσαίες επιχειρήσεις παραμένουν εδώ και καιρό στο στάτους των “αδρανών”. Υπάρχουν για να υπάρχουν, βρίσκονται, δηλαδή, ένα βήμα πριν από το λουκέτο”.

Ισως, μετά από όλα καταγράψαμε, να εξηγείται πιο πειστικά και το φαινόμενο της συνεχούς εκροής εργαζόμενων στο εξωτερικό (φαινόμενο το οποίο έθιξε το Libre σε προηγούμενο ρεπορτάζ). Οταν οι επιχειρήσεις κλείνουν και οι επιλογές μειώνονται, μοιραία και οι μισθοί παραμένουν σε χαμηλά επίπεδα. Στην εστίαση και στον τουρισμό όμως φαίνεται ότι σε κοντινές χώρες προκύπτουν ευκαιρίες που οι εργαζόμενοι δεν αφήνουν να περνούν ανεκμετάλλευτες έστω και αν αυτή η επιλογή στερεί εργατικό δυναμικό από τις εγχώριες επιχειρήσεις.

Οπως οι εργοδότες κοιτούν το συμφέρον τους, κοιτούν και αυτοί το δικό τους…Και το κλίμα οικονομικής αβεβαιότητας στη χώρα μεγεθύνεται.