Χίλσμπορο: 97 ψυχές ζητούν δικαίωση – Στο μικροσκόπιο οι ευθύνες για τη συγκάλυψη της μεγαλύτερης αθλητικής τραγωδίας στη Βρετανία

Η Βρετανία επιστρέφει στο πιο σκοτεινό κεφάλαιο της ποδοσφαιρικής ιστορίας της. Η αστυνομική εποπτική αρχή της χώρας (IOPC) αναμένεται σήμερα (02.12.2025) να δώσει στη δημοσιότητα την πολυαναμενόμενη έκθεσή της για τον ρόλο της αστυνομίας κατά τη διάρκεια και μετά την τραγωδία του Χίλσμπορο, στις 15 Απριλίου 1989, στον ημιτελικό Λίβερπουλ – Νότιγχαμ Φόρεστ για το Κύπελλο Αγγλίας. Τότε, εκατοντάδες φίλαθλοι ποδοπατήθηκαν στην υπερπλήρη εξέδρα, με αποτέλεσμα 97 νεκρούς και 766 τραυματίες.

Τριάντα έξι χρόνια μετά, η έκθεση αναμένεται να ρίξει φως σε δεκαετίες συγκάλυψης, παραπληροφόρησης και σιωπής γύρω από τη χειρότερη αθλητική τραγωδία στη χώρα. Πάνω από 10.000 οπαδοί της Λίβερπουλ είχαν ταξιδέψει τότε στο γήπεδο της Σέφιλντ Γουέντσντεϊ, ελπίζοντας να βρουν θέση στην εξέδρα του γηπέδου Χίλσμπορο για να δουν την ομάδα τους στον ημιτελικό.

Το IOPC ερευνά την Αστυνομία του Νότιου Γιορκσάιρ από το 2012, σε μια διαδικασία που θεωρείται η μεγαλύτερη ανεξάρτητη έρευνα για πιθανές παραβάσεις και εγκληματικές πράξεις αστυνομικών στην Αγγλία και την Ουαλία.

97 νεκροί, 766 τραυματίες

Ο συνωστισμός στις εξέδρες, στην πλευρά των οπαδών της Λίβερπουλ, οδήγησε στον θάνατο 97 ανθρώπων, ανδρών, γυναικών και παιδιών, από 10 έως 67 ετών. Οι 94 πέθαναν επί τόπου, ένας ακόμη λίγο αργότερα στο νοσοκομείο, ένας μετά από τέσσερα χρόνια σε κώμα και ένας οπαδός που είχε υποστεί σοβαρά και μόνιμα τραύματα αναγνωρίστηκε μεταγενέστερα ως το 97ο θύμα. Οι τραυματίες έφτασαν συνολικά τους 766.

Παρά το μέγεθος της τραγωδίας, η αστυνομία επέμεινε για χρόνια ότι ευθύνονταν οι ίδιοι οι οπαδοί της Λίβερπουλ, τους οποίους παρουσίαζε ως μεθυσμένους, χωρίς εισιτήρια και καθυστερημένους στην άφιξή τους. Χρειάστηκαν δεκαετίες αγώνα από τις οικογένειες των θυμάτων για να καταρριφθεί πλήρως αυτή η εκδοχή.

Το 2012 ακυρώθηκαν τα αρχικά πορίσματα περί «τυχαίου θανάτου» και το 2016 οι νέες έρευνες και καταθέσεις κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα θύματα «δολοφονήθηκαν παράνομα».

Καταγγελίες χωρίς συνέπειες

Τον περασμένο Μάρτιο, το IOPC ενημέρωσε τις οικογένειες ότι κανένας αστυνομικός δεν θα βρεθεί αντιμέτωπος με πειθαρχικές διαδικασίες, καθώς τη δεκαετία του ’80 η νομοθεσία δεν προέβλεπε «καθήκον ειλικρίνειας» των αστυνομικών προς το κοινό.

Η εποπτική αρχή αναφέρει πως δεκάδες καταγγελίες για παραβάσεις έχουν επιβεβαιωθεί, όμως κανείς δεν μπορεί πια να τιμωρηθεί πειθαρχικά, αφού όλοι οι εμπλεκόμενοι έχουν αποχωρήσει από το Σώμα.

Τι ερευνά η νέα έκθεση

Η έρευνα της IOPC εστίασε:

στις αλλοιώσεις και τροποποιήσεις που έγιναν στις αναφορές αστυνομικών που υπηρετούσαν στο Χίλσμπορο,

στις καταγγελίες ότι διοχετεύτηκαν παραπλανητικές πληροφορίες στα ΜΜΕ, σε βουλευτές, στο κοινοβούλιο και σε επίσημους φορείς που διερεύνησαν την υπόθεση,

στον ρόλο της West Midlands Police, η οποία ανέλαβε την αρχική έρευνα για την τραγωδία,

και στις καταγγελίες ότι οικογένειες θυμάτων και ακτιβιστές τέθηκαν υπό αστυνομική παρακολούθηση.

Σύμφωνα με το Sky News, η IOPC δηλώνει ότι τα ευρήματά της είναι σε συμφωνία με τα πορίσματα της Ανεξάρτητης Επιτροπής του Χίλσμπορο και τις ανακρίσεις του 2016.

Όπως αναφέρει η ίδια η αρχή: «Δεν βρήκαμε στοιχεία που να υποστηρίζουν τις δηλώσεις της αστυνομίας στα μέσα ενημέρωσης, την έρευνα Taylor και τις δύο ανακρίσεις, οι οποίες υποδείκνυαν ότι η συμπεριφορά των οπαδών προκάλεσε ή συνέβαλε με οποιονδήποτε τρόπο στην καταστροφή».

Το χρονικό της τραγωδίας

Όλα ξεκίνησαν λίγα λεπτά μετά την έναρξη του ημιτελικού. Ο επικεφαλής της αστυνομίας αποφάσισε να ανοίξει επιπλέον θύρα, επιτρέποντας την ταυτόχρονη είσοδο περίπου 2.000 οπαδών της Λίβερπουλ, που παρότι είχαν εισιτήριο είχαν καθυστερήσει να μπουν στο γήπεδο λόγω αυξημένων ελέγχων.

Η μαζική, ανεξέλεγκτη είσοδος οδήγησε σε ασφυκτικό συνωστισμό στην ήδη υπερπλήρη εξέδρα ορθίων. Πολλοί φίλαθλοι στριμώχτηκαν στα κάγκελα και πέθαναν από ασφυξία. Ο αγώνας διακόπηκε και ο αγωνιστικός χώρος μετατράπηκε σε αυτοσχέδιο ιατρείο: οι διαφημιστικές πινακίδες χρησιμοποιήθηκαν ως φορεία για τη μεταφορά των τραυματιών στα ασθενοφόρα.

Το σοκ για το αγγλικό ποδόσφαιρο ήταν τεράστιο. Μόλις τέσσερις ημέρες πριν από την τραγωδία, η UEFA είχε αποφασίσει την επιστροφή των αγγλικών συλλόγων στις ευρωπαϊκές διοργανώσεις, από τις οποίες είχαν αποκλειστεί μετά τα γεγονότα του Χέιζελ στις Βρυξέλλες το 1985. Η επιστροφή τους τελικά πήρε άλλα δύο χρόνια.

Οι θεσμικές αλλαγές

Η τότε πρωθυπουργός Μάργκαρετ Θάτσερ ζήτησε άμεσα έρευνα, την οποία ανέλαβε ο αρχιδικαστής Πίτερ Τέιλορ. Έναν χρόνο αργότερα, στο πόρισμα Taylor, η κύρια ευθύνη αποδιδόταν στην Αστυνομία του Νότιου Γιορκσάιρ. Δύο ανώτατοι αξιωματικοί αποτάχθηκαν και οδηγήθηκαν σε δίκη το 2002, αλλά αθωώθηκαν.

Το πρώτο μέτρο που υιοθετήθηκε ήταν η κατάργηση των θυρών για ορθίους και η μετατροπή των γηπέδων σε all-seater, με καθίσματα για όλους τους φιλάθλους, κάτι που μείωσε τη χωρητικότητα αλλά αύξησε σημαντικά την ασφάλεια.

Το 2012, η ανεξάρτητη επιτροπή που εξέτασε εκ νέου την υπόθεση κατέληξε ότι 41 από τους 96 νεκρούς της αρχικής καταμέτρησης θα μπορούσαν να είχαν σωθεί, αν είχαν λάβει έγκαιρη και επαρκή ιατρική φροντίδα. Πολλοί συγγενείς των θυμάτων προσέφυγαν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, αναζητώντας δικαίωση και πλήρη ανάληψη ευθύνης από το κράτος.

Τρεις δεκαετίες μετά, η τραγωδία του Χίλσμπορο δεν είναι απλώς μια μαύρη σελίδα στην ιστορία του ποδοσφαίρου, αλλά ένα ανοιχτό τραύμα που ζητά ακόμη δικαιοσύνη για 97 ανθρώπους και τις οικογένειές τους.