Γάζα: Γιατί αργεί η δεύτερη φάση-Οι προθέσεις των ΗΠΑ-Τι συμβαίνει πίσω από τις κλειστές πόρτες

Η αναμονή για τη μετάβαση στη δεύτερη φάση της συμφωνίας για τη Γάζα έχει μετατραπεί σε ένα διεθνές θρίλερ με αλλεπάλληλες διαρροές, πολιτικές παρεμβάσεις και αντιφατικές δηλώσεις. Στο επίκεντρο βρίσκεται ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος, σύμφωνα με αποκάλυψη του Axios, σκοπεύει να ανακοινώσει το πέρασμα στη νέα φάση πριν από τα Χριστούγεννα, σε μια προσπάθεια να καταγράψει διπλωματική επιτυχία εν μέσω της συνεχιζόμενης ανθρωπιστικής καταστροφής στη Λωρίδα της Γάζας. Παράλληλα, η Αίγυπτος προχωρά σε δημόσιες τοποθετήσεις που φωτίζουν περισσότερο το περιεχόμενο της επόμενης ημέρας: από την προετοιμασία για μια νέα διοικητική δομή στη Γάζα, μέχρι συζητήσεις γύρω από τον σταδιακό αφοπλισμό της Χαμάς και τον μελλοντικό ρόλο της Παλαιστινιακής Αρχής στον έλεγχο του τομέα ασφαλείας.

Σπύρος Σιδέρης

Η δεύτερη φάση της συμφωνίας μοιάζει έτσι να εξελίσσεται σε ένα πολυεπίπεδο παζλ, όπου κάθε εμπλεκόμενος θέλει να διασφαλίσει ζωτικά συμφέροντα πριν πατηθεί το πολιτικό «κουμπί».

Τι αποκάλυψε το Axios: Συμβούλιο Ειρήνης και χρονοδιάγραμμα

Το Axios, επικαλούμενο ανώτερους Αμερικανούς αξιωματούχους, μετέδωσε ότι ο πρόεδρος Τραμπ έχει λάβει την απόφαση να ανακοινώσει επίσημα την έναρξη της δεύτερης φάσης της συμφωνίας εντός εβδομάδων, με στόχο η διαδικασία να έχει τεθεί σε εφαρμογή πριν τα Χριστούγεννα.

Η νέα φάση προβλέπει — σύμφωνα με τις ίδιες πηγές — τη σύσταση ενός «Συμβουλίου Ειρήνης για τη Γάζα», ενός μεταβατικού οργάνου που θα αναλάβει την ανώτατη εποπτεία της διοίκησης του παλαιστινιακού θύλακα.

Το Συμβούλιο, το οποίο σύμφωνα με τις διαρροές θα έχει άμεσο αμερικανικό ρόλο υπό την προεδρία του ίδιου του Τραμπ ή στενού επιτελικού του κύκλου, θα λειτουργεί ως πολιτικός «σκελετός» για την εφαρμογή της επόμενης ημέρας στη Γάζα. Στόχος των διαμεσολαβητών — ΗΠΑ, Αίγυπτος, Κατάρ και με τη διακριτική παρουσία της Σαουδικής Αραβίας — είναι να συγκεντρωθούν όλα τα στοιχεία που θα επιτρέψουν συντεταγμένη μετάβαση σε ένα νέο μοντέλο διακυβέρνησης.

Ο Λευκός Οίκος, όπως αναφέρει το Axios, επιμένει πως η δεύτερη φάση «θα εφαρμοστεί σύντομα», ακόμη κι αν οι συνομιλίες Ισραήλ–Χαμάς βρίσκονται σε νέα ένταση, με τον Μπενιαμίν Νετανιάχου και τη Χαμάς να συνεχίζουν τις αλληλοκατηγορίες για παραβιάσεις και καθυστερήσεις.

Η αιγυπτιακή θέση: αφοπλισμός Χαμάς, τεχνοκρατική διοίκηση και διεθνής δύναμη σταθερότητας

Την ίδια ώρα, η Αίγυπτος, ο βασικός περιφερειακός μεσολαβητής, άνοιξε για πρώτη φορά τα χαρτιά της σχετικά με την ουσία της δεύτερης φάσης. Ο υπουργός Εξωτερικών Μπάντρ Αμπντελάτι, μιλώντας στην Al Ahram Al Arabi, ξεκαθάρισε ότι «δεν υπάρχει κανένα περιθώριο συζήτησης για διαίρεση της Γάζας» και ότι η μετάβαση στη δεύτερη φάση «είναι μονόδρομος» και πρέπει να γίνει χωρίς καμία καθυστέρηση.

Η Αίγυπτος, όπως τόνισε, έχει καταθέσει συγκεκριμένες ιδέες για την αντιμετώπιση του ζητήματος του οπλισμού της Χαμάς, σημειώνοντας ότι ακόμα και η ίδια η Χαμάς «έχει συμφωνήσει» επί του γενικού πλαισίου της αμερικανικής πρότασης. Το Κάιρο περιγράφει μια σταδιακή διαδικασία, όπου το τελικό ζητούμενο είναι η παρουσία της Παλαιστινιακής Αρχής στη Γάζα, ώστε να επιτευχθεί «οργανική σύνδεση» μεταξύ Δυτικής Όχθης και Γάζας. Η ασφάλεια, σύμφωνα με την αιγυπτιακή θέση, πρέπει να περάσει αποκλειστικά στην παλαιστινιακή αστυνομία, ενώ η Χαμάς θα εισέλθει σε διαδικασία εσωτερικής μεταρρύθμισης και συμφιλίωσης στο παλαιστινιακό πλαίσιο.

Πέραν όμως των εσωτερικών δομών, η δεύτερη φάση προβλέπει — όπως αναφέρει η Αίγυπτος — την ενεργοποίηση μιας Διεθνούς Δύναμης Σταθερότητας στη Γάζα. Η αποστολή της δεν θα είναι «επιβολή ειρήνης», αλλά διατήρηση της σταθερότητας, ώστε να ενθαρρυνθούν όσο το δυνατόν περισσότερα κράτη να συμμετάσχουν. Πηγές στο Κάιρο αναφέρουν ότι ήδη «αρκετές χώρες» έχουν εκφράσει προθυμία συμμετοχής, αναμένοντας όμως τις τελικές αποφάσεις για τη δικαιοδοσία και τις αρμοδιότητές της.

Τεχνοκρατική κυβέρνηση στη Γάζα: το νέο μοντέλο διοίκησης

Σε σχέση με τη μελλοντική πολιτική δομή, ο Αιγύπτιος ΥΠΕΞ επιβεβαίωσε ότι η ιδέα συγκρότησης κυβέρνησης τεχνοκρατών έχει ήδη προχωρήσει. Όπως αποκάλυψε, έχουν καταρτιστεί λίστες με ονόματα και βρίσκεται σε εξέλιξη διαβούλευση με όλα τα εμπλεκόμενα μέρη — ΗΠΑ, Παλαιστινιακή Αρχή, Χαμάς, άλλες παλαιστινιακές οργανώσεις και περιφερειακούς εταίρους.

Η τεχνοκρατική διοίκηση θα λειτουργήσει ως μεταβατικό διοικητικό συμβούλιο, με αποστολή την παροχή βασικών υπηρεσιών, την ανασυγκρότηση των υποδομών και την οριστικοποίηση ενός μόνιμου πολιτικού πλαισίου για τη Γάζα. Το σχήμα αυτό, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, αποτελεί κοινό τόπο τόσο για την Ουάσινγκτον όσο και για το Κάιρο, καθώς επιτρέπει την αποφυγή ανοιχτών πολιτικών συγκρούσεων μεταξύ φατριών, τη σταδιακή ενσωμάτωση της Χαμάς στη μελλοντική πολιτική αρχιτεκτονική και την ενίσχυση της εμπιστοσύνης της διεθνούς κοινότητας στη διαδικασία μετάβασης.

Η σκιώδης διάσταση: ισραηλινές πιέσεις και ανθρωπιστικός απολογισμός

Παρά τις επίσημες ανακοινώσεις, η πραγματική κατάσταση στο πεδίο παραμένει ζοφερή. Το Ισραήλ, υπό τον Μπενιαμίν Νετανιάχου, κατηγορεί τη Χαμάς για το «πάγωμα» υλοποίησης της συμφωνίας, ενώ οι Παλαιστίνιοι κατηγορούν το Ισραήλ ότι παραβιάζει καθημερινά την εκεχειρία που τέθηκε σε ισχύ στις 10 Οκτωβρίου, βάσει της πρότασης Τραμπ.

Από την έναρξη της ισραηλινής επιχείρησης στις 8 Οκτωβρίου 2023, οι παλαιστινιακές αρχές κάνουν λόγο για πάνω από 70.000 νεκρούς και 171.000 τραυματίες, οι περισσότεροι γυναίκες και παιδιά. Το ανθρωπιστικό τοπίο στη Γάζα παραμένει όχι απλώς εύφλεκτο αλλά απολύτως μη βιώσιμο, στοιχείο που καθιστά την έναρξη της δεύτερης φάσης πολιτικά επείγουσα αλλά και εξαιρετικά αμφιλεγόμενη.

Προς ποια κατεύθυνση κινείται η δεύτερη φάση

Σύμφωνα με όσα έχουν γίνει γνωστά από το Axios και τις αιγυπτιακές δηλώσεις, η δεύτερη φάση περιλαμβάνει τέσσερις βασικούς άξονες: την πολιτική μετάβαση υπό το Συμβούλιο Ειρήνης, την ανάληψη της καθημερινής διακυβέρνησης από μια τεχνοκρατική διοίκηση με αποστολή πολιτικής και κοινωνικής αποκατάστασης, τη μετάβαση στον τομέα της ασφάλειας με σταδιακή ενσωμάτωση της Παλαιστινιακής Αρχής, και τη δημιουργία μιας Διεθνούς Δύναμης Σταθερότητας με ευρεία συμμετοχή χωρών της περιοχής και πέρα από αυτήν.

Παρά την επίσημη αισιοδοξία, διπλωματικές πηγές προειδοποιούν ότι η επιτυχία της νέας φάσης εξαρτάται από τρία κρίσιμα σημεία: την πραγματική πολιτική βούληση του Ισραήλ να επιτρέψει μια ουσιαστική μεταβατική διοίκηση στη Γάζα, τη συνοχή της Χαμάς ως πολιτικού συνομιλητή στην επόμενη φάση και τη διαρκή αμερικανική πίεση για εφαρμογή του σχεδίου χωρίς παρεκκλίσεις και εσωτερικές υπονομεύσεις.