ΠΑΣΟΚ: Η μεγάλη επιστροφή του 2025 και η δύσκολη συνέχεια-Στάσιμη απήχηση, διλήμματα, μόνιμη εσωκομματική ένταση 

Το 2025 αποτέλεσε για το ΠΑΣΟΚ – Κίνημα Αλλαγής μια χρονιά ιστορικής ιδιαιτερότητας και πολιτικών αντιφάσεων. Μετά από μια δεκαετία, το κόμμα άσκησε τον ρόλο της αξιωματικής αντιπολίτευσης, όχι ως αποτέλεσμα εκλογικής έκρηξης, αλλά ως συνέπεια της αναδιάταξης του χώρου της κεντροαριστεράς . Η επιστροφή αυτή, ωστόσο, δεν συνοδεύτηκε από την αναμενόμενη εκλογική εκτίναξη, μετατρέποντας το 2025 σε ένα έτος διαρκούς αναμέτρησης του ΠΑΣΟΚ με τις ίδιες του τις αντοχές.

Ράνια Τραγόμαλλου

 Από την πρώτη στιγμή, η Χαριλάου Τρικούπη επένδυσε στον θεσμικό και προγραμματικό λόγο.

Το ξεκίνημα της χρονιάς

Η χρονιά ξεκίνησε με ευνοϊκές προϋποθέσεις που όμως δοκιμάστηκαν πολύ γρήγορα.  Η διάσπαση του ΣΥΡΙΖΑ έφερε το ΠΑΣΟΚ σε δημοσκοπική άνοδο και λίγο πριν την έλευση του 2025, το είχε εκτοξεύσει ακόμη και στο 18% στην εκτίμηση ψήφου – αύξηση περίπου 50% σε σχέση με τις ευρωεκλογές.

Για πρώτη φορά μετά από χρόνια, επανήλθε στο δημόσιο διάλογο το σενάριο αναβίωσης του δικομματισμού, με τη Νέα Δημοκρατία να παραμένει στάσιμη και το ΠΑΣΟΚ να εμφανίζεται ως ο βασικός της αντίπαλος.

Η αντιπολιτευτική του γραμμή προς την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας επικεντρώθηκε σε ζητήματα διαφάνειας και κράτους δικαίου – την υπόθεση του ΟΠΕΚΕΠΕ, την τραγωδία των Τεμπών, τις υποκλοπές – αλλά και στην ακρίβεια, το στεγαστικό, το αγροτικό και την καθημερινότητα στην περιφέρεια. Το ΠΑΣΟΚ επιχείρησε να εμφανιστεί όχι ως κόμμα διαμαρτυρίας, αλλά ως δύναμη εναλλακτικής διακυβέρνησης.

Η χαμένη δυναμική  

Η δυναμική αυτή δεν είχε συνέχεια. Από τις αρχές της άνοιξηςτου 2025, η δημοσκοπική πορεία του κόμματος ανακόπηκε απότομα. Η ψαλίδα με τη ΝΔ άρχισε εκ νέου να ανοίγει, ενώ σε ορισμένες μετρήσεις το ΠΑΣΟΚ απώλεσε ακόμη και τη δεύτερη θέση από την ανερχόμενη τότε Πλεύση Ελευθερίας της Ζωής Κωνσταντοπούλου.

Αν και από το φθινόπωρο επανήλθε σταθερά στη δεύτερη θέση, τα ποσοστά (11–14%) δεν επέτρεψαν να καταστεί πειστική κυβερνητική απειλή, παρά τον φιλόδοξο στόχο του Νίκου Ανδρουλάκη για «νίκη έστω και με μία ψήφο».

2025: Στρατηγική αλλά χωρίς “άλμα” 

Αντιμέτωπη με τη φθίνουσα δημοσκοπική εικόνα, η ηγεσία δεν επέλεξε τη συνταγή της ακραίας  αντιπολίτευσης. Αντιθέτως, επένδυσε συστηματικά στον προγραμματικό λόγο: παρεμβάσεις για την ακρίβεια, ολοκληρωμένες προτάσεις για το στεγαστικό, τον πρωτογενή τομέα, το κυκλοφοριακό της Αττικής, καθώς και εκδηλώσεις για την Τοπική Αυτοδιοίκηση και την περιφερειακή ανάπτυξη.

Στόχος ήταν η επανασύνδεση με τη μεσαία τάξη και κοινωνικά στρώματα που είχαν απομακρυνθεί την περίοδο των μνημονίων. Η στρατηγική αυτή, αν και συνεπής, δεν απέδωσε άμεσα εκλογικά. Οι ερμηνείες για τα αίτια της στασιμότητας διχάστηκαν.

Πολλοί μίλησαν για εσωστρέφεια και κακοφωνία,  άλλοι επέκριναν το ηγετικό ύφος του Νίκου Ανδρουλάκη και τη γραμμή της αυτόνομης πορείας ως πολιτικά περιοριστική. Παράλληλα, διατυπώθηκε και η σκληρή εκτίμηση ότι το brand name «ΠΑΣΟΚ» δεν διαθέτει πια την παλαιά κοινωνική απήχηση.

Χρονιά μόνιμης εσωκομματικής έντασης

Το μεγαλύτερο βάρος για το ΠΑΣΟΚ το 2025, προήλθε από το εσωτερικό του. Η διαγραφή της Κατερίνας Μπατζελή, πυροδότησε νέες εντάσεις.

Κορυφαία στελέχη άσκησαν δημόσια κριτική: ο Χάρης Δούκας μίλησε για στελέχη που σφιχταγκαλιάζονται με τη ΝΔ, ο Παύλος Γερουλάνος προειδοποίησε για την «κολλημένη βελόνα» των δημοσκοπήσεων, ενώ η Άννα Διαμαντοπούλου προκάλεσε αντιδράσεις με τις παρεμβάσεις  της, θέτωντας πρόσφατα και θέμα ηγεσίας εαν το ΠΑΣΟΚ δεν πετύχει τον στόχο του στις επόμενες εκλογές.

Στο ίδιο κάδρο εντάχθηκαν και αιχμηρές δηλώσεις από τον Οδυσσέα Κωνσταντινόπουλο, τον Πάρη Κουκουλόπουλο και άλλα στελέχη, που επανέφεραν –έστω εμμέσως– το ζήτημα της πολιτικής αποτελεσματικότητας της ηγεσίας. Παρότι κανείς δεν αμφισβήτησε ανοιχτά τον Νίκο Ανδρουλάκη, το εσωκομματικό τοπίο παρέμεινε εύθραυστο, με τη δημοσκοπική στασιμότητα να λειτουργεί ως μόνιμος επιταχυντής δυσφορίας.

 Αυτόνομη πορεία και διμέτωπη σύγκρουση

Απέναντι σε αυτές τις πιέσεις, ο Νίκος Ανδρουλάκης επέμεινε στη στρατηγική της αυτόνομης πορείας. Έκοψε τη συζήτηση για προεκλογικές συμπράξεις, απέκλεισε κατηγορηματικά κάθε σενάριο συνεργασίας με τη Νέα Δημοκρατία – ακόμη και υπό νέα ηγεσία – και υιοθέτησε διμέτωπη αντιπολίτευση τόσο προς τη ΝΔ όσο και προς τον επανεμφανιζόμενο Αλέξη Τσίπρα.

Η επανεμφάνιση του πρώην πρωθυπουργού στο τέλος του έτους αναζωπύρωσε τις εσωκομματικές συζητήσεις περί συμμαχιών, με την ηγεσία να απαντά ότι «όλα κρίνονται μετά τις εκλογές» και ότι προϋπόθεση για οποιαδήποτε συζήτηση είναι η πρωτιά του ΠΑΣΟΚ.

Παράλληλα, όμως το κόμμα συμμετείχε σε επιμέρους κοινοβουλευτικές πρωτοβουλίες με άλλες προοδευτικές δυνάμεις, χωρίς να εκχωρεί τον ρόλο του συντονιστή.

ΔΕΘ, πρόγραμμα και ιδεολογικό στίγμα

Κορυφαίο πολιτικό ορόσημο της χρονιάς αποτέλεσε η παρουσίαση του προγράμματος στη ΔΕΘ. Η ηγεσία μίλησε για «κοστολογημένο σχέδιο» και για μια «Ελλάδα για Όλους», στηριγμένη σε τρεις βασικούς άξονες: ισχυρή και δίκαιη οικονομία, επένδυση σε υγεία και παιδεία, ίσες ευκαιρίες.

Το πρόγραμμα παρουσιάστηκε ως «η ψυχή του ΠΑΣΟΚ» και θεμέλιο μιας νέας σχέσης εμπιστοσύνης με τους πολίτες.

Παράλληλα, το κόμμα επιχείρησε να συγκροτήσει μια νέα ιδεολογική αφήγηση γύρω από το Ψηφιακό Κοινωνικό Κράτος, την Κλιματική Δικαιοσύνη και την Ευρωπαϊκή Ανασυγκρότηση, με τη διαχείριση των φυσικών καταστροφών να λειτουργεί ως πρακτικό πεδίο εφαρμογής.

Κοινοβουλευτική δράση και περιφέρεια

Στο κοινοβουλευτικό πεδίο, το ΠΑΣΟΚ διατήρησε έντονη δραστηριότητα. Άσκησε σκληρή κριτική στην κυβέρνηση για την ακρίβεια, τον ΟΠΕΚΕΠΕ, τις φυσικές καταστροφές και τη διαχείριση του αγροτικού ζητήματος. Στο θέμα των ιδιωτικών πανεπιστημίων κράτησε κριτική αλλά μη ακραία στάση, ενώ στην οικονομία πρότεινε μέτρα στήριξης χαμηλόμισθων και μεσαίας τάξης χωρίς αμφισβήτηση των βασικών μακροοικονομικών ισορροπιών.

Ιδιαίτερη βαρύτητα δόθηκε στις περιφερειακές πρωτοβουλίες και στις θεματικές εκδηλώσεις: Λάρισα για τον πρωτογενή τομέα, Αθήνα για το κυκλοφοριακό, παρεμβάσεις για την Τοπική Αυτοδιοίκηση.

Οι περιοδείες του Νίκου Ανδρουλάκη, από τα μπλόκα των αγροτών έως τις γειτονιές της πρωτεύουσας, αντιμετωπίστηκαν ως απόπειρα επανασύνδεσης με την κοινωνική βάση.

2025: Έτος  ωρίμανσης

Στο τέλος του 2025, το ΠΑΣΟΚ βρέθηκε πιο οργανωμένο, αλλά και αντιμέτωπο με σύνθετα διλήμματα. Δεν υπήρξε θεαματική άνοδος ούτε πολιτική έκρηξη.

Με το βλέμμα πλέον στραμμένο στο επικείμενο συνέδριο, όπου θα αποτυπωθούν οι στρατηγικές επιλογές και οι εσωκομματικές ισορροπίες, το ΠΑΣΟΚ καλείται να απαντήσει αν η πορεία ωρίμανσης του 2025 μπορεί να μετατραπεί σε καθαρό πολιτικό σχέδιο εξουσίας.