Η Άγκυρα μπαίνει στην ευρωπαϊκή άμυνα- Ο ρόλος της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας

Οι μόνιμοι αντιπρόσωποι των 27 κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ενωσης συμφώνησαν επί της αρχής στο νέο χρηματοδοτικό «εργαλείο» ύψους 150 δισ. ευρώ, που πρότεινε η Κομισιόν αρχές Μαρτίου και αφορά συγκέντρωση κεφαλαίων από τις αγορές, για την ενίσχυση της άμυνάς της ΕΕ. Το SAFE για κοινές επενδύσεις στην άμυνα με τη συμμετοχή τρίτων χωρών αναμένεται να υιοθετηθεί επισήμως την ερχόμενη εβδομάδα στο Συμβούλιο Γενικών Υποθέσεων.

Αν και υπήρξε κατανόηση των επιχειρημάτων Ελλάδας και Τουρκίας, η πλειονότητα των μελών δεν επιθυμούσε μια διατύπωση που θα εξαιρούσε την Aγκυρα η οποία σημειωτέον έχει ενισχύσει τη διπλωματική της παρουσία στην περιοχή, με κομβικό ρόλο την αμυντική της βιομηχανία.

Το τελικό κείμενο –για το οποίο υπήρξαν εντατικές διαπραγματεύσεις εδώ και εβδομάδες– έχει ήδη μοιραστεί από την πολωνική προεδρία του Συμβουλίου της Ε.Ε. στα κράτη-μέλη για τελευταία αξιολόγηση, με ορισμένες διπλωματικές πηγές να επιμένουν, πάντως, για διατήρηση επιφυλάξεων από κάποιες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.

• Οι επιφυλάξεις αφορούν κυρίως τις συμφωνίες που θα επιχειρήσει να πετύχει η Κομισιόν με τρίτες χώρες –όπως και με την Τουρκία σε μεταγενέστερο χρόνο– για κοινές προμήθειες, ότι δηλαδή θα πρέπει να βασίζονται στον κανόνα της ομοφωνίας, ώστε το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να έχει αποφασιστικό λόγο, κάτι που δύσκολα ωστόσο θα γίνει αποδεκτό.

Είχαν προηγηθεί σκληρές διαπραγματεύσεις για τα κριτήρια «επιλεξιμότητας» και το επίπεδο συμμετοχής τρίτων χωρών, με τη Γαλλία να ηγείται των προσπαθειών για διασφάλιση περισσότερων κονδυλίων για τις ευρωπαϊκές αμυντικές βιομηχανίες.

Σε ό,τι αφορά τη συμμετοχή της Τουρκίας, αν και υπήρξε ευρεία κατανόηση με το επιχείρημα της Αθήνας και Λευκωσίας για την ανάγκη πλήρους ευθυγράμμισής της με την κοινή εξωτερική πολιτική της Ε.Ε. –που θα αφορούσε και άλλες υποψήφιες προς ένταξη στην Ε.Ε χώρες–, η πλειονότητα των κρατών-μελών δεν επιθυμούσε μια διατύπωση που θα εξαιρούσε γενικά την Αγκυρα.

Αλλωστε, τα περισσότερα κράτη-μέλη ήθελαν να δοθεί σαφές μήνυμα συμμετοχής νατοϊκών εταίρων, ενώ είναι ευρέως γνωστό ότι η Γερμανία, η Ιταλία, αλλά και η Πολωνία έχουν ήδη προτεραιοποιήσει τη συνεργασία τους με την τουρκική αμυντική βιομηχανία.

Πάντως, τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. συμφώνησαν χθες επί της αρχής ότι τα δάνεια μπορούν πλέον να δαπανηθούν σε αμυντικά προϊόντα –όπου τουλάχιστον το 65% της αξίας των εξαρτημάτων– που προέρχονται από αμυντικές εταιρείες στην Ε.Ε., στην Ουκρανία, στην Ισλανδία, στο Λιχτενστάιν, στη Νορβηγία και στην Ελβετία. Οι εταιρείες σε τρίτες χώρες μπορούν να αντιπροσωπεύουν το μέγιστο 35% της αξίας αγοράς, εκτός εάν έχουν υπογράψει αμυντική συμφωνία με την Κομισιόν, όπως συνέβη χθες μεταξύ Ε.Ε. – Ηνωμένου Βασιλείου. Οι διαπραγματεύσεις για το τι θα περιλαμβάνει θα διατυπωθούν σε ειδική τεχνική συμφωνία σε μεταγενέστερο χρόνο.

Επειτα από επιμονή της Γαλλίας ο περιορισμός συμμετοχής των υπεργολάβων τρίτων χωρών στα κοινά σχήματα θα παραμείνει στο 15%. Αυτό μπορεί να ανέλθει στο 35% εάν υπάρχει ήδη συμφωνία με ανάδοχο της Ε.Ε. ή ο ανάδοχος της Ε.Ε. «δεσμεύεται να μελετήσει εντός δύο ετών τη σκοπιμότητα αντικατάστασής της» με εναλλακτική λύση του «μπλοκ», επιτρέποντας ενός είδους «ευελιξία» σε υπεργολάβους εκτός Ε.Ε.

Ο αναβαθμισμένος γεωστρατηγικός ρόλος της Τουρκίας και η τουρκική αμυντική βιομηχανία

Όλα αυτά δεν πρέπει να αποσυνδέονται από το γεγονός ότι η Τουρκία, μέσω συντονισμένων στρατηγικών κινήσεων, έχει αναβαθμίση την παρουσία της στην περιοχή: Καταρχάς ως διαμεσολαβητής στον πόλεμο της Ουκρανίας.

Παράλληλα, η Άγκυρα έχει ενισχύσει τη θέση της στη Μέση Ανατολή, κυρίως μέσω της στήριξής της στη νέα συριακή ηγεσία και τον Αχμέντ αλ Σαράα, ενώ συμμετέχει ενεργά σε συναντήσεις των αραβικών κρατών, ακόμα και χωρίς επίσημη πρόσκληση. Επιπλέον, η προσπάθεια ειρηνευτικής συμφωνίας με το PKK ενισχύει περαιτέρω τη γεωπολιτική της επιρροή.

Αποφασιστικό και ενισχυτικό ρόλο ανάπτυξη της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας, κατάφερε να αποκαταστήσει τις σχέσεις και να ενισχύσει τη διεθνή θέση της χώρας του.

Η τουρκική αμυντική και αεροδιαστημική εταιρεία Baykar αγόρασε πριν από μερικούς μήνες την ιταλική εταιρεία κατασκευής αεροπλάνων Piaggio Aero και την Piaggio Aviation. Η κίνηση αυτή εκ των πραγμάτων «δένει» την Αγκυρα με την ΕΕ, ενώ τη σύγκλιση αυτή παγιώνει και η συμφωνία συνεργασίας της Baykar με την επίσης ιταλική Leonardo.

Πλέον είναι βέβαιο ότι η Τουρκία μέσα στα επόμενα τέσσερα χρόνια θα διεκδικήσει κεφάλαια από το πρόγραμμα επανεξοπλισμού της ΕΕ, ενώ ακόμα και η Γερμανία του καγκελαρίου Φρίντριχ Μερτς φαίνεται να είναι πιο ανοιχτή στην πώληση μαχητικών αεροσκαφών Eurofighter στην Τουρκία.

Αλλά και στην Ουάσινγκτον εξετάζεται πλέον η άρση των κυρώσεων προς την Τουρκία. Αυτό σημαίνει ότι θα ξαναμπεί στο πρόγραμμα για τα μαχητικά F-35, αλλά και για νέες πωλήσεις πολεμικού υλικού αξίας άνω των 300 εκατ. δολαρίων.