Ανάλυση Politico: Η Ευρώπη εξακολουθεί να μην θέλει να πληρώσει για να σώσει την Ουκρανία

Οι ηγέτες της Ευρώπης συμφώνησαν σε κοινό δανεισμό 90 δισ. ευρώ για τη στήριξη της Ουκρανίας, αλλά η απροθυμία και οι διαφωνίες παραμένουν έντονες αναφέρει σε άρθρο – ανάλυση το Politico. «Έχουμε μια απλή επιλογή», δήλωσε ο Ντόναλντ Τουσκ, πρωθυπουργός της Πολωνίας, μπαίνοντας σε μία από τις πιο κρίσιμες συνόδους κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης των τελευταίων δεκαετιών. «Ή χρήματα σήμερα ή αίμα αύριο. Και δεν μιλάω μόνο για την Ουκρανία. Μιλάω για την Ευρώπη».

Ο Τουσκ υπογράμμισε ότι η ελευθερία των ίδιων των Ευρωπαίων κρίνεται στα λασπωμένα πεδία μάχης της Ουκρανίας: είτε τα κράτη-μέλη πληρώνουν τώρα για να σταματήσουν τον Βλαντίμιρ Πούτιν, είτε θα βρεθούν να πολεμούν όταν τα ρωσικά στρατεύματα εισβάλουν στους δικούς τους τόπους.

Η εξίσωση του Τουσκ — «χρήμα ή θύματα» — αποκαλύπτει το δίλημμα στον πυρήνα των προσπαθειών της ΕΕ να στηρίξει την Ουκρανία. Τι είναι τελικά διατεθειμένες να προσφέρουν οι 27 χώρες μέλη για να σώσουν την Ουκρανία, αλλά και τον εαυτό τους;

Η απάντηση που δόθηκε στη σύνοδο κορυφής στις Βρυξέλλες: ιδανικά, να πληρώσει κάποιος άλλος.

Στις 2:56 π.μ., κάτω από βροχή στις Βρυξέλλες, οι Ευρωπαίοι ηγέτες κατέληξαν σε συμφωνία για δανεισμό 90 δισ. ευρώ από τις αγορές, ώστε να στηριχθεί η Ουκρανία τα επόμενα δύο χρόνια. «Δεσμευτήκαμε, παραδώσαμε», καυχήθηκε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αντόνιο Κόστα.

Πίσω από τους πανηγυρισμούς, το μοτίβο παραμένει σαφές. Ένα διχασμένο ευρωπαϊκό μπλοκ συζητούσε μήνες δημόσια και παρασκηνιακά ποιος θα πληρώσει το λογαριασμό — και πιθανότατα το ζήτημα δεν έχει λήξει ακόμη.

Η εξάρτηση από ΗΠΑ και το αδιέξοδο με τα ρωσικά κεφάλαια

Η Ευρώπη βασίζεται στην αμερικανική στρατιωτική ισχύ από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Για τρία χρόνια μετά τη ρωσική εισβολή του 2022, στήριζε την άμυνα της Ουκρανίας με αμερικανική χρηματοδότηση. Μετά την επιστροφή του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο και τη διακοπή της αμερικανικής βοήθειας φέτος, οι Ευρωπαίοι αύξησαν τις συνεισφορές τους — χωρίς όμως να καλύψουν το κενό.

Έτσι, οι ισχυροί παίκτες της ΕΕ αναζήτησαν άλλη λύση για τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας.

Ο καγκελάριος της Γερμανίας Φρίντριχ Μερτς και η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν επιδίωκαν να αξιοποιήσουν τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία σε βελγική τράπεζα. Δύο μήνες προσπαθούσαν να πείσουν τους υπόλοιπους ηγέτες να χρησιμοποιηθούν αυτά τα κεφάλαια ως εγγύηση για μεγάλο δάνειο προς την Ουκρανία.

Όμως ο πρωθυπουργός του Βελγίου Μπαρτ ντε Βέβερ αρνήθηκε, φοβούμενος νομικές συνέπειες και αντίποινα από τον Πούτιν αν χρησιμοποιηθούν κρατικά ρωσικά κεφάλαια υπέρ του Κιέβου.

Έτσι, τέθηκε σε εφαρμογή το «σχέδιο Β», που είχε αποκαλύψει το Politico τον προηγούμενο μήνα. Όταν ο ντε Βέβερ απέρριψε ξανά τη χρήση των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, ο Μερτς υποχώρησε και η εναλλακτική λύση του κοινού ευρωπαϊκού δανεισμού έλαβε τελικά στήριξη στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων.

Το νέο σχέδιο και οι ανισότητες στη χρηματοδότηση

Με το νέο σχέδιο, ο κοινός ευρωπαϊκός δανεισμός θα καλύπτεται από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, που χρηματοδοτείται από τα κράτη-μέλη. Τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία ίσως χρησιμοποιηθούν μελλοντικά για αποπληρωμή του δανείου, αλλά αυτό παραμένει ασαφές.

Η ανάγκη για χρήματα είναι αδιαμφισβήτητη: σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, η Ουκρανία αντιμετωπίζει έλλειμμα χρηματοδότησης ύψους 72 δισ. ευρώ το επόμενο έτος.

«Δεν υπάρχει πιο σημαντική πράξη ευρωπαϊκής άμυνας από τη στήριξη της ουκρανικής άμυνας», τόνισε η φον ντερ Λάιεν παραμονή της συνόδου.

Ωστόσο, αρκετοί Ευρωπαίοι πολίτες παραμένουν δύσπιστοι απέναντι στο επιχείρημά της.

Το Ινστιτούτο Κίελ καταγράφει τη στήριξη προς την Ουκρανία από την έναρξη της ρωσικής εισβολής πλήρους κλίμακας το 2022. Η τελευταία έκθεσή του αναδεικνύει τα κενά που αφήνει η Ευρώπη στα ουκρανικά οικονομικά.

Νέα πακέτα βοήθειας εντός του 2025 ενδέχεται να πέσουν στα χαμηλότερα επίπεδα από την έναρξη του πολέμου, σύμφωνα με τους αναλυτές του Κίελ, αφήνοντας μεγάλο κενό μετά την αποχώρηση των ΗΠΑ από τη χρηματοδότηση.

Tην ίδια στιγμή, διευρύνεται το χάσμα μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών ως προς τις συνεισφορές τους. Γαλλία, Γερμανία και Ηνωμένο Βασίλειο αύξησαν σημαντικά τη βοήθειά τους στην Ουκρανία, όμως χώρες όπως Σουηδία, Νορβηγία και Δανία βρίσκονται πολύ μπροστά αναλογικά με το ΑΕΠ τους.

Ιταλία και Ισπανία προσέφεραν ελάχιστα, σύμφωνα με το Ινστιτούτο Κίελ. Το ίδιο σκηνικό επικράτησε πριν τη σύνοδο: οι χώρες του ευρωπαϊκού Νότου μαζί με το Βέλγιο αντιτάχθηκαν στο σχέδιο «πολεμικών επανορθώσεων», ενώ Γερμανία και σκανδιναβικές χώρες πίεσαν υπέρ του σχεδίου.

Aποκλεισμοί και πολιτική κόπωση στην ΕΕ

Bάσει της τελικής συμφωνίας στη σύνοδο κορυφής, Ουγγαρία, Τσεχία και Σλοβακία δεν θα συνεισφέρουν καθόλου στο σχέδιο χρηματοδότησης προς την Ουκρανία. Έτσι η ΕΕ των 27 μετατράπηκε ουσιαστικά σε ομάδα των 24 όσον αφορά αυτή τη βοήθεια.

Στα χαρτιά, οι χώρες της ΕΕ αποτελούν οικονομική υπερδύναμη έναντι της Ρωσίας: το συνολικό ΑΕΠ των 27 φτάνει τα 18 τρισ. ευρώ έναντι μόλις 2 τρισ. ευρώ της Ρωσίας.

Aκόμη και χωρίς Νορβηγία και Ηνωμένο Βασίλειο, οι ευρωπαίοι σύμμαχοι έχουν πόρους να αντιμετωπίσουν τον Πούτιν — αν πραγματικά το θελήσουν.

Tο ανησυχητικότερο ίσως για τους συμμάχους της Ουκρανίας είναι ότι οι ψηφοφόροι σε μεγάλες ευρωπαϊκές οικονομίες φαίνεται να χάνουν το ενδιαφέρον τους. Δημοσκόπηση του POLITICO σε πέντε δυτικές χώρες έδειξε πως οι πολίτες στη Γερμανία και στη Γαλλία εμφανίζονται ακόμη πιο απρόθυμοι να συνεχίσουν τη χρηματοδότηση σε σχέση με τους Αμερικανούς.

Στη Γερμανία, το 45% επιθυμεί περικοπή οικονομικής βοήθειας προς το Κίεβο, ενώ μόλις το 20% θέλει αύξηση αυτής της βοήθειας. Στη Γαλλία, το 37% προτιμά λιγότερη βοήθεια ενώ μόλις το 24% περισσότερη.

Mε φόντο τον διχασμό ανάμεσα σε βόρειες χώρες που κουράστηκαν να ξοδεύουν δισεκατομμύρια για την Ουκρανία κι άλλες που ποτέ δεν συνέβαλαν ουσιαστικά, οι Ευρωπαίοι ηγέτες επέλεξαν αυτή την εβδομάδα τη λιγότερο δύσκολη λύση — κι αυτή ήταν ήδη οριακή.