Politico:Τα πέντε μηνύματα του Πούτιν στην ετήσια μαραθώνια συνέντευξή του

Η καθιερωμένη συνέντευξη του Βλαντιμίρ Πούτιν δεν αποτέλεσε και φέτος έκπληξη. Για ακόμα μια χρόνια αποδείχθηκ απλώς μια ελεγχόμνη πλατφόρμα προβολή των θέσεων του Κρεμλίνου.

Παρά τις επίσημες αναφορές σε έναν θεσμό «άμεσης επικοινωνίας» με τους πολίτες, η διαδικασία παραμένει προσεκτικά σκηνοθετημένη, με εκατομμύρια ερωτήματα να φιλτράρονται εκ των προτέρων και ελάχιστο χώρο για αυθόρμητες παρεμβάσεις.

Η φετινή διοργάνωση πραγματοποιήθηκε σε μια περίοδο έντονης γεωπολιτικής αβεβαιότητας. Με τον Ντόναλντ Τραμπ να αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο επίτευξης συμφωνίας για την Ουκρανία έως το τέλος του έτους, τόσο οι Βρυξέλλες όσο και το Κίεβο παρακολουθούν με ανησυχία τις ρωσικές κινήσεις. Μέσα σε αυτό το περιβάλλον, ο Πούτιν αξιοποίησε το πεντάωρο τηλεοπτικό γεγονός για να απευθύνει μηνύματα σε πολλαπλά ακροατήρια: στο εσωτερικό της Ρωσίας, στη Δύση και στους διεθνείς συνομιλητές του.

Κεντρικό θέμα της συνέντευξης ήταν, όπως αναμενόταν, ο πόλεμος στην Ουκρανία. Αν και ο όρος «πόλεμος» εξακολουθεί να αποφεύγεται επισήμως στη ρωσική δημόσια σφαίρα, ο Πούτιν αναφέρθηκε ανοιχτά στη σύγκρουση, υποστηρίζοντας ότι εξελίσσεται «βάσει σχεδίου». Τυχόν δυσλειτουργίες, σύμφωνα με τον ίδιο, αποδίδονται στην «υπερβολική γραφειοκρατία». Μέσα από επιλεγμένες ερωτήσεις στρατιωτικών ανταποκριτών, βετεράνων και συγγενών πεσόντων, καλλιεργήθηκε η εικόνα μιας κοινωνίας ενωμένης και προσανατολισμένης προς τη νίκη. Όπως επισημαίνει ο πολιτικός αναλυτής Αντρέι Κολεσνίκοφ, το βασικό μήνυμα του Κρεμλίνου είναι ότι «μια ειρήνη με ρωσικούς όρους πλησιάζει» και ότι η κοινωνική συναίνεση παραμένει ισχυρή, παρά τα σημάδια κόπωσης.

Δεύτερο συμπέρασμα είναι ότι η έννοια της ειρήνης, όπως την αντιλαμβάνεται ο Πούτιν, συνδέεται αποκλειστικά με τις ρωσικές απαιτήσεις. Παρότι δήλωσε ανοιχτός σε συνομιλίες, η ρητορική του επανέλαβε σε μεγάλο βαθμό τα επιχειρήματα που προηγήθηκαν της εισβολής του 2022. Αναφέρθηκε στο «καθεστώς του Κιέβου», το οποίο χαρακτήρισε προϊόν «πραξικοπήματος», επανέφερε το αφήγημα περί «νεοναζισμού» και άφησε να εννοηθεί ότι η Ουκρανία οφείλει να εγκαταλείψει την προοπτική ένταξης στο ΝΑΤΟ και να αποσυρθεί από εδάφη στην ανατολική χώρα. Για ακόμη μία φορά, απέδωσε τις ευθύνες του πολέμου στη διεύρυνση της Συμμαχίας.

Το τρίτο μήνυμα αφορούσε τις σχέσεις με την Ευρώπη και το ΝΑΤΟ. Ενώ εξήρε τις σχέσεις της Ρωσίας με την Κίνα και τη Λευκορωσία, εξαπέλυσε σφοδρή κριτική κατά των Ευρωπαίων ηγετών, κατηγορώντας τους για «ληστεία» λόγω των σχεδίων αξιοποίησης παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων υπέρ της Ουκρανίας. Στο στόχαστρό του βρέθηκε και ο γενικός γραμματέας του ΝΑΤΟ, Μαρκ Ρούτε, τον οποίο επέκρινε για προειδοποιήσεις περί προετοιμασίας για πόλεμο μεγάλης κλίμακας. Απαντώντας σε ερώτηση του BBC για το ενδεχόμενο κλιμάκωσης, διαβεβαίωσε ότι δεν θα υπάρξουν νέες στρατιωτικές επιχειρήσεις, εφόσον «γίνουν σεβαστά τα συμφέροντα της Ρωσίας».

Το τέταρτο σημείο αφορούσε το εσωτερικό μέτωπο. Παρά την επιβράδυνση της οικονομίας και τις πληθωριστικές πιέσεις, ο Πούτιν υποστήριξε ότι «δεν συντρέχει λόγος ανησυχίας», επικαλούμενος επίσημα στατιστικά στοιχεία και παρεμβάσεις των χρηματοπιστωτικών αρχών. Ανέφερε επίσης ότι νέοι, ακόμη και φοιτητές, κατατάσσονται εθελοντικά στον στρατό. Ωστόσο, εκτιμήσεις που κάνουν λόγο για περίπου ένα εκατομμύριο απώλειες, καθώς και η μη αποστράτευση των επιστρατευμένων του 2022, αναδεικνύουν τις δυσκολίες της Μόσχας στην αναπλήρωση ανθρώπινου δυναμικού. Όπως σημειώνει ο Κολεσνίκοφ, ο Ρώσος πρόεδρος «δεν φαίνεται να προβληματίζεται από το ανθρώπινο, οικονομικό ή ψυχολογικό κόστος» της συνέχισης του πολέμου.

Τέλος, ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε και πάλι στις λεγόμενες «παραδοσιακές αξίες». Ο Πούτιν επανέλαβε την αντι-LGBTQ+ ρητορική του, παρουσιάζοντάς την ως κοινό σημείο αναφοράς με άλλες συντηρητικές κοινωνίες και ως στοιχείο συνοχής του έθνους σε συνθήκες πολέμου. Η επίκληση αυτών των αξιών λειτουργεί ως ιδεολογικός συνδετικός κρίκος μεταξύ του πολέμου στο μέτωπο και της εσωτερικής πολιτισμικής ατζέντας του Κρεμλίνου. Ακόμη και οι μεμονωμένες επικριτικές παρεμβάσεις πολιτών που εμφανίστηκαν στην οθόνη, χαρακτηρίζοντας την εκδήλωση «τσίρκο», δεν αρκούσαν για να αμφισβητήσουν τον βασικό της στόχο: να καταδείξει ότι, παρά τις διεθνείς πιέσεις και την κοινωνική κόπωση, ο Πούτιν παραμένει προσηλωμένος σε έναν πόλεμο χωρίς σαφές τέλος και σε μια σύγκρουση με τη Δύση που παρουσιάζεται ως υπαρξιακή.