Βερολίνο: Διπλωματικό παζάρι για την Ουκρανία-Αναζήτηση οδικού χάρτη για… ειρήνη χωρίς να μοιάζει συνθηκολόγηση

Η πολεμική σύγκρουση στην Ουκρανία εισέρχεται σε μια νέα, εξαιρετικά σύνθετη φάση, καθώς η ένταση στο πεδίο των μαχών συνοδεύεται από εντατικοποίηση των διπλωματικών διεργασιών για την αναζήτηση ενός πλαισίου ειρήνευσης. Το Βερολίνο μετατράπηκε εκ νέου σε κεντρικό κόμβο αυτών των διεργασιών, με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι να συναντά τους Αμερικανούς απεσταλμένους Στιβ Γουίτκοφ και Τζάρεντ Κούσνερ, σε συνομιλίες που κράτησαν περισσότερες από πέντε ώρες και αναμένεται να συνεχιστούν. Το διακύβευμα είναι σαφές: αν μπορεί να διαμορφωθεί ένας ρεαλιστικός οδικός χάρτης ειρήνης που να τερματίσει τον πόλεμο, χωρίς η Ουκρανία να αισθανθεί ότι οδηγείται σε αναγκαστική υποχώρηση.

Σπύρος Σιδέρης

Οι συνομιλίες πραγματοποιούνται στο πλαίσιο ανανεωμένων προσπαθειών της Ουάσινγκτον, μετά τη στήριξη ενός αρχικού σχεδίου 28 σημείων, το οποίο προκάλεσε έντονες αντιδράσεις στο Κίεβο και σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.

Το σχέδιο αυτό θεωρήθηκε από πολλούς ως έμμεση ώθηση της Ουκρανίας προς πολιτική συνθηκολόγηση έναντι της Ρωσίας.

Έπειτα από διαβουλεύσεις με την ουκρανική και την ευρωπαϊκή πλευρά, το πλαίσιο περιορίστηκε σε 20 σημεία, επιχειρώντας να καταστεί πιο ισορροπημένο και πολιτικά διαχειρίσιμο.

• Σύμφωνα με την ουκρανική προεδρία, οι συνομιλίες στο Βερολίνο θα συνεχιστούν, ενώ ο ίδιος ο Ζελένσκι αναμένεται να τοποθετηθεί δημόσια για το περιεχόμενό τους. Από την αμερικανική πλευρά, ο ειδικός απεσταλμένος Στιβ Γουίτκοφ έκανε λόγο για «σημαντική πρόοδο», χωρίς ωστόσο να δώσει λεπτομέρειες, γεγονός που τροφοδοτεί εικασίες για δύσκολους συμβιβασμούς που βρίσκονται στο τραπέζι.

Κεντρικό ζήτημα για το Κίεβο παραμένει το θέμα των εγγυήσεων ασφάλειας. Ο Ζελένσκι έχει ξεκαθαρίσει ότι, εφόσον η πλήρης ένταξη στο ΝΑΤΟ προσκρούει στις αντιρρήσεις των Ηνωμένων Πολιτειών και άλλων συμμάχων, η Ουκρανία επιδιώκει νομικά δεσμευτικές εγγυήσεις, αντίστοιχες με αυτές που παρέχει η Συμμαχία. Στόχος είναι να αποτραπεί οποιαδήποτε μελλοντική ρωσική επιθετικότητα, ακόμη και σε περίπτωση κατάπαυσης του πυρός.

Παράλληλα, ο Ουκρανός πρόεδρος εμφανίζεται, για πρώτη φορά με τέτοια σαφήνεια, διατεθειμένος να αποδεχθεί συμβιβασμούς. Σε δηλώσεις του, που μετέδωσε το πρακτορείο Reuters, χαρακτήρισε «δίκαιη επιλογή» το ενδεχόμενο παγώματος των εχθροπραξιών κατά μήκος της σημερινής γραμμής του μετώπου. Πρόκειται για μια τοποθέτηση που αντανακλά την πραγματικότητα στο πεδίο, αλλά ταυτόχρονα ανοίγει ένα ιδιαίτερα ευαίσθητο πολιτικό κεφάλαιο στο εσωτερικό της Ουκρανίας.

• Η ρωσική πλευρά, πάντως, εμφανίζεται αμετακίνητη σε κρίσιμα ζητήματα. Ο σύμβουλος του Ρώσου προέδρου Γιούρι Ουσάκοφ δήλωσε κατηγορηματικά ότι η Ουκρανία δεν πρόκειται ούτε να ανακτήσει την Κριμαία, ούτε να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Με χαρακτηριστική γλώσσα, υποστήριξε ότι και τα δύο σενάρια είναι «εκατομμύρια τοις εκατό αδύνατα», αποτυπώνοντας τη σκληρή γραμμή της Μόσχας.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και ο ρόλος της Γερμανίας. Ο καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς υποδέχθηκε τον Ζελένσκι και την αμερικανική αντιπροσωπεία, χωρίς ωστόσο να συμμετέχει άμεσα στις συνομιλίες. Η παρουσία του συμβούλου εξωτερικής πολιτικής Γκίντερ Ζάουτερ στην αίθουσα των διαπραγματεύσεων υπογραμμίζει τη βούληση του Βερολίνου να παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις, διατηρώντας ταυτόχρονα έναν ρόλο διακριτικού μεσολαβητή.

• Σε ευρύτερο επίπεδο, οι συνομιλίες στο Βερολίνο καταδεικνύουν ότι ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν οδεύει προς μια απλή και καθαρή λύση. Η συζήτηση μετατοπίζεται από το ερώτημα της νίκης ή της ήττας στο πώς μπορεί να διαμορφωθεί μια εύθραυστη ισορροπία, που θα σταματήσει τις μάχες χωρίς να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για μια νέα σύγκρουση στο μέλλον.

Το αν οι τρέχουσες διαπραγματεύσεις θα οδηγήσουν σε ουσιαστική πρόοδο ή θα προστεθούν σε μια μακρά λίστα άκαρπων προσπαθειών θα εξαρτηθεί από το κατά πόσο οι μεγάλες δυνάμεις είναι διατεθειμένες να γεφυρώσουν το χάσμα ανάμεσα στις ουκρανικές ανησυχίες ασφάλειας και στις ρωσικές αξιώσεις ισχύος.

Μέχρι τότε, το Βερολίνο λειτουργεί ως σκηνή ενός δύσκολου διπλωματικού παζαριού, με το μέλλον της Ουκρανίας –και της ευρωπαϊκής ασφάλειας– να παραμένει ανοιχτό.