Ευρώπη: Ανησυχία για μυστικές αποστολές κατασκοπείας από δεξαμενόπλοια του ρωσικού “σκιώδους στόλου”

Σοβαρές ανησυχίες στις ευρωπαϊκές υπηρεσίες ασφαλείας προκαλούν πληροφορίες σύμφωνα με τις οποίες Ρώσοι με δεσμούς με τον στρατό και τις μυστικές υπηρεσίες φέρονται να έχουν εμπλακεί σε κατασκοπευτικές δραστηριότητες σε ευρωπαϊκά ύδατα, εργαζόμενοι μυστικά σε δεξαμενόπλοια που μεταφέρουν ρωσικό πετρέλαιο, όπως αποκαλύπτει ρεπορτάζ του CNN, επικαλούμενο πηγές από δυτικές και ουκρανικές υπηρεσίες πληροφοριών.

Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022, η Μόσχα έχει συγκροτήσει έναν λεγόμενο «σκιώδη στόλο» αποτελούμενο από εκατοντάδες δεξαμενόπλοια, τα οποία μεταφέρουν ρωσικό πετρέλαιο από λιμάνια της Βαλτικής και της Μαύρης Θάλασσας, παρακάμπτοντας τις δυτικές κυρώσεις. Η δραστηριότητα αυτή αποφέρει στο Κρεμλίνο εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια ετησίως, σύμφωνα με δυτικές εκτιμήσεις.

«Έκτακτα» μέλη πληρώματος και ρωσικά διαβατήρια

Όπως αναφέρει το CNN, ουκρανικές υπηρεσίες πληροφοριών διαπίστωσαν ότι σε ορισμένα από αυτά τα πλοία – τα οποία συχνά εμφανίζονται νηολογημένα σε τρίτες χώρες – προστίθενται «έκτακτα» μέλη πληρώματος λίγο πριν από τον απόπλου. Το αμερικανικό δίκτυο αναφέρει ότι είδε δύο καταλόγους πληρωμάτων, στους οποίους η πλειονότητα των ναυτικών δεν ήταν ρωσικής υπηκοότητας, ωστόσο στο τέλος του καταλόγου εμφανίζονταν δύο ρωσικά ονόματα, συνοδευόμενα από στοιχεία ρωσικών διαβατηρίων.

Η παρουσία Ρώσων με εμπειρία στον τομέα της ασφάλειας πάνω στα πλοία έχει προκαλέσει έντονη ανησυχία σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, καθώς εκλαμβάνεται ως ένδειξη ότι οι μέθοδοι του Κρεμλίνου γίνονται πιο άμεσες και επιθετικές.

Η σκιά της Moran Security και της Wagner

Επικαλούμενο πολλαπλές πηγές πληροφοριών, το CNN αναφέρει ότι αρκετοί από τους άνδρες αυτούς φέρονται να εργάζονται στη Moran Security, μια ρωσική ιδιωτική εταιρεία ασφαλείας. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, ορισμένοι είναι μισθοφόροι που έχουν στο παρελθόν απασχοληθεί σε ρωσικές ιδιωτικές στρατιωτικές εταιρείες, όπως η διαβόητη ομάδα Wagner.

Η Moran Security τέθηκε υπό κυρώσεις από το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών το 2024, για παροχή «ένοπλων υπηρεσιών ασφαλείας» σε ρωσικές κρατικές επιχειρήσεις. Ουκρανικές και δυτικές πηγές υποστηρίζουν ότι προσωπικό της Moran έχει τοποθετηθεί σε πολλά τάνκερ του σκιώδους στόλου και, σε αρκετές περιπτώσεις, είναι οι μόνοι Ρώσοι επάνω στο πλοίο.

Ο Ολεξάντρ Σταχνεβίτς από την Υπηρεσία Εξωτερικών Πληροφοριών της Ουκρανίας φέρεται να δηλώνει ότι μεταξύ των ρόλων τους είναι και η επιτήρηση των πλοιάρχων, καθώς οι περισσότεροι καπετάνιοι δεν είναι Ρώσοι πολίτες.

Μια δυτική πηγή πληροφοριών ανέφερε στο CNN ότι, σε τουλάχιστον μία περίπτωση, μέλη της Moran φωτογράφισαν ευρωπαϊκές στρατιωτικές εγκαταστάσεις από πλοίο του σκιώδους στόλου, χωρίς να δοθούν περισσότερες λεπτομέρειες.

Υβριδικός πόλεμος και φόβοι κατασκοπείας

Σύμφωνα με δυτική πηγή που επικαλείται το δίκτυο, «στην περίπτωση της Moran δεν εμπλέκονται σε άμεση σύγκρουση. Διασφαλίζουν ότι οι εργολάβοι τους ενεργούν σύμφωνα με τα συμφέροντα του Κρεμλίνου». Η παρουσία τέτοιων ομάδων σε πλοία που πλέουν κοντά στις ευρωπαϊκές ακτές εγείρει φόβους για κατασκοπεία και εντάσσεται, κατά τις ίδιες εκτιμήσεις, σε πρακτικές «υβριδικού πολέμου», με στόχο τη δημιουργία αναταράξεων στην Ευρώπη.

Το δεξαμενόπλοιο Boracay στο επίκεντρο

Κεντρικό σημείο του ρεπορτάζ αποτελεί το δεξαμενόπλοιο Boracay, το οποίο περιγράφεται ως υπό κυρώσεις και ως πλοίο που έχει αλλάξει επανειλημμένα όνομα και νηολόγιο τα τελευταία τρία χρόνια.

Σύμφωνα με το CNN, στις 20 Σεπτεμβρίου δύο Ρώσοι επιβιβάστηκαν στο Boracay στο λιμάνι Πριμόρσκ, κοντά στην Αγία Πετρούπολη, γεγονός που επιβεβαιώνεται από δορυφορικές εικόνες και δεδομένα παρακολούθησης πλοίων. Οι δύο άνδρες καταγράφονταν ως «τεχνικοί» και ήταν οι μόνοι Ρώσοι στο πλοίο, με το υπόλοιπο πλήρωμα να αποτελείται από πολίτες Κίνας, Μιανμάρ και Μπανγκλαντές.

Ουκρανικές υπηρεσίες φέρονται να ταυτοποίησαν τους δύο άνδρες, ενώ δυτικές πηγές επιβεβαίωσαν τα στοιχεία τους. Ένας από αυτούς, σύμφωνα με πηγή των δυτικών υπηρεσιών πληροφοριών, είναι πρώην αστυνομικός που είχε εργαστεί στο παρελθόν για τη Wagner. Οι δραστηριότητές τους πάνω στο πλοίο παραμένουν αδιευκρίνιστες.

Αναφορές για drones και έλεγχοι στη Βαλτική

Το CNN συνδέει χρονικά τη διέλευση του Boracay με αναφορές για μυστηριώδη drones στη Δανία. Δύο ημέρες μετά την αναχώρηση από το Πριμόρσκ, το πλοίο βρισκόταν ανοιχτά των δανικών ακτών, όταν καταγράφηκαν περιστατικά που επηρέασαν τη λειτουργία του αεροδρομίου της Κοπεγχάγης και υπήρξαν αναφορές για drones κοντά σε στρατιωτικές βάσεις.

Η δανική αστυνομία είχε ερευνήσει εάν πλοία στην περιοχή είχαν εκτοξεύσει drones, χωρίς να κατονομάσει συγκεκριμένα σκάφη, ενώ δυτική πηγή χαρακτήρισε τη χρονική σύμπτωση «ύποπτη».

Λίγες ημέρες αργότερα, γαλλικές ένοπλες δυνάμεις επιβιβάστηκαν στο Boracay ανοιχτά της Βρετάνης, καθώς το πλοίο δεν παρείχε επαρκή αποδεικτικά για την εθνικότητά του. Αν και δεν εντοπίστηκαν drones, επιβεβαιώθηκε η παρουσία των δύο Ρώσων, οι οποίοι – σύμφωνα με δυτικές πηγές – ανακρίθηκαν. Παράλληλα, ο Κινέζος πλοίαρχος συνελήφθη και κατηγορήθηκε για «ανυπακοή σε εντολές», ενώ οι εισαγγελικές αρχές ερευνούσαν τις ασάφειες σχετικά με τη σημαία και το νηολόγιο του πλοίου, το οποίο δήλωνε ότι έπλεε υπό σημαία Μπενίν.

Η απάντηση της Moran

Το CNN αναφέρει ότι επικοινώνησε με τον Αλεξέι Μπαντίκοφ, ο οποίος έχει καταγραφεί από το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών ως διευθύνων σύμβουλος της Moran. Εκείνος δήλωσε ότι είναι αναπληρωτής διευθυντής του ομίλου, με έδρα κυρίως την Αγία Πετρούπολη, αποφεύγοντας να σχολιάσει καταγγελίες περί συντονισμού με ρωσικές υπηρεσίες.

Ερωτηθείς αν μπορεί να επιβεβαιώσει ότι οι δύο άνδρες στο Boracay εργάζονταν για τη Moran, απάντησε ότι «δεν είναι σε θέση να το επιβεβαιώσει», ενώ χαρακτήρισε το ενδεχόμενο εκτόξευσης drones από δεξαμενόπλοια «εντελώς τρελό».

Το δίλημμα της Ευρώπης

Το ρεπορτάζ κλείνει με αναφορά στο ευρωπαϊκό δίλημμα: κατά πόσο η ΕΕ πρέπει να προχωρήσει σε σκληρότερη κοινή δράση απέναντι σε πλοία χωρίς ασφάλιση και σαφή καταχώριση, δεδομένου του κινδύνου ρωσικής αντίδρασης. Οι δυτικές υπηρεσίες εκτιμούν ότι ομάδες ασφαλείας εντάχθηκαν στον σκιώδη στόλο περίπου έξι μήνες πριν από τις παρατηρήσεις που περιγράφονται, εντείνοντας τις ανησυχίες για την ασφάλεια των ευρωπαϊκών θαλασσών.