Μονή Σινά: Γιατί αιφνιδιάστηκε η Αθήνα- Το σχέδιο των Αδελφών Μουσουλμάνων και τι ρόλο έπαιξαν οι Κόπτες της Αιγύπτου

Οι Κόπτες, μέλη της Κοπτικής Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αιγύπτου, διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην υπόθεση της Ιεράς Μονής Αγίας Αικατερίνης στο Όρος Σινά.
Τα τελευταία χρόνια έχουν καταγραφεί εντάσεις και καταγγελίες που αφορούν καταλήψεις εκτάσεων της Μονής από πλευράς της Κοπτικής Εκκλησίας, γεγονός που έχει τροφοδοτήσει αντιπαραθέσεις για την ιδιοκτησία και τα δικαιώματα στη χερσόνησο του Σινά.

Παρά τις εντάσεις, βρίσκονται σε εξέλιξη επαφές και προσπάθειες διαλόγου μεταξύ των δύο πλευρών. Ενδεικτικά, τον Απρίλιο του 2024, ο Αρχιεπίσκοπος Σινά Δαμιανός συναντήθηκε με τον Πατριάρχη της Κοπτικής Εκκλησίας Θεόδωρο Β΄ στο Κοπτικό Πατριαρχείο στο Κάιρο. Στη συνάντηση αυτή, επισημάνθηκε η πνευματική και πολιτιστική σημασία της Μονής για όλους τους Αιγυπτίους, αναδεικνύοντας τη βούληση για διατήρηση καλών σχέσεων και αμοιβαίου σεβασμού μεταξύ των δύο εκκλησιαστικών κοινοτήτων.

Η Κοπτική Εκκλησία, ανήκουσα στη μη-Χαλκηδόνια παράδοση, διαχωρίστηκε θεολογικά από την Ορθόδοξη Εκκλησία μετά την Οικουμενική Σύνοδο της Χαλκηδόνας το 451. Παρά τις θεολογικές και εκκλησιαστικές διαφορές, η Μονή Αγίας Αικατερίνης παραμένει κοινό σημείο αναφοράς με ιδιαίτερη ιστορική και θρησκευτική σημασία για την περιοχή.

Συνολικά, η εμπλοκή των Κοπτών αφορά κυρίως τις επίμαχες διεκδικήσεις επί μοναστηριακών εκτάσεων, αλλά την ίδια στιγμή καταγράφονται πρωτοβουλίες διαλόγου και συνεννόησης. Η πρόκληση για τις δύο πλευρές παραμένει η διατήρηση της ειρηνικής συνύπαρξης και του σεβασμού απέναντι στην κοινή κληρονομιά του Όρους Σινά.

Σχετικά με το παρασκήνιο, το “Βήμα Ορθοδοξίας” επισημαίνει:

Η Μονή Σινά, γνωστή και ως Μονή της Αγίας Αικατερίνης, είναι ένα από τα αρχαιότερα και πιο σεβαστά μοναστήρια του ελληνορθόδοξου κόσμου. Βρίσκεται στην Αίγυπτο, στο όρος Σινά, και έχει σημαντική ιστορική και θρησκευτική αξία.

Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια, η ελληνορθόδοξη κοινότητα αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα με την περιουσία της μονής, καθώς οι Κόπτες φαίνεται να έχουν υφαρπάξει μεγάλο μέρος της ακίνητης περιουσίας της.

Οι Κόπτες, η κύρια χριστιανική ομάδα στην Αίγυπτο, έχουν επιδείξει έντονο ενδιαφέρον για την περιουσία της Μονής Σινά. Υπάρχουν καταγγελίες ότι έχουν καταλάβει παράνομα αρκετές εκτάσεις και κτίρια που ανήκουν στην ελληνορθόδοξη μονή. Αυτές οι ενέργειες έχουν προκαλέσει ένταση και ανησυχία στην ελληνορθόδοξη κοινότητα, που βλέπει την ιστορική της περιουσία να απειλείται, όπως τονίζει στο ΒΗΜΑ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ παράγοντας της ομογένειας .

Η κατάσταση επιδεινώνεται από τις πιέσεις που ασκούν οι Κόπτες στην αιγυπτιακή κυβέρνηση για να αποκτήσουν τον έλεγχο ολόκληρης της μονής. Οι διπλωματικές και θρησκευτικές πιέσεις προς την αιγυπτιακή κυβέρνηση είναι έντονες, με στόχο να αναγνωριστεί η Μονή Σινά ως κτηματική και λειτουργική περιουσία της Κοπτικής Εκκλησίας. Αυτό θα μπορούσε να σημαίνει την απώλεια του μοναστηριού για την ελληνορθόδοξη κοινότητα, κάτι που θα αποτελούσε τεράστιο πλήγμα για την πολιτιστική και θρησκευτική κληρονομιά της.

Η ελληνική κυβέρνηση, και ειδικότερα το Υπουργείο Εξωτερικών, έχει επίγνωση της σοβαρότητας της κατάστασης;

Οι ελληνικές αρχές έχουν ξεκινήσει διπλωματικές προσπάθειες για να προστατεύσουν τα δικαιώματα της ελληνορθόδοξης κοινότητας και να διασφαλίσουν την ακίνητη περιουσία της Μονής Σινά

Οι προσπάθειες θα πρέπει να περιλαμβάνουν διμερείς συζητήσεις με την αιγυπτιακή κυβέρνηση, καθώς και επαφές με άλλες διεθνείς οργανώσεις και θρησκευτικούς φορείς για την ευαισθητοποίηση της διεθνούς κοινότητας σχετικά με το ζήτημα.

Η προστασία της Μονής Σινά δεν είναι μόνο θέμα θρησκευτικής δικαιοσύνης, αλλά και πολιτιστικής κληρονομιάς. Η μονή αυτή έχει τεράστια ιστορική αξία, καθώς αποτελεί ένα από τα αρχαιότερα χριστιανικά μοναστήρια που λειτουργούν αδιάκοπα. Είναι επίσης ένας σημαντικός τόπος προσκυνήματος για χριστιανούς από όλο τον κόσμο και συμβάλλει σημαντικά στην κατανόηση και την προώθηση της θρησκευτικής και πολιτιστικής κληρονομιάς.

Εκτός από τις διπλωματικές ενέργειες, η ελληνορθόδοξη κοινότητα καταβάλλει επίσης προσπάθειες για να κινητοποιήσει την παγκόσμια χριστιανική κοινότητα. Η διεθνής στήριξη είναι κρίσιμη για την προστασία της Μονής Σινά και για την αποτροπή της υφαρπαγής της περιουσίας της από τους Κόπτες.

Η συνεργασία με άλλες ορθόδοξες και χριστιανικές εκκλησίες, καθώς και με διεθνείς πολιτιστικούς και θρησκευτικούς οργανισμούς, είναι απαραίτητη για την επιτυχία αυτών των προσπαθειών.

Η συνέχιση της λειτουργίας της Μονής Σινά υπό ελληνορθόδοξη διοίκηση είναι ζωτικής σημασίας για την διατήρηση της πολιτιστικής και θρησκευτικής της κληρονομιάς. Η διεθνής κοινότητα πρέπει να αναγνωρίσει τη σημασία αυτού του ιστορικού τόπου και να στηρίξει τις προσπάθειες για την προστασία του.

Οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι και οι Κόπτες

‘Οπως γράφει στην Athens Voice o Νίκος Γεωργιάδης, η προκλητική απόφαση για κλείσιμο της μονής έχει πολύ έντονο παρασκήνιο:

Έπρεπε να περάσουν 15 αιώνες ώστε η Μονή της Αγίας Αικατερίνης του Σινά, ένα μείζονος σημασίας για την καθ’ Ημάς Ανατολική Εκκλησία Ιερό Μοναστικό Συγκρότημα να περάσει στα χέρια του αιγυπτιακού κράτους μετά από μία μακρόχρονη δικαστική διαμάχη.

Η υπόθεση αρχίζει με μία προσφυγή κατά της Μονής του Σινά από την οργάνωση των Αδελφών Μουσουλμάνων, η οποία επικέντρωνε σε απόκτηση μεγάλου αριθμού περιουσιών διά χρησικτησίας.

Οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι – οι οποίοι είχαν καταλάβει την εξουσία στην Αίγυπτο με την Αραβική Επανάσταση και τις τεράστιες διαδηλώσεις στην Πλατεία Ταχρίρ – επιχείρησαν να ξεκαθαρίσουν το τοπίο στα θρησκευτικά πράγματα της χώρας. Δύο δόγματα ήταν στο στόχαστρο των φανατικών μουσουλμάνων. Οι Κόπτες και βεβαίως οι δομές της Ανατολικής Ορθοδόξου Εκκλησίας. Η Μονή του Σινά θεωρείται ως η αρχαιότερη μοναστική δομή στην ιστορία του Χριστιανισμού. Συμβολικά είναι κάτι παραπάνω από μία ιστορική αναφορά. Ήταν το επίκεντρο διαδικασιών, ρήξεων και διαμόρφωσης συσχετισμών εντός της Ορθοδοξίας με σημαντικό ρόλο στην Εικονομαχία.

Κατά την διάρκεια κατά την οποία εκκρεμούσε η δικαστική διαμάχη, το Κάιρο διαβεβαίωνε την Αθήνα πώς το ζήτημα θα διευθετηθεί με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Η Αθήνα μάλιστα είχε καταθέσει και πρόταση με έγγραφο σύμφωνα με το οποίο η λειτουργία της Μονής θα συνεχιζόταν απρόσκοπτα με την εγγύηση του αιγυπτιακού και του ελληνικού κράτους. Τελικά την Πέμπτη 29 Μαίου έγινε γνωστό πώς το σύνολο της περιουσίας, καθώς και τα μετόχια και οι θεσμοί που αφορούν την Μονή περνούν στο αιγυπτιακό κράτος. Οι Μοναχοί δύνανται να συνεχίσουν τον μοναστικό βίο τους στο Ιερό Συγκρότημα αλλά πλέον ως φιλοξενούμενοι και όχι ως ιδιοκτήτες.

Πριν από λίγες εβδομάδες ο πρόεδρος της Αιγύπτου Στρατηγός Σίσι βρέθηκε στην Αθήνα. Το ζήτημα της Μονής συζητήθηκε επισταμένως και ο ίδιος ο Στρατηγός μίλησε με θερμά λόγια για την Αγία Αικατερίνη, ενώ επίσης φάνηκε ιδιαίτερα καθησυχαστικός για την έκβαση της δικαστικής εκκρεμότητας.

Ωστόσο καλά πληροφορημένες πηγές στις οποίες ανάτρεξε η Athens Voice σημείωναν νωρίς το απόγευμα της Πέμπτης πώς :
–Οι πολλές αστικές εκκρεμότητες που διατηρούσε η Μονή με αντιδίκους για υποθέσεις χρησικτησίας εξέθεταν το Μοναστήρι.
–Την υπόθεση της προσφυγής των Αδελφών Μουσουλμάνων την συνέχισαν στελέχη του Βαθέως Κράτους της Αιγύπτου. Το Βαθύ Κράτος βρήκε την ευκαιρία να «βάλει χέρι» στο ιστορικό μοναστήρι στέλνοντας μήνυμα στους Ορθοδόξους και το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας πώς το αφεντικό στην Αίγυπτο είναι το Κράτος.

Αναφερόμενοι στην κυβέρνηση της Αιγύπτου οι παραπάνω κύκλοι σημειώνουν πώς η τελική έκβαση της δικαστικής διαμάχης μπορεί να « διαβαστεί» με δύο τρόπους. Είτε πώς η επίσημη κυβέρνηση της Αιγύπτου « μας κοροϊδεύει» είτε πώς ο ίδιος ο Στρατηγός Σίσι αδυνατεί να ελέγξει πλήρως το Βαθύ Κράτος του και τα πλοκάμια του διαχρονικού Σαλαφισμού , της συντηρητικής εκδοχής του ορθόδοξου Σουνιτισμού.
Ενδεχομένως οι ηγετικοί κύκλοι των Αιγυπτίων Κοπτών να εποφθαλμιούν την κυριότητα της Αγίας Αικατερίνης τώρα μάλιστα που δύνανται να επικαλεστούν «κενό πνευματικής εξουσίας» στην Μονή του Σινά.
Σε οποιαδήποτε περίπτωση η δικαστική απόφαση σαν τέτοια προκαλεί άλλον ένα διπλωματικό πονοκέφαλο στο Κάιρο. Αφενός καλείται να διαχειριστεί μία κρίση με την Ελλάδα την ώρα που η Αίγυπτος βρίσκεται στο επίκεντρο θυελλωδών εξελίξεων στην Παλαιστίνη και ενώ το κράτος βρίσκεται σε διαρκή στρατιωτική σύγκρουση με παρακλάδια οργανωμένων ισλαμιστών που δρουν στην Χερσόνησο του Σινά και τα οποία στο παρελθόν απείλησαν την Μονή και εκτέλεσαν και κάποιες καταδρομικού τύπου επιθέσεις.
Η επίσημη ανακοίνωση του Ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών περιγράφει με έκδηλη ασάφεια η οποία παραπέμπει σε αμηχανία, την αδυναμία της Αθήνας να ελέγξει την πρόσφατη εξέλιξη.
«Οι Κυβερνήσεις Ελλάδας και Αιγύπτου εργάστηκαν συστηματικά το τελευταίο διάστημα για μία συμφωνία, η οποία θα διασφαλίζει τον ιερό Ελληνορθόδοξο χαρακτήρα της περιοχής. Είμαστε εν αναμονή της αποστολής της απόφασης του αιγυπτιακού δικαστηρίου που εξεδόθη χθες. Ο Έλληνας Υπουργός Εξωτερικών επικοινώνησε αμέσως με τον Υπουργό Εξωτερικών της Αιγύπτου και κατέστησε σαφές ότι δεν υπάρχει κανένα περιθώριο να αποκλίνουμε από την κοινή κατανόηση των δύο πλευρών, η οποία εκφράστηκε από τους ηγέτες των δύο χωρών στο πλαίσιο του πρόσφατου Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας στην Αθήνα».