Reuters: Πώς θέλει η ΕΕ να χρησιμοποιήσει τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία υπέρ της Ουκρανίας

H  Ευρωπαϊκή Ένωση αναζητά έναν τρόπο να χρηματοδοτήσει τις αμυντικές και δημοσιονομικές ανάγκες της Ουκρανίας το 2026 και το 2027, με τα περιουσιακά στοιχεία της ρωσικής κεντρικής τράπεζας να έχουν ακινητοποιηθεί στη Δύση μετά την εισβολή της Μόσχας.

Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, τα κρατικά περιουσιακά στοιχεία δεν μπορούν να κατασχεθούν, επομένως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει υποβάλει ένα σχέδιο που επιτρέπει στις κυβερνήσεις της ΕΕ να χρησιμοποιήσουν έως και 165 δισεκατομμύρια ευρώ – το μεγαλύτερο μέρος των ρωσικών κρατικών περιουσιακών στοιχείων αξίας 210 δισεκατομμυρίων ευρώ που έχουν παγώσει επί του παρόντος στην Ευρώπη – χωρίς να τα κατασχέσουν.

Πώς θα λειτουργούσε;

Στην αρχή του πολέμου της Ρωσίας στην Ουκρανία, η Euroclear – το Κεντρικό Αποθετήριο Αξιών του Βελγίου – κατείχε ομόλογα για την κεντρική τράπεζα της Ρωσίας. Καθώς αυτά τα ομόλογα έληγαν, τα μετρητά που προέκυπταν είχαν κολλήσει στην Euroclear λόγω των κυρώσεων της ΕΕ κατά της Μόσχας.

Η Euroclear επενδύει τώρα τα μετρητά στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα σε καταθέσεις μίας ημέρας.

Η ιδέα της ΕΕ είναι η Euroclear να επενδύσει σε ομόλογα μηδενικού τοκομεριδίου που εκδίδονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Το τοκομερίδιο του ομολόγου μπορεί να είναι μηδενικό επειδή, σύμφωνα με τη νομική συμφωνία που έχει η Euroclear με την κεντρική τράπεζα της Ρωσίας, η Μόσχα διατηρεί την κυριότητα του κεφαλαίου, αλλά δεν έχει το δικαίωμα στους τόκους που παράγονται από τα περιουσιακά στοιχεία.

Η ΕΕ θα χρησιμοποιούσε στη συνέχεια τα μετρητά για να εκδώσει ένα «Δάνειο Αποζημιώσεων» στην Ουκρανία, σε δόσεις, ανάλογα με τις ανάγκες. Το δάνειο θα αποπληρωνόταν από την Ουκρανία μόνο όταν λάβει πολεμικές αποζημιώσεις από τη Ρωσία σε μια ειρηνευτική συμφωνία, επιτρέποντας ουσιαστικά στην Ουκρανία να δαπανήσει τα χρήματα τώρα, αντί να περιμένει μέχρι να πληρώσει η Μόσχα.

Πόσα χρήματα είναι διαθέσιμα;

Περίπου 300 δισεκατομμύρια δολάρια (257 δισεκατομμύρια ευρώ) ρωσικών κρατικών περιουσιακών στοιχείων είναι παγωμένα παγκοσμίως, σύμφωνα με διάφορους θεσμούς, συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Αυτός ο αριθμός δεν περιλαμβάνει τυχόν παγωμένα περιουσιακά στοιχεία Ρώσων ολιγαρχών.

Από αυτά, 210 δισεκατομμύρια ευρώ τηρούνται στην Ευρώπη, εκ των οποίων 185 δισεκατομμύρια ευρώ βρίσκονται στην Euroclear. Περίπου 176 δισεκατομμύρια ευρώ από τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία στην Euroclear έχουν πλέον μετατραπεί σε μετρητά και τα υπόλοιπα εννέα δισεκατομμύρια ευρώ σε τίτλους πρόκειται να λήξουν το 2026 και το 2027.

Η ΕΕ αρχικά ήθελε να βασίσει το Δάνειο Αποζημιώσεων μόνο στα χρήματα στην Euroclear, αλλά το Βέλγιο επιμένει ότι θα πρέπει να συμπεριληφθούν και τα υπόλοιπα 25 δισεκατομμύρια ευρώ σε ρωσικά κρατικά περιουσιακά στοιχεία που έχουν παγώσει αλλού στην ΕΕ. Το μεγαλύτερο μέρος αυτών των 25 δισεκατομμυρίων – περίπου 18 δισεκατομμύρια ευρώ – τηρείται σε γαλλικές τράπεζες, δήλωσαν αξιωματούχοι της ΕΕ. Αυτό περιπλέκει το έργο επειδή, σε αντίθεση με τα χρήματα στην Euroclear, τα περιουσιακά στοιχεία δημιουργούν τόκους που ανήκουν στη Ρωσία.

Η ΕΕ ενδέχεται επίσης να χρειαστεί πρώτα να αποπληρώσει ένα δάνειο ύψους 45 δισεκατομμυρίων ευρώ από την Ομάδα των Επτά στην Ουκρανία που συμφωνήθηκε πέρυσι, επομένως το πραγματικό ποσό για το Δάνειο Αποζημιώσεων πλησιάζει πλέον τα 165 δισεκατομμύρια ευρώ.

Μέχρι στιγμής, 25,3 δισεκατομμύρια ευρώ από το συνολικό δάνειο των 45 δισεκατομμυρίων της G7 έχουν εκταμιευτεί στην Ουκρανία, αλλά περισσότερα θα καταβληθούν το πρώτο τρίμηνο του 2026 για να διατηρηθεί η ρευστότητα του Κιέβου πριν από την έναρξη του πιθανού Δανείου Αποζημιώσεων από το δεύτερο τρίμηνο του 2026.

Πώς θα μπορούσαν να κατασχεθούν;

Η Ρωσία θα διατηρούσε την απαίτηση επί των μετρητών της στην Euroclear και αλλού. Τα ρωσικά μετρητά θα αντικαθίσταντο απλώς με ομόλογα ΕΕ AAA ίδιας αξίας στον ισολογισμό των ιδρυμάτων που τα κατέχουν μέσω υποχρεωτικής συναλλαγής με την ΕΕ.

Η μόνη διαφορά από την τρέχουσα κατάσταση για την Euroclear θα ήταν ότι επενδύει τα ρωσικά μετρητά σε ομόλογα της Επιτροπής τριπλού ΑΑΑ, αντί για καταθέσεις τριπλού ΑΑΑ στην ΕΚΤ.

Ποιος αναλαμβάνει τον οικονομικό κίνδυνο;

Οι χώρες της ΕΕ πρέπει να μοιραστούν τον κίνδυνο ολόκληρου του έργου. Ο κύριος κίνδυνος είναι ένα σενάριο βάσει του οποίου η ΕΕ πρέπει να επιστρέψει τα μετρητά στη Ρωσία, αλλά η Ρωσία δεν έχει ακόμη καταβάλει τις πολεμικές αποζημιώσεις στην Ουκρανία, αφήνοντας έτσι την ΕΕ υπεύθυνη για το ποσό που έχει μεταφερθεί στην Ουκρανία.

Οι κυβερνήσεις της ΕΕ συμφώνησαν στις 12 Δεκεμβρίου ότι τα ακινητοποιημένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία θα παραμείνουν παγωμένα επ’ αόριστον, εξαλείφοντας τον σοβαρό κίνδυνο ότι κατά τη διάρκεια μιας από τις ψηφοφορίες που πραγματοποιούνται κάθε έξι μήνες για να διατηρηθούν τα χρήματα παγωμένα, η οποία απαιτεί ομοφωνία, μια χώρα θα μπορούσε να σπάσει τις τάξεις της με άλλες και να αναγκάσει την ΕΕ να αποδεσμεύσει τα χρήματα στη Μόσχα.

Με την άρση του κινδύνου μιας «τυχαίας» άρσης των κυρώσεων, ο κίνδυνος για τις κυβερνήσεις της ΕΕ είναι πολύ μικρός, επειδή οι εγγυήσεις τους θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν μόνο εάν οι ίδιες οι κυβερνήσεις της ΕΕ αποφασίσουν να ξεπαγώσουν τα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία πριν η Ρωσία καταβάλει πολεμικές αποζημιώσεις στην Ουκρανία.

Ποια η αντίδραση της Ρωσίας;

Το Κρεμλίνο χαρακτήρισε την πρόταση ως παράνομη κατάσχεση ρωσικής περιουσίας και προειδοποίησε ότι θα υπάρξουν αντίποινα για την κλοπή ρωσικών περιουσιακών στοιχείων.