Βελγικό “βέτο” στα παγωμένα ρωσικά κεφάλαια- Τι σημαίνει για την Ευρώπη- Παρασκήνιο

Με μια αιφνιδιαστική και σχεδόν πρωτοφανή παρέμβαση, ο πρωθυπουργός του Βελγίου Μπαρτ Ντε Βέβερ ανέτρεψε –τουλάχιστον προσωρινά– τον ευρωπαϊκό σχεδιασμό για την αξιοποίηση των παγωμένων ρωσικών κεφαλαίων, την ώρα που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επιδιώκει την ενεργοποίηση του νέου δανειακού μηχανισμού υπέρ της Ουκρανίας.

Η σκληρή επιστολή του προς την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, την οποία αποκάλυψε το Politico, έφτασε λίγες ώρες πριν η Κομισιόν παρουσιάσει την αναθεωρημένη πρόταση για τη διάθεση των 140 δισ. ευρώ της Euroclear. Με το Βέλγιο να εμφανίζεται κάθετο ότι δεν θα αναλάβει νομικό και οικονομικό ρίσκο σε περίπτωση που η Μόσχα κινηθεί δικαστικά, ο Ντε Βέβερ χαρακτηρίζει το ευρωπαϊκό σχέδιο «θεμελιωδώς λανθασμένο» και εν δυνάμει επικίνδυνο για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα.

Ο Ντε Βέβερ εξηγεί ότι εάν η Ρωσία δεν ηττηθεί ξεκάθαρα και επαναληφθούν διαπραγματεύσεις στο μέλλον, θα απαιτήσει την επιστροφή των περιουσιακών της στοιχείων. Και όπως σημειώνει δηκτικά, «η ιστορία έχει δείξει ότι τα κράτη το κάνουν».

Μια βιαστική κίνηση της ΕΕ θα μπορούσε, σύμφωνα με τον ίδιο, να αποδυναμώσει τον ρόλο των κεφαλαίων ως διαπραγματευτικό εργαλείο σε πιθανή ειρηνευτική συμφωνία. Αν «καεί» αυτό το χαρτί, η Ρωσία δεν θα έχει λόγο να προσέλθει σε συνομιλίες.

Ο Βέλγος ηγέτης εμμένει ότι το σχέδιο δεν μπορεί να προχωρήσει χωρίς πλήρεις εγγυήσεις αποζημίωσης από τα κράτη-μέλη, σε περίπτωση δικαστικής νίκης της Ρωσίας. Ουσιαστικά προτείνει οι Ευρωπαίοι φορολογούμενοι να καλύψουν το σύνολο του ρίσκου προκαταβολικά – θέση που βρίσκει ελάχιστους υποστηρικτές.

Αντί του μηχανισμού των παγωμένων κεφαλαίων, προωθεί την ιδέα νέου κοινοτικού δανεισμού 45 δισ. ευρώ, για τη χρηματοδότηση των ουκρανικών αναγκών του 2026. Πρόκειται για επιλογή που οι περισσότερες κυβερνήσεις θέλουν να αποφύγουν, καθώς συνεπάγεται νέα ευρωπαϊκή έκδοση χρέους.

Το παρασκήνιο

Η χρονική συγκυρία δεν είναι τυχαία. Σε λίγες εβδομάδες, οι 19 υπουργοί Οικονομικών της ευρωζώνης θα εκλέξουν νέο πρόεδρο του Eurogroup, με τον Κυριάκο Πιερρακάκη και τον Βέλγο υπουργό Οικονομικών Βίνσεντ βαν Πέτεγκεμ να βρίσκονται αντιμέτωποι σε μια εξαιρετικά ρευστή μάχη.

Στις Βρυξέλλες κυκλοφορεί η εκτίμηση ότι η σκληρή στάση του Ντε Βέβερ στα παγωμένα κεφάλαια λειτουργεί ως μοχλός πίεσης και ως επίδειξη δύναμης ενόψει της κρίσιμης ψηφοφορίας. Το Βέλγιο, σημειώνουν διπλωματικές πηγές, επιχειρεί να ενισχύσει το διαπραγματευτικό βάρος του, στέλνοντας μήνυμα ότι δεν θα δώσει ψήφο χωρίς ανταλλάγματα.

Η ταύτιση συμφερόντων με τον Βίκτορ Όρμπαν, που επίσης αντιδρά, περιπλέκει περαιτέρω το ευρωπαϊκό σκηνικό.

Τι σημαίνει το «όχι» για την Ευρώπη

Παρά την ευρεία στήριξη στον μηχανισμό αξιοποίησης των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, το βελγικό βέτο:

• μπλοκάρει την ομοφωνία που απαιτείται,
• καθυστερεί τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας,
• ανατρέχει τη στρατηγική πίεσης προς τη Μόσχα,
• ανοίγει ρήγμα εντός των «27» σε μια εξαιρετικά κρίσιμη στιγμή.

Το επόμενο διάστημα, η Κομισιόν θα παρουσιάσει νέα πρόταση, όμως η αδιαλλαξία των Βρυξελλών –και ο ευρωπαϊκός συσχετισμός δυνάμεων– δείχνουν ότι η συζήτηση για τα ρωσικά κεφάλαια έχει πλέον μετατραπεί σε ένα σύνθετο παιχνίδι νομικής ευθύνης, διεθνούς ισχύος και ευρωπαϊκής πολιτικής ισορροπίας.