Νέα πρόταση Γουίτκοφ για τη Γάζα: Θα φέρει κατάπαυση πυρός ή θα ενισχύσει το αδιέξοδο;

Καθώς η αιματοχυσία στη Λωρίδα της Γάζας συνεχίζεται και οι διεθνείς πιέσεις εντείνονται, ένα νέο σχέδιο για την κατάπαυση του πυρός επανέφερε στο προσκήνιο τις προσπάθειες μεσολάβησης για τον τερματισμό του πολέμου ανάμεσα στο Ισραήλ και τη Χαμάς. Ο Αμερικανός απεσταλμένος για τη Μέση Ανατολή, Στιβ Γουίτκοφ, παρουσίασε μια επικαιροποιημένη πρόταση στη Ντόχα, ενώ ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ ολοκλήρωσε περιοδεία στην περιοχή δίχως να επιτύχει ουσιαστική μετατόπιση των ισραηλινών θέσεων. Η συνάντηση του Γουίτκοφ με Ισραηλινούς αξιωματούχους, οι επικοινωνίες του με τη Χαμάς και οι πολυεπίπεδες αραβικές διαβουλεύσεις (Αίγυπτος, Ιορδανία, Ιράκ) συνθέτουν ένα σκηνικό έντονων αλλά αβέβαιων διαπραγματεύσεων, όπου η πρόθεση για ειρήνη συντρίβεται από την εμμονή της κυβέρνησης του Μπενιαμίν Νετανιάχου στην συνέχιση της πολεμικής εκστρατείας.

Σπύρος Σιδέρης

Σύμφωνα με ισραηλινές πηγές, η πρόταση Γουίτκοφ προβλέπει πλήρη τερματισμό του πολέμου, επιστροφή όλων των ομήρων και ταυτόχρονη απομάκρυνση της Χαμάς από την εξουσία στη Γάζα. Ωστόσο, η απάντηση του Νετανιάχου ήταν σαφής: μόνο μερική συμφωνία και διατήρηση της εκστρατείας μέχρι την “ολοκληρωτική νίκη”.

Η Χαμάς από την πλευρά της αρνήθηκε εξαρχής την προηγούμενη εκδοχή της αμερικανικής πρότασης του Μαρτίου που προέβλεπε τμηματική απελευθέρωση ομήρων και περιορισμένη εκεχειρία χωρίς εγγυημένο τερματισμό του πολέμου. Το παλαιστινιακό κίνημα επιμένει σε ενιαία συμφωνία, με σαφείς δεσμεύσεις από το Ισραήλ για πλήρη απόσυρση και σταθερή κατάπαυση πυρός.

• Κατά την παραμονή του στο Κατάρ, ο Τραμπ δήλωσε ότι “ονειρεύεται μια ελεύθερη Γάζα” και ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει να αναλάβουν ηγετικό ρόλο στον έλεγχο της περιοχής, δίχως ωστόσο να συνοδεύσει αυτή τη ρητορική με άμεση πίεση προς την ισραηλινή πλευρά. Αντιθέτως, κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του, το Ισραήλ συνέχισε μαζικούς βομβαρδισμούς σε κατοικημένες περιοχές της Γάζας.

Ο ίδιος ο Γουίτκοφ είχε δίωρη τηλεφωνική επικοινωνία με τον Νετανιάχου, χωρίς να σημειωθεί κάποια ουσιαστική πρόοδος, ενώ οι διαπραγματεύσεις συνεχίστηκαν με παρουσία ισραηλινής αντιπροσωπείας στη Ντόχα. Παράλληλα, η Χαμάς δήλωσε ότι το Ισραήλ «απαντά στις προσπάθειες για συμφωνία με στρατιωτική πίεση στους πολίτες της Γάζας».

Αντιδράσεις προκάλεσαν και οι νέες δηλώσεις Τραμπ για αμερικανική ανάμειξη στη διοίκηση της Γάζας, οι οποίες κατά τον Παλαιστίνιο αναλυτή Νιζάρ Ναζάλ συνιστούν «επιστροφή στο μηδέν εις το τετράγωνο».

Η αντίφαση ανάμεσα στην ρητορική περί ειρήνης και τη μη πίεση στο Ισραήλ αποδυναμώνει τις αμερικανικές πρωτοβουλίες.

• Ο στρατηγικός αναλυτής Μοχάμεντ Ιμπραήμ Αλ-Ντουεϊρί εκτίμησε ότι το νέο αμερικανικό πλαίσιο δεν προσφέρει στο Ισραήλ ευελιξία για ελιγμούς, αλλά μάλλον ενισχύει τις πολεμικές επιχειρήσεις. Η συνέχιση των βομβαρδισμών κατά τη διάρκεια της περιοδείας του Τραμπ ενίσχυσε αυτή την εντύπωση.

Ταυτόχρονα, σε τριμερή συνάντηση στη Βαγδάτη ανάμεσα σε Ιράκ, Ιορδανία και Αίγυπτο, οι Υπουργοί Εξωτερικών επανέλαβαν την ανάγκη επανεκκίνησης της συμφωνίας για κατάπαυση του πυρός και κινητοποίησης διεθνούς στήριξης για την ανοικοδόμηση της Γάζας και την παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας.

Παρά την αβεβαιότητα και τις αμοιβαίες επιφυλάξεις, ο Αλ-Ντουεϊρί εκφράζει την αισιοδοξία του ότι η εκεχειρία θα έρθει, ακόμη κι αν χρειαστεί περισσότερος χρόνος, αρκεί η διοίκηση της περιοχής να παραμείνει αποκλειστικά παλαιστινιακή και ανεξάρτητη.

• Από πλευράς της, η Χαμάς, δια του Ναζάλ, επισημαίνει ότι δεν πρόκειται να δεχτεί μια πρόχειρη μερική συμφωνία χωρίς σαφείς εγγυήσεις, και καταγγέλλει τη συνέχιση της στρατιωτικής επιχείρησης ως μέθοδο εκβιασμού των διαπραγματεύσεων.

Η συνολική εικόνα δείχνει ότι, παρά την κινητικότητα και τις επαφές υψηλού επιπέδου, καμία πραγματική σύγκλιση δεν έχει επιτευχθεί. Το Ισραήλ επιμένει στη συνέχιση του πολέμου και στην εκδίωξη της Χαμάς, χωρίς να δέχεται δεσμευτικά χρονοδιαγράμματα, ενώ η Ουάσινγκτον δεν πιέζει επαρκώς την ισραηλινή πλευρά, αρκούμενη σε δηλώσεις καλής θέλησης.

Οι συνομιλίες στη Ντόχα εξελίσσονται σε έναν αγώνα εντυπώσεων. Η Χαμάς επιχειρεί να εμφανιστεί ως πρόθυμος συνομιλητής, με επίκεντρο την προστασία των αμάχων και την παροχή εγγυήσεων, ενώ η Ισραηλινή κυβέρνηση εμμένει σε στρατιωτικές λύσεις.

• Καθώς η διεθνής κοινότητα προσδοκά σε πρόοδο, το πολιτικό κόστος της αποτυχίας των συνομιλιών αυξάνεται. Εάν ο Τραμπ αποτύχει να αποσπάσει έστω και μερική συμφωνία, το αμερικανικό κύρος στην περιοχή θα δεχθεί πλήγμα. Από την άλλη, το Ισραήλ ενδέχεται να υποστεί αυξανόμενη διεθνή απομόνωση, ειδικά εάν συνεχιστεί η στρατιωτική επιχείρηση σε βάρος αμάχων.

Το μέλλον της Γάζας και η δυνατότητα επιστροφής στην πολιτική σταθερότητα εξαρτώνται πλέον από την ισορροπία μεταξύ πιέσεων, συμβιβασμών και διεθνούς βούλησης. Η ερώτηση παραμένει: θα καταφέρει η νέα πρόταση του Γουίτκοφ να φέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα ή θα αποτελέσει ακόμη έναν σταθμό στη μακρά λίστα των ατελέσφορων προσπαθειών για ειρήνη;