Ανάλυση: Ο Νετανιάχου… “εκλιπαρεί” τον Πρόεδρο για χάρη-Η απάντηση Χέρτζογκ κρίνει το μέλλον της δημοκρατίας στο Ισραήλ

Σε μια στιγμή που το Ισραήλ βρίσκεται βυθισμένο σε εσωτερικές εντάσεις, πολεμική αβεβαιότητα και πολιτική εξουθένωση, το αίτημα του Μπενιαμίν Νετανιάχου για προεδρική χάρη μοιάζει με σπίρτο σε εύφλεκτο τοπίο. Το γεγονός ότι ο ισχυρός, αμφιλεγόμενος και πολιτικά «αθάνατος» –μέχρι σήμερα– πρωθυπουργός της χώρας απευθύνθηκε επισήμως στον πρόεδρο Ισαάκ Χέρτζογκ, ζητώντας να τερματιστούν οι δίκες του για τρία σοβαρά σκάνδαλα διαφθοράς, έχει προκαλέσει θύελλα αντιδράσεων.

Από το βράδυ του Σαββάτου μέχρι και την Κυριακή, μέσα ενημέρωσης, νομικοί, πολιτικά κόμματα και ακτιβιστικά κινήματα μιλούν για «ιστορική κρίσιμη στιγμή», η οποία μπορεί να επηρεάσει όχι μόνο το μέλλον του Νετανιάχου, αλλά και το μέλλον της δημοκρατίας στο Ισραήλ.

Την ίδια ώρα, σύμφωνα με τις πηγές που αποκάλυψαν την υπόθεση, οι πιέσεις από το εξωτερικό –ιδίως από την Ουάσιγκτον– διαδραματίζουν πολύ μεγαλύτερο ρόλο απ’ όσο παραδέχονται επίσημα οι Ισραηλινοί.

Η αντιπολίτευση: «Καμία χάρη χωρίς ενοχή και αποχώρηση»

Οι αντιδράσεις της ισραηλινής αντιπολίτευσης ήταν άμεσες και σφοδρές. Ο ηγέτης της, Γιαΐρ Λαπίντ, εμφανίστηκε σε βίντεο δηλώνοντας ότι «καμία προεδρική χάρη δεν μπορεί να δοθεί χωρίς αναγνώριση ενοχής, ένδειξη μεταμέλειας και άμεση αποχώρηση από την πολιτική». Το μήνυμα, σκληρό και αιχμηρό, απηχεί το αίσθημα ενός μεγάλου μέρους της κοινωνίας που βλέπει τον Νετανιάχου ως τον άνθρωπο που «έσπασε την ισραηλινή δημοκρατία σε κομμάτια».

Ο επικεφαλής του κόμματος «Οι Δημοκράτες», Γιαΐρ Γκολάν, ήταν ακόμη πιο καυστικός: «Μόνο ο ένοχος ζητά χάρη», είπε, προσθέτοντας ότι η μόνη αποδεκτή συμφωνία θα ήταν η δημόσια ανάληψη ευθύνης από τον Νετανιάχου και η οριστική εγκατάλειψη της πολιτικής ζωής.

Την ίδια γραμμή ακολούθησε και το ισχυρό κίνημα «Για την Ποιότητα της Διακυβέρνησης», που προειδοποίησε ότι η χορήγηση χάρης σε έναν κατηγορούμενο για δωροδοκία, απάτη και κατάχρηση εμπιστοσύνης θα συνιστούσε «θανατηφόρο πλήγμα στην αρχή της ισότητας απέναντι στον νόμο». Για το κίνημα, η προοπτική χάρης εν μέσω ενεργής δίκης σημαίνει ένα πράγμα: «υπάρχουν πολίτες που θεωρούνται υπεράνω του νόμου».

Στο ίδιο μήκος κύματος και το αντικυβερνητικό κίνημα «Αδέλφια στα Όπλα», που χαρακτήρισε την κίνηση «απόπειρα διαφυγής» από την τύχη που ο Νετανιάχου καθυστέρησε επί χρόνια να αντιμετωπίσει.

Οι κυβερνητικοί σύμμαχοι του Νετανιάχου δημιουργούν ασπίδα προστασίας

Ενώ η αντιπολίτευση και οι θεσμικοί φορείς μιλούν για «κόκκινη γραμμή», η κυβέρνηση συσπειρώνεται γύρω από τον πρωθυπουργό. Ο υπουργός Εξωτερικών Γκιντεόν Σαάρ ζήτησε άμεσα τον τερματισμό της δίκης, υποστηρίζοντας ότι αυτό «θα εξυπηρετήσει τη σταθερότητα του Ισραήλ και την εθνική ενότητα».

Ο υπουργός Αθλητισμού και Πολιτισμού Μίκι Ζοχάρ έκανε ένα βήμα παραπέρα: «Ήρθε η ώρα να σωθεί το Ισραήλ από αυτό το δικαστικό έπος». Ο επίσης αμφιλεγόμενος υπουργός Εθνικής Ασφάλειας Ιταμάρ Μπεν Γκβιρ δήλωσε ότι ο Νετανιάχου «αξίζει πλήρη αθώωση», ενώ ο υπουργός Ενέργειας Έλι Κοέν μίλησε για «εθνικό συμφέρον» που απαιτεί να κλείσει η υπόθεση.

Η επιχειρηματολογία Νετανιάχου: «Οι δίκες διαλύουν τη χώρα»

Ο Νετανιάχου, 76 ετών, κατέθεσε το αίτημα χάρης το πρωί της Κυριακής μέσω των δικηγόρων του. Το αίτημα συνοδεύεται από δύο έγγραφα — ένα αναλυτικό υπόμνημα των νομικών του και μια προσωπική επιστολή του ίδιου.

Σε καμία από τις δύο δεν υπάρχει σαφής αναγνώριση ενοχής· αντίθετα, υποστηρίζει ότι το «εθνικό συμφέρον» επιβάλλει τον τερματισμό των δικών, οι οποίες –όπως λέει– «σκίζουν στα δύο την κοινωνία» και τον εμποδίζουν να ασκεί τα καθήκοντά του «εν μέσω υπαρξιακών απειλών για το Ισραήλ».

Σε μήνυμά του, ο Νετανιάχου πρόσθεσε ότι οι «δεκαετίες ερευνών» και οι «έξι συνεχόμενες χρονιές δικών» συνέβαλαν στον «εσωτερικό διχασμό» και ότι η απαίτηση να παρίσταται στο δικαστήριο τρεις φορές την εβδομάδα είναι «ανθρωπίνως αδύνατη» και εμποδίζει την ηγεσία της χώρας.

Ένα ακόμη ενδιαφέρον στοιχείο που αποκαλύπτουν οι ισραηλινές πηγές: ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, φέρεται να έχει στείλει επίσημη επιστολή στον Χέρτζογκ, ζητώντας «άμεση χάρη» για τον Νετανιάχου.

Το «μήνυμα» από το Προεδρικό Μέγαρο

Παρότι το αίτημα του Νετανιάχου χαρακτηρίζεται «εξαιρετικά ασυνήθιστο», το γραφείο του προέδρου Ισαάκ Χέρτζογκ επέλεξε να κρατήσει αποστάσεις. Ανέφερε ότι δεν έχει τεθεί κανένας όρος για την εξέταση του αιτήματος, καθώς «ο φάκελος έχει ήδη σταλεί για δικαστική γνωμοδότηση».

Η διαδικασία, όπως ενημέρωσε το προεδρικό γραφείο, είναι μακρά:

• το αίτημα μεταφέρεται στη Διεύθυνση Χαρίτων του Υπουργείου Δικαιοσύνης,
• συγκεντρώνονται απόψεις από τους αρμόδιους φορείς,
• και στη συνέχεια η νομική σύμβουλος της Προεδρίας διαμορφώνει τις τελικές συστάσεις.

Η τελική απόφαση ανήκει αποκλειστικά στον Χέρτζογκ, αλλά ιστορικά, στο Ισραήλ προεδρική χάρη πριν την ολοκλήρωση των δικών θεωρείται σχεδόν ανεπίτρεπτη, εκτός αν υπάρχει ξεκάθαρη ομολογία ενοχής — κάτι που ο Νετανιάχου αρνείται κατηγορηματικά.

Τι διακυβεύεται

Ο Νετανιάχου αντιμετωπίζει σοβαρές κατηγορίες στις υποθέσεις που είναι γνωστές ως «φακέλοι 1000, 2000 και 4000», που αφορούν:

• λήψη πολυτελών δώρων από επιχειρηματίες,
• συνεννοήσεις για ευνοϊκή δημοσιογραφική κάλυψη,
• και παροχή κρατικών προνομίων σε μεγάλες εταιρείες.

Παράλληλα, υπάρχει και η εντολή σύλληψης του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου για φερόμενες εγκληματικές πράξεις στη Γάζα, όπου η διετής σύγκρουση έχει αφήσει πίσω της πάνω από 70.000 νεκρούς και 170.000 τραυματίες, κυρίως γυναίκες και παιδιά.

Το πολιτικό, θεσμικό και ηθικό διακύβευμα είναι τεράστιο: θα επιτρέψει ο πρόεδρος του Ισραήλ μια χάρη που μπορεί να αλλάξει τα θεμέλια του κράτους δικαίου; Ή θα ηχήσει την πιο ηχηρή «κόκκινη κάρτα» στην καριέρα ενός πολιτικού που σημάδεψε ανεξίτηλα τη χώρα του;

Το μόνο βέβαιο είναι ότι η υπόθεση της χάρης δεν αφορά μόνο τον Νετανιάχου: αφορά την ποιότητα της δημοκρατίας, την ανεξαρτησία της Δικαιοσύνης και το αν το Ισραήλ θα παραμείνει μια χώρα όπου κανείς δεν είναι υπεράνω του νόμου.