Μήνας ευαισθητοποίησης για τον καρκίνο της ουροδόχου κύστης ο Μάιος

Οι τελευταίες θεραπευτικές εξελίξεις, η σημασία της πρόληψης και η δύναμη της έγκαιρης διάγνωσης.

 Μάιος είναι αφιερωμένος διεθνώς στην ευαισθητοποίηση για τον καρκίνο της ουροδόχου κύστης, μια συχνή μορφή καρκίνου που προσβάλλει κυρίως άνδρες μεγαλύτερης ηλικίας και παραμένει σημαντική πρόκληση για τη δημόσια υγεία. Στο πλαίσιο αυτό, η Θεραπευτική Κλινική του ΕΚΠΑ στο Νοσοκομείο «Αλεξάνδρα» πρωτοστατεί στην ενημέρωση του κοινού, με τη συμμετοχή κορυφαίων επιστημόνων όπως ο Επίκουρος Καθηγητής Ογκολογίας Μιχάλης Λιόντος, η Δρ. Μαρία Καπαρέλου, η Δρ. Μαγδαληνή Μήγκου, η Καθηγήτρια Θεοδώρα Ψαλτοπούλου και ο Καθηγητής Θάνος Δημόπουλος.

Ποιος κινδυνεύει και πώς εντοπίζεται η νόσος

Ο καρκίνος της ουροδόχου κύστης αναπτύσσεται συχνότερα σε καπνιστές και άτομα με επαγγελματική έκθεση σε τοξικές ουσίες (όπως οι αρωματικές αμίνες), ενώ η πιθανότητα εμφάνισης αυξάνεται με την ηλικία. Συχνά, η νόσος εντοπίζεται σε πρώιμο στάδιο, όταν ακόμα δεν έχει διηθήσει το μυϊκό τοίχωμα της κύστης, επιτρέποντας την αντιμετώπισή της με διουρηθρική εκτομή. Ωστόσο, σε πιο προχωρημένα ή μυοδιηθητικά στάδια, η θεραπεία απαιτεί ριζική χειρουργική επέμβαση (κυστεκτομή) και συμπληρωματικές θεραπείες.

Το βασικό σύμπτωμα που πρέπει να κινητοποιήσει τον ασθενή είναι η ανώδυνη αιματουρία – αίμα στα ούρα χωρίς συνοδό πόνο. Πρόκειται για «καμπανάκι» που δεν πρέπει να αγνοείται, ακόμη και όταν εμφανίζεται παροδικά. Η έγκαιρη επίσκεψη στον ουρολόγο και ο απαραίτητος διαγνωστικός έλεγχος με γενική ούρων, κυστεοσκόπηση και απεικονιστικές εξετάσεις (υπερηχογράφημα, αξονική ή μαγνητική τομογραφία) είναι κρίσιμη για την έγκαιρη διάγνωση και την αποτελεσματική παρέμβαση.

Πρόληψη: το πρώτο και ισχυρότερο «φάρμακο»

Αν και δεν υφίσταται προληπτικός έλεγχος για τον γενικό πληθυσμό, είναι γνωστοί οι κυριότεροι παράγοντες κινδύνου και μπορούν να περιοριστούν. Πρώτος και κυριότερος: το κάπνισμα. Η διακοπή του μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης όχι μόνο του καρκίνου της ουροδόχου κύστης, αλλά και πολλών άλλων νεοπλασιών. Επαγγελματική έκθεση σε χημικές ουσίες ή προηγούμενη ακτινοβολία στην πύελο αυξάνουν επίσης τον κίνδυνο, γι’ αυτό και τα άτομα υψηλού κινδύνου χρειάζονται τακτική ουρολογική παρακολούθηση.

Η θεραπευτική επανάσταση: ανοσοθεραπεία και στοχευμένες θεραπείες

Τα τελευταία χρόνια, η ιατρική κοινότητα είναι μάρτυρας εντυπωσιακών εξελίξεων στη θεραπεία του καρκίνου της ουροδόχου κύστης. Νέες στρατηγικές, όπως η ανοσοθεραπεία και οι στοχευμένες θεραπείες, προσφέρουν ελπίδα ακόμη και σε προχωρημένα στάδια της νόσου.

• Ανοσοθεραπεία με αντισώματα PD-1/PD-L1: Η ντουρβαλουμάμπη, σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία, χρησιμοποιείται πλέον ως καθιερωμένη περιεγχειρητική θεραπεία σε ασθενείς με μυοδιηθητική νόσο. Η χορήγηση της νιβολουμάμπης μετά από χειρουργείο έχει επίσης φανεί πως μειώνει τις πιθανότητες υποτροπής.
• Πρωτοποριακοί συνδυασμοί φαρμάκων: Η ενφορτουμάμπη βεντοϊτίνη σε συνδυασμό με την πεμπρολιζουμάμπη αναδείχθηκε ως η πιο αποτελεσματική θεραπεία πρώτης γραμμής για τον μεταστατικό ουροθηλιακό καρκίνο, ξεπερνώντας τη χημειοθεραπεία τόσο σε ποσοστά ανταπόκρισης όσο και σε συνολική επιβίωση.
• Στοχευμένες θεραπείες για ειδικούς μοριακούς τύπους: Οι ασθενείς με μεταλλάξεις στο γονίδιο FGFR μπορούν να λάβουν το από του στόματος φάρμακο ερνταφιτινίμπη, ενώ εκείνοι με υπερέκφραση του υποδοχέα HER2 ανταποκρίνονται στη θεραπεία με τραστουζουμάμπη ντερουξτεκάνη.

Νεότερες θεραπείες για μη μυοδιηθητική νόσο

Στο πρώιμο στάδιο της νόσου, όπου δεν έχει διηθηθεί ο μυϊκός χιτώνας της κύστης, νέα εργαλεία προστίθενται στο θεραπευτικό οπλοστάσιο:

• TAR-200: Ενδοκυστικό εμφύτευμα που απελευθερώνει σταδιακά γεμσιταμπίνη εντός της κύστης, με εξαιρετικά ποσοστά πλήρους ανταπόκρισης (έως και 83%).
• Γονιδιακή θεραπεία με ναδοφαραγένη φιραντενοβέκ: Μεταφέρει το γονίδιο της ιντερφερόνης απευθείας στον καρκινικό ιστό μέσω τροποποιημένου ιού, προκαλώντας ανοσολογική απόκριση.
• Αναμενόμενες ανακοινώσεις: Σύντομα αναμένονται νέες μελέτες σχετικά με την αποτελεσματικότητα της ανοσοθεραπείας και σε αυτό το στάδιο της νόσου.

Η ελληνική συμβολή στην παγκόσμια πρόοδο

Η Θεραπευτική Κλινική του ΕΚΠΑ, πρωτοπόρος και στον τομέα της έρευνας, συμμετείχε πρόσφατα στην πρώτη ελληνική κλινική μελέτη που παρουσιάστηκε σε ευρωπαϊκό συνέδριο και αφορούσε τη συνδυαστική χρήση ανοσοθεραπείας με ακτινοθεραπεία για την τοπικά προχωρημένη νόσο, με ενθαρρυντικά αποτελέσματα.

Ένα ισχυρό μήνυμα προς το κοινό

Παρά τις επιστημονικές κατακτήσεις, το πιο αποτελεσματικό όπλο παραμένει η πρόληψη και η ευαισθητοποίηση για τα πρώιμα σημάδια. Η ανώδυνη αιματουρία είναι ένα σύμπτωμα που δεν πρέπει ποτέ να υποτιμάται. Η διακοπή του καπνίσματος, η έγκαιρη αναζήτηση ιατρικής βοήθειας και η ενημέρωση του κοινού μπορούν να σώσουν ζωές.

Η Θεραπευτική Κλινική του Νοσοκομείου «Αλεξάνδρα» συνεχίζει αδιάλειπτα το έργο της, συνδυάζοντας την υψηλή επιστημονική κατάρτιση με την ανθρώπινη προσέγγιση στον ασθενή, συμβάλλοντας ουσιαστικά στην εξέλιξη της Ογκολογίας στην Ελλάδα και διεθνώς.