“Δεν αφορά την ειρήνη, αφορά μπίζνες”: Έντονο επιχειρηματικό παρασκήνιο πίσω από τις διαβουλεύσεις Τραμπ-Πούτιν

Τρεις βαριά ονόματα του επιχειρηματικού κόσμου – δύο Αμερικανοί και ένας Ρώσος – σκυμμένοι πάνω από ένα λάπτοπ σε έπαυλη του Μαϊάμι Μπιτς πριν από λίγες εβδομάδες, εμφανίζονταν επισήμως να δουλεύουν πάνω σε ένα «σχέδιο ειρήνης» για την Ουκρανία. Στην πραγματικότητα, όπως αποκαλύπτει η Wall Street Journal, αυτό που έστηναν ήταν κάτι πολύ ευρύτερο: ένα σχέδιο επανένταξης της ρωσικής οικονομίας των 2 τρισ. δολαρίων στη διεθνή σκηνή, με τις αμερικανικές εταιρείες στην «μπροστινή σειρά» ώστε να προλάβουν τους Ευρωπαίους στα συμβόλαια της επόμενης μέρας.

Το «τρίγωνο» Μαϊάμι – Κρεμλίνο – Τραμπ

Στην παραθαλάσσια κατοικία του δισεκατομμυριούχου developer Στιβ Γουίτκοφ, το σκηνικό θύμιζε κλειστή λέσχη ισχύος.

Καλεσμένος του ήταν ο Κιρίλ Ντμίτριεφ, επικεφαλής του ρωσικού κρατικού επενδυτικού ταμείου και εκλεκτός διαπραγματευτής του Βλαντίμιρ Πούτιν, ο άνθρωπος που – όπως αναφέρεται – είχε ουσιαστικά «γράψει» το έγγραφο που επεξεργάζονταν στην οθόνη. Στο Μαϊάμι Μπιτς είχε φτάσει και ο Τζάρεντ Κούσνερ, γαμπρός του Ντόναλντ Τραμπ και επικεφαλής του fund Affinity Partners, για να πάρει μέρος στη συζήτηση.

Ο Ντμίτριεφ προωθούσε ένα ολιστικό πακέτο «ειρήνης και μπίζνες»:

• αξιοποίηση των περίπου 300 δισ. δολαρίων παγωμένων περιουσιακών στοιχείων της ρωσικής κεντρικής τράπεζας στην Ευρώπη,
• αμερικανο-ρωσικά επενδυτικά projects και αμερικανικής ηγεσίας ανοικοδόμηση της Ουκρανίας,
• σχήματα συμπράξεων ΗΠΑ-Ρωσίας για τον ορυκτό πλούτο της Αρκτικής.

Στο αφήγημα Ντμίτριεφ, δεν υπήρχαν όρια: μέχρι και μια κοινή αποστολή στον Άρη με τη SpaceX του Ίλον Μασκ, ως συμβολικό επιστέγασμα της «νέας εποχής».

Στρατηγική παράκαμψης του αμερικανικού «βαθέος κράτους»

Για το Κρεμλίνο, οι επαφές στο Μαϊάμι δεν ήταν μια τυχαία πρωτοβουλία, αλλά η κορύφωση μιας στρατηγικής που είχε σχεδιαστεί ήδη πριν από την ορκωμοσία Τραμπ: να παρακαμφθεί ο παραδοσιακός μηχανισμός εθνικής ασφάλειας των ΗΠΑ και να πειστεί ο Λευκός Οίκος να βλέπει τη Ρωσία όχι ως απειλή, αλλά ως πηγή πλούτου και επενδυτικών ευκαιριών.

Με «δόλωμα» συμφωνίες δισεκατομμυρίων σε σπάνιες γαίες και ενέργεια, η Μόσχα επιδίωκε:

• να αναδιαμορφώσει τον οικονομικό χάρτη της Ευρώπης,
• και ταυτόχρονα να οξύνει τις ρωγμές ανάμεσα στις ΗΠΑ και τους παραδοσιακούς συμμάχους τους.

Ο Ντμίτριεφ, πρώην στέλεχος της Goldman Sachs, βρήκε πρόθυμους συνομιλητές στον Γουίτκοφ και στον Κούσνερ, του οποίου το Affinity Partners έχει ήδη αντλήσει δισεκατομμύρια από αραβικά sovereign funds μετά τον ρόλο του στις συμφωνίες με το Ισραήλ.

Η λογική Τραμπ: «Τα σύνορα έχουν μικρότερη σημασία από τις δουλειές»

Οι δύο επιχειρηματίες κινούνται στο ίδιο πνεύμα με τον Τραμπ: για γενιές διπλωματών, η Ανατολική Ευρώπη είναι γόρδιος γεωπολιτικός δεσμός. Για τον Τραμπ, όμως, υπάρχει μια απλή – εμπορική – λύση: «τα σύνορα έχουν μικρότερη σημασία από τις δουλειές».

Ήδη από τη δεκαετία του ’80, είχε πει σε Σοβιετικούς διπλωμάτες ότι θα μπορούσε να διαπραγματευτεί ο ίδιος τον τερματισμό του Ψυχρού Πολέμου, χτίζοντας ταυτόχρονα έναν Πύργο Τραμπ απέναντι από το Κρεμλίνο, με το κομμουνιστικό καθεστώς ως… business partner.

«Η Ρωσία έχει τεράστιους πόρους, τεράστιες εκτάσεις γης», δήλωσε ο Γουίτκοφ στη Wall Street Journal, περιγράφοντας το όραμά του να γίνουν Ρωσία, Ουκρανία και ΗΠΑ συνεταίροι.
«Αν τα κάνουμε όλα αυτά, και όλοι ευημερούν και όλοι αποτελούν μέρος αυτού του σχεδίου, και υπάρχει όφελος για όλους, αυτό θα αποτελέσει φυσικά ένα ανάχωμα απέναντι σε μελλοντικές συγκρούσεις εκεί. Επειδή όλοι θα ευημερούν».

Το αμερικανικό σχέδιο: «Δεν αφορά την ειρήνη. Αφορά τις μπίζνες»

Όταν τις προηγούμενες μέρες διέρρευσε το σχέδιο των 28 σημείων του Τραμπ για την Ουκρανία, η αντίδραση σε Ευρώπη και Κίεβο ήταν άμεση. Οι ηγέτες διαμαρτυρήθηκαν ότι:

• αντικατοπτρίζει σε μεγάλο βαθμό ρωσικές θέσεις,
• παρακάμπτει σχεδόν όλες τις «κόκκινες γραμμές» της Ουκρανίας.

Οι διαβεβαιώσεις από Αμερικανούς αξιωματούχους ότι το σχέδιο «δεν είναι οριστικό» λίγο τους καθησύχασαν. Ο φόβος είναι ότι η Ρωσία, αφού αναδιαμόρφωσε δια της βίας τα σύνορα, θα ανταμειφθεί με εμπορικά bonus.

Σύμφωνα με πληροφορίες από τη συνεδρίαση των Ευρωπαίων ηγετών όπου εξετάστηκε το κείμενο, ο Πολωνός πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ έδωσε την πιο περιεκτική σύνοψη:
«Ξέρουμε ότι αυτό δεν αφορά την ειρήνη. Αφορά τις μπίζνες.»

Το εμπόριο ως «εγγυητής ειρήνης»

Για πολλούς στον σημερινό Λευκό Οίκο, αυτή η μίξη επιχειρηματικών συμφωνιών και γεωπολιτικής δεν είναι πρόβλημα, αλλά εργαλείο.

Κορυφαίοι σύμβουλοι του Τραμπ βλέπουν μια τεράστια ευκαιρία για Αμερικανούς επενδυτές να εξασφαλίσουν συμβόλαια σε μια «μεταπολεμική Ρωσία» και να λειτουργήσουν ως εμπορικοί εγγυητές της ειρήνης.

Η Μόσχα, στις συνομιλίες με Γουίτκοφ και Κούσνερ, φέρεται να ξεκαθάρισε ότι:

• προτιμά αμερικανικές εταιρείες από τους Ευρωπαίους,
• θεωρεί ότι πολλοί Ευρωπαίοι ηγέτες «έχουν πει πολλά απαξιωτικά» για τις ειρηνευτικές προσπάθειες.

Το μεγάλο ερώτημα για τους αναλυτές είναι αν ο Πούτιν όντως αναζητά έναν τρόπο να κλείσει τον πόλεμο ή αν πρόκειται για τέχνασμα κατευνασμού των ΗΠΑ, την ώρα που ο ίδιος σκοπεύει να συνεχίσει έναν πόλεμο που θεωρεί «ιστορική αποστολή» να κερδίσει, έστω αργά.

Σε κινητικότητα οι δισεκατομμυριούχοι στενότεροι φίλοι του Πούτιν

Μια ένδειξη ότι το Κρεμλίνο μπορεί να «μετράει» σοβαρά ένα σενάριο ειρήνης είναι η κινητικότητα των στενότερων φίλων του Πούτιν, δισεκατομμυριούχων που τελούν υπό κυρώσεις:
Γκενάδι Τιμτσένκο, Γιούρι Κοβάλτσουκ και αδελφοί Ρότενμπεργκ.

Σύμφωνα με πηγές που γνωρίζουν τις επαφές, οι εκπρόσωποί τους έχουν συναντηθεί διακριτικά με Αμερικανούς επιχειρηματίες για:

• projects εξόρυξης σπάνιων γαιών,
• και ενεργειακές μπίζνες, συμπεριλαμβανομένης της «αναβίωσης» του Nord Stream, του αγωγού που σαμποτάρισαν Ουκρανοί δύτες και σήμερα βρίσκεται υπό κυρώσεις της ΕΕ.

Νωρίτερα φέτος, αναφέρεται ότι ExxonMobil είχε επαφές με τη Rosneft για πιθανή επιστροφή της σε γιγαντιαίο έργο φυσικού αερίου στο Σαχαλίν, εφόσον Μόσχα και Ουάσιγκτον άναβαν το πράσινο φως.

Νέο «λόμπι» ΗΠΑ – Ρωσίας γύρω από τον Τραμπ

Την ίδια ώρα, μια ομάδα επιχειρηματιών κοντά στην κυβέρνηση Τραμπ προσπαθεί να τοποθετηθεί ως «νέος οικονομικός σύνδεσμος» ΗΠΑ–Ρωσίας.

• Ο Τζέντρι Μπιτς, φίλος του Ντόναλντ Τραμπ Τζούνιορ από το κολέγιο και δωρητής της προεκλογικής εκστρατείας, φέρεται να συζητά για απόκτηση μεριδίου σε ρωσικό project φυσικού αερίου στην Αρκτική, αν αρθούν οι κυρώσεις.
• Ο επιχειρηματίας Στίβεν Π. Λιντς, επίσης δωρητής, πλήρωσε 600.000 δολάρια σε λομπίστα κοντά στον Τραμπ Τζούνιορ, ο οποίος τον βοηθά να πάρει άδεια από το αμερικανικό ΥΠΟΙΚ για να αγοράσει τον αγωγό Nord Stream 2 από ρωσική κρατική εταιρεία.

Δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι ο Γουίτκοφ, ο Λευκός Οίκος ή ο Κούσνερ έχουν ενημερωθεί ή συντονίσει αυτές τις παράλληλες κινήσεις. Σύμφωνα με πρόσωπο που γνωρίζει τις σκέψεις του Γουίτκοφ, ο απεσταλμένος του Τραμπ είναι πεπεισμένος ότι οποιεσδήποτε συμφωνίες με τη Ρωσία θα είναι συνολικό όφελος για τις ΗΠΑ, όχι μόνο για συγκεκριμένους επενδυτές.

Ο Γουίτκοφ στον Πούτιν για 6η φορά

Ο Γουίτκοφ, που δεν έχει πατήσει φέτος στην Ουκρανία, ετοιμάζεται να ταξιδέψει στη Ρωσία για έκτη φορά την επόμενη εβδομάδα, όπου θα συναντήσει εκ νέου τον Πούτιν.

Ο ίδιος δηλώνει ότι δεν παίρνει το μέρος κανενός: «Οι Ουκρανοί έχουν πολεμήσει ηρωικά για την ανεξαρτησία τους» λέει, ενώ προσπαθεί να «πουλήσει» σε Ουκρανούς αξιωματούχους την ιδέα ότι οι στρατιώτες μπορούν να αφήσουν το μέτωπο για μισθούς τύπου Silicon Valley σε αμερικανικά data centers τεχνητής νοημοσύνης.

Η αναπληρώτρια εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου, Άννα Κέλι, υπερασπίζεται την προσέγγιση:
«Η κυβέρνηση Τραμπ έχει συγκεντρώσει πληροφορίες τόσο από τους Ουκρανούς όσο και από τους Ρώσους, για να διαμορφώσει μια ειρηνευτική συμφωνία που μπορεί να σταματήσει τις δολοφονίες και να τερματίσει τον πόλεμο», δήλωσε.

«Όπως είπε ο Πρόεδρος, η ομάδα εθνικής ασφάλειας του έχει σημειώσει μεγάλη πρόοδο την περασμένη εβδομάδα, και η συμφωνία θα συνεχίσει να βελτιώνεται μετά από συνομιλίες με αξιωματούχους και των δύο πλευρών».

Αμερικανός αξιωματούχος αναφέρει ότι Κούσνερ και Γουίτκοφ είχαν επίσης συναντήσεις στο Μαϊάμι με τον Ρουστέμ Ουμέροφ, σύμβουλο εθνικής ασφάλειας της Ουκρανίας, και μίλησαν και με τον ίδιο τον Ζελένσκι.

Υπηρεσίες στο σκοτάδι – κίτρινοι φάκελοι στην Ευρώπη

Παρά ταύτα, καθώς ο Γουίτκοφ «τρέχει» τις επαφές με τον Ντμίτριεφ εδώ και εννέα μήνες, ορισμένες αμερικανικές υπηρεσίες έχουν περιορισμένη εικόνα για το τι ακριβώς διαπραγματεύεται με τη Μόσχα.

Ενδεικτικά:

• Πριν από τη σύνοδο κορυφής του Αυγούστου στην Αλάσκα ανάμεσα σε Τραμπ και Πούτιν, Γουίτκοφ και Ντμίτριεφ συζήτησαν τη μεγαλύτερη ανταλλαγή κρατουμένων στην ιστορία των δύο χωρών.
  Η CIA, που παραδοσιακά χειρίζεται τέτοιες ανταλλαγές, δεν είχε πλήρη ενημέρωση. Το τμήμα του Στέιτ Ντιπάρτμεντ που ασχολείται με Αμερικανούς κρατούμενους στο εξωτερικό, επίσης.
• Στελέχη στο τμήμα του αμερικανικού Υπουργείου Οικονομικών που επιβλέπει τις κυρώσεις λέγεται ότι μάθαιναν λεπτομέρειες από Βρετανούς συναδέλφους, όχι από την ίδια την Ουάσινγκτον.

Λίγες μέρες μετά τη σύνοδο της Αλάσκας, ευρωπαϊκή υπηρεσία πληροφοριών μοίρασε σε ανώτατους αξιωματούχους εθνικής ασφάλειας της Ευρώπης κίτρινο φάκελο: μέσα υπήρχαν αναλυτικά τα εμπορικά και οικονομικά σχέδια ΗΠΑ–Ρωσίας, από τις σπάνιες γαίες στην Αρκτική έως τις ενεργειακές συμπράξεις.

Την ίδια στιγμή, ο Γουίτκοφ συνεργάζεται στενά με τον αντιπρόεδρο Τζέι Ντι Βανς και τον ΥΠΕΞ Μάρκο Ρούμπιο, ενώ ο ειδικός απεσταλμένος για την Ουκρανία, απόστρατος στρατηγός Κιθ Κέλογκ, φέρεται να έχει ουσιαστικά παρακαμφθεί από τις σοβαρές συνομιλίες – και ανακοίνωσε την αποχώρησή του από την κυβέρνηση.