Γάζα: Τι προβλέπει το νέο σχέδιο Γουίτκοφ και οι επιφυλάξεις της Χαμάς

Μετά τη σύγκλιση δηλώσεων ανάμεσα στον Αμερικανό πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ, τον ειδικό του απεσταλμένο Στιβ Γουίτκοφ, και αναφορές της Χαμάς περί επικείμενης εκεχειρίας στη Γάζα, το νέο διαπραγματευτικό σχέδιο που φέρεται να ετοιμάζει ο Γουίτκοφ έχει προκαλέσει απορίες για το ποια είναι τα βασικά του σημεία και πώς διαφοροποιείται από την προηγούμενη φόρμουλα που είχε συζητηθεί. Σύμφωνα με παλαιστινιακές πηγές που συμμετέχουν στις διαβουλεύσεις, το νέο σχέδιο προβλέπει την απελευθέρωση πέντε Ισραηλινών ομήρων την πρώτη ημέρα και άλλων πέντε την έβδομη ημέρα από την έναρξη εφαρμογής της συμφωνίας. Αυτή η πρόβλεψη αντικαθιστά την προηγούμενη, η οποία όριζε απελευθέρωση δέκα ομήρων από την αρχή.

Σπύρος Σιδέρης

Μετά από διαβουλεύσεις της Χαμάς με Παλαιστίνιους-Αμερικανούς επιχειρηματίες-μεσολαβητές, είχε υπάρξει συναίνεση να μοιραστεί η απελευθέρωση μεταξύ πρώτης και τελευταίας ημέρας, κάτι που είχε απορριφθεί από το Ισραήλ.

Σχετικά με τη διάρκεια της εκεχειρίας, το νέο σχέδιο κάνει λόγο για 60 ημέρες παύσης των εχθροπραξιών, εντός των οποίων θα παραδοθούν 18 σοροί Ισραηλινών με αντάλλαγμα την επιστροφή άνω των 100 σορών Παλαιστινίων, κυρίως από τη Λωρίδα της Γάζας.

Παλιότερες προτάσεις αναφέρονταν σε διάστημα 45 έως 60 ημερών, ενώ η Χαμάς είχε προτείνει 90 ημέρες για να εξασφαλιστεί η σοβαρότητα της εφαρμογής, κάτι που επίσης δεν έγινε αποδεκτό.

Σε ό,τι αφορά τα ανταλλάγματα απελευθέρωσης κρατουμένων, το νέο σχέδιο επαναφέρει τη «φόρμουλα της πρώτης συμφωνίας»: για κάθε Ισραηλινό που απελευθερώνεται, απελευθερώνονται 30 Παλαιστίνιοι από εκείνους που έχουν επιβληθεί βαριές ποινές φυλάκισης. Η Χαμάς είχε επιδιώξει αλλαγή του συσχετισμού, υποστηρίζοντας ότι επειδή οι υπόλοιποι όμηροι είναι Ισραηλινοί στρατιώτες, η αναλογία πρέπει να είναι διαφορετική, με στόχο την απελευθέρωση περισσότερων Παλαιστινίων. Ωστόσο, το Ισραήλ απέρριψε την πρόταση, και το τελικό κείμενο επανήλθε στη γνωστή αναλογία 1 προς 30, για να αποφευχθεί νέο αδιέξοδο.

Επιπλέον, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, το νέο έγγραφο προσδιορίζει αριθμητικά ότι θα απελευθερωθούν 125 Παλαιστίνιοι ισοβίτες και πάνω από 1000 κρατούμενοι από τη Γάζα, οι οποίοι συνελήφθησαν μετά τις 7 Οκτωβρίου 2023 — αριθμοί που δεν είχαν αναφερθεί ρητά στο προηγούμενο σχέδιο.

Στα σημεία που αφορούν την ανθρωπιστική βοήθεια και τη σταδιακή ισραηλινή στρατιωτική αποχώρηση, δεν παρατηρούνται σημαντικές διαφορές μεταξύ των δύο σχεδίων. Και τα δύο προβλέπουν ότι από την πρώτη ημέρα θα ξεκινήσει είσοδος βοήθειας, αλλά και σταδιακή αποχώρηση των ισραηλινών δυνάμεων στις θέσεις προ Μαρτίου, ενώ θα αρχίσουν και διαπραγματεύσεις για τη δεύτερη φάση της ειρηνευτικής διαδικασίας. Σε συνεννόηση με τη Χαμάς, υπήρξε προσθήκη για πλήρη αλλά ανεπιβεβαίωτη απόσυρση των ισραηλινών στρατευμάτων.

Ωστόσο, το νέο σχέδιο αναφέρει ότι τεχνικές ομάδες υπό αμερικανική, αιγυπτιακή και καταριανή εποπτεία θα καθορίσουν τα σημεία επανανάπτυξης των ισραηλινών δυνάμεων, ενώ προβλέπεται και παύση των πτήσεων ισραηλινών drones κατά τη διάρκεια της παράδοσης των ομήρων.

• Παρά τις φαινομενικά θετικές πτυχές, το νέο προσχέδιο δεν περιλαμβάνει επίσημες αμερικανικές ή ισραηλινές εγγυήσεις για μόνιμη κατάπαυση του πυρός, ούτε κάνει ρητή αναφορά στη διάνοιξη του άξονα Φιλαδέλφειας (μεταξύ Γάζας και Αιγύπτου).

Αυτά τα σημεία μετατίθενται για τη δεύτερη φάση των διαπραγματεύσεων, με παρασκηνιακές διαβεβαιώσεις από Αμερικανούς επιχειρηματίες κοντά στην κυβέρνηση Τραμπ ότι θα υπάρξει εγγύηση για την εφαρμογή της εκεχειρίας. Οι ίδιες πηγές μεταφέρουν ότι ο Ντόναλντ Τραμπ σκοπεύει να ανακοινώσει ο ίδιος, σε συνέντευξη Τύπου, το τέλος του πολέμου, αναλαμβάνοντας προσωπικά την πολιτική εγγύηση του σεβασμού της συμφωνίας.

Από την πλευρά της, η Χαμάς δήλωσε ότι παρέλαβε το νέο σχέδιο του Γουίτκοφ και το μελετά σοβαρά, με στόχο την προστασία του λαού της, την παροχή βοήθειας και την επίτευξη μόνιμης εκεχειρίας. Ωστόσο, πηγές της οργάνωσης εκφράζουν επιφυλάξεις, καθώς το νέο έγγραφο δεν ικανοποιεί πολλές από τις απαιτήσεις της, κυρίως όσον αφορά τις εγγυήσεις για τερματισμό της σύγκρουσης και ολοκληρωμένη ισραηλινή αποχώρηση.

Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, το έγγραφο αφήνει το ζήτημα της απόσυρσης και της ειρήνης στα χέρια του Μπενιαμίν Νετανιάχου και ενός διαπραγματευτικού κύκλου χωρίς σαφή χρονικό ορίζοντα, κάτι που προσεγγίζει περισσότερο τις ισραηλινές θέσεις παρά τις παλαιστινιακές.

Παρόλα αυτά, η Χαμάς φέρεται αποφασισμένη να απαντήσει επίσημα μόνο αφού εξετάσει κάθε σημείο του κειμένου, θέτοντας παρατηρήσεις ακόμη και για την είσοδο ανθρωπιστικής βοήθειας, ώστε να εξασφαλιστεί πως δεν θα αποτελεί εργαλείο πίεσης ή εκβιασμού στην πράξη.