Αμερικανική διπλωματία: Η νέα “τρόικα” του Τραμπ που αλλάζει τον παραδοσιακό τρόπο διαπραγματεύσεων

Στην πιο ρευστή και απρόβλεπτη γεωπολιτική συγκυρία από το 2022, η Ουάσιγκτον εμφανίζεται να παίζει μια εντελώς διαφορετική παρτίδα διπλωματίας από αυτήν που γνώριζε ο κόσμος τα προηγούμενα χρόνια. Ο Ντόναλντ Τραμπ, που επέστρεψε στον Λευκό Οίκο φέρνοντας μαζί του το δόγμα της «ανατροπής όλων των κανόνων», βγάζει διαρκώς άσσους από το μανίκι: νέα πρόσωπα, εκτός παραδοσιακής διπλωματίας, τα οποία αναλαμβάνουν ρόλους-κλειδιά στη χάραξη της αμερικανικής στρατηγικής για τον πόλεμο στην Ουκρανία. Το πιο εντυπωσιακό παράδειγμα είναι ο μόλις 39 ετών Νταν Ντρίσκολ, ο «άνθρωπος των drones», που ξαφνικά βρίσκεται στην καρδιά των ειρηνευτικών διεργασιών — και πλάι του μια ολόκληρη σειρά από εξωσυστημικούς συνομιλητές όπως ο Στιβ Γουίτκοφ, ο Τόμας Μπαράκ και ο Τζάρεντ Κούσνερ, όλοι τους χαρακτηριστικά δείγματα του τρόπου με τον οποίο ο Τραμπ αντιλαμβάνεται την άσκηση εξωτερικής πολιτικής: όχι μέσω της παραδοσιακής διπλωματίας, αλλά μέσω των ανθρώπων που εμπιστεύεται περισσότερο.

Σπύρος Σιδέρης

Αυτή η «νέα φρουρά» ανοίγει ένα εντελώς διαφορετικό κεφάλαιο στις διαπραγματεύσεις για την Ουκρανία, μετατοπίζοντας το βάρος από τα θεσμικά κανάλια σε ένα δίκτυο προσώπων που λειτουργούν ταχύτατα, άτυπα και μερικές φορές απρόβλεπτα.

Και αυτό, την ώρα που το ειρηνευτικό σχέδιο των 28 σημείων καταγράφει συνεχείς αναπροσαρμογές, ενώ Ουκρανία, Ρωσία και Ευρώπη προσπαθούν να αποκωδικοποιήσουν την «τρόικα» Ντρίσκολ–Γουίτκοφ–Κούσνερ.

Ο Νταν Ντρίσκολ: Από “drone guy” σε κεντρικό διαπραγματευτή

Η πρώτη μεγάλη έκπληξη ήρθε όταν ο Νταν Ντρίσκολ, ο νεότερος υπουργός Στρατού στην ιστορία των ΗΠΑ, εμφανίστηκε απροειδοποίητα στο Κίεβο. Ένας άνθρωπος που μέχρι πριν λίγους μήνες ήταν γνωστός κυρίως για προϋπολογισμούς, εξοπλισμούς και μεταρρυθμίσεις στην αμερικανική στρατιωτική διοίκηση, βρέθηκε ξαφνικά στο επίκεντρο μιας σειράς άτυπων διαπραγματεύσεων με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι και κορυφαίους Ουκρανούς αξιωματούχους.

Ο ίδιος δεν διαθέτει κλασική διπλωματική προϋπηρεσία ούτε ιστορικό ενασχόλησης με τη Ρωσία ή την Ουκρανία. Είναι, όμως, γνωστός για την πίστη του στη στρατιωτική τεχνολογία — ειδικά στα drones — τα οποία θεωρεί «το μέλλον της μάχης». Αυτή η τεχνολογική προσέγγιση ταιριάζει ιδανικά στο αφήγημα του Τραμπ περί «ανατροπής των δεδομένων στο πεδίο».

Η άνοδος του Ντρίσκολ συνδέεται άμεσα με τη στενή του σχέση με τον αντιπρόεδρο Τζέι-Ντι Βανς. Οι δύο άνδρες γνωρίστηκαν στο Γέιλ, έγιναν φίλοι και συμπορεύτηκαν πολιτικά. Όταν ο Βανς επιλέχθηκε για υποψήφιος αντιπρόεδρος, ο Ντρίσκολ ταξίδεψε αυθημερόν από την Ελβετία στις ΗΠΑ για να μπει στη μηχανή του προεκλογικού αγώνα — μια κίνηση που ενίσχυσε ακόμη περισσότερο τον δεσμό τους.

Αυτή η προσωπική εγγύτητα τον έκανε, στα μάτια του Τραμπ, έναν άνθρωπο απόλυτης εμπιστοσύνης, ικανό να αναλάβει έναν ρόλο που συνήθως προορίζεται για προσωπικότητες με δεκαετίες διπλωματικής εμπειρίας.

Αθόρυβος αλλά κρίσιμος: Η αλυσίδα Κίεβο–Γενεύη–Άμπου Ντάμπι

Ο Ντρίσκολ δεν περιορίστηκε στο ταξίδι-έκπληξη στην Ουκρανία. Συμμετείχε σε σειρά κρίσιμων συζητήσεων στη Γενεύη, πλάι στον υπουργό Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο, τον ειδικό απεσταλμένο Στιβ Γουίτκοφ και τον Τζάρεντ Κούσνερ — τον γαμπρό του Τραμπ, ο οποίος επιστρέφει στη διεθνή σκηνή παρά τις επανειλημμένες δηλώσεις ότι δεν θα ανακατευτεί ξανά με την πολιτική.

Το επόμενο στάδιο ήταν το Άμπου Ντάμπι, όπου ο Ντρίσκολ βρέθηκε σε απευθείας συνομιλίες με Ρώσους αξιωματούχους, παρά το ότι δεν έχει τυπικά διπλωματικά χαρτοφυλάκια. Το γεγονός ότι ο Τραμπ τον έστειλε να διαπραγματευτεί την ίδια στιγμή που ο Στιβ Γουίτκοφ επρόκειτο να μεταβεί στη Μόσχα για συνάντηση με τον Βλαντίμιρ Πούτιν, αποκαλύπτει ότι ο Λευκός Οίκος έχει επιλέξει μια τακτική διαπραγμάτευσης σε πολλά επίπεδα, μέσα και έξω από τα θεσμικά κανάλια.

Οι άλλοι “άσσοι”: Γουίτκοφ, Μπαράκ, Κούσνερ

Ο Ντρίσκολ δεν είναι ο μόνος «αντισυμβατικός» παίκτης που χρησιμοποιεί ο Τραμπ.

Στιβ Γουίτκοφ
Ένας δισεκατομμυριούχος developer, χωρίς παραδοσιακή διπλωματική εμπειρία, που μετατράπηκε στον κύριο διαμεσολαβητή του Λευκού Οίκου με τη Μόσχα. Ο Τραμπ του έχει αναθέσει τον πιο λεπτό ρόλο: την άμεση διαχείριση της επαφής με τον Πούτιν, ειδικά γύρω από το ειρηνευτικό σχέδιο και τις «λεπτές» τροποποιήσεις του.

Τόμας Μπαράκ
Ο Τόμας Μπαράκ, με ισχυρό επιχειρηματικό υπόβαθρο και σήμερα πρέσβης των ΗΠΑ στην Τουρκία, λειτουργεί ως δίαυλος επικοινωνίας με κρίσιμα κέντρα εξουσίας στη Μέση Ανατολή και την ευρύτερη περιοχή. Η παρουσία του σε αυτό το άτυπο δίκτυο ενισχύει τη δυνατότητα του Τραμπ να «κουμπώνει» τον ουκρανικό φάκελο με τις ευρύτερες ενεργειακές και ασφαλιστικές ισορροπίες στην Ανατολική Μεσόγειο και στη Μαύρη Θάλασσα — μια επιλογή που ξάφνιασε ακόμη και έμπειρους Αμερικανούς διπλωμάτες.

Τζάρεντ Κούσνερ
Το «παλιό νέο» πρόσωπο. Ο αρχιτέκτονας των Συμφωνιών του Αβραάμ, που πλέον έχει ενεργό ρόλο στη διαμόρφωση του επικαιροποιημένου ειρηνευτικού πλαισίου μαζί με τον Ντρίσκολ. Για πολλούς Ευρωπαίους, ο Κούσνερ είναι σύμβολο μιας «παράλληλης διπλωματίας» που δυσκολεύονται να εμπιστευτούν, ακριβώς επειδή δεν περνά μέσα από τα κλασικά θεσμικά φίλτρα.

Αυτό το τρίο —Γουίτκοφ, Μπαράκ, Κούσνερ— συνθέτει μια ομάδα που βρίσκεται εκτός του παραδοσιακού διπλωματικού κατεστημένου, δύσκολη να προβλεφθεί, αλλά εξαιρετικά αποτελεσματική στο να κινείται γρήγορα και ευέλικτα, κάτι που ο Τραμπ θεωρεί αναγκαίο.

Γιατί ο Τραμπ επιλέγει “outsiders”;

Σύμφωνα με στενούς συνεργάτες του προέδρου, η επιλογή όλων αυτών των προσώπων υπηρετεί το δόγμα της “disruptive diplomacy” — μιας διπλωματίας που δεν στηρίζεται σε πρωτόκολλα αλλά σε προσωπικές σχέσεις, ταχύτητα, τεχνοκρατική ματιά και απόλυτη εμπιστοσύνη.

Ο Ντόναλντ Τραμπ πιστεύει ότι οι παραδοσιακές δομές λειτουργούν αργά, ότι το Στέιτ Ντιπάρτμεντ δεν μπορεί να διαχειριστεί την πολυπλοκότητα της μεταπολεμικής Ευρώπης και ότι χρειάζεται ανθρώπους που «δεν φοβούνται να πάρουν ρίσκο». Γι’ αυτό και βάζει μπροστά:

• τον Ντρίσκολ για την τεχνολογική διάσταση του πολέμου,
• τον Γουίτκοφ για τις «χειρουργικές» αποστολές με τη Μόσχα,
• τον Μπαράκ για τη Μέση Ανατολή και τον χώρο όπου διασταυρώνονται Ευρώπη–Ρωσία–Τουρκία,
• τον Κούσνερ για τον συντονισμό των πολιτικών γραμμών και τη γεφύρωση Λευκού Οίκου–περιφερειακών παικτών.

Το κρίσιμο ερώτημα: Αποτελεσματικότητα ή επικίνδυνο πείραμα;

Για τους υποστηρικτές του Τραμπ, η νέα αυτή ομάδα είναι μια σειρά από στρατηγικά “μπροστινά” πρόσωπα, ικανά να πετύχουν ό,τι δεν πέτυχαν οι κλασικοί επαγγελματίες διπλωμάτες. Για τους επικριτές του, όμως, η πρακτική αυτή μοιάζει με «διπλωματία ιδιωτικού γραφείου», που ενδέχεται να δημιουργήσει σοβαρές ανισορροπίες και να αφήσει την Ευρώπη και την Ουκρανία μπροστά σε τετελεσμένα.

Όπως και να έχει, το σίγουρο είναι ότι το ειρηνευτικό σχέδιο και το παιχνίδι των μεγάλων δυνάμεων διαμορφώνονται πλέον όχι μόνο από υπουργούς και διπλωμάτες, αλλά και από ανθρώπους όπως ο Νταν Ντρίσκολ — ο «άνθρωπος των drones» που μέσα σε λίγους μήνες βρέθηκε από την Ελβετία των διακοπών του, στο Κίεβο, τη Γενεύη και το Άμπου Ντάμπι.

Και ίσως αυτή η «εξωτερική ομάδα» να είναι τελικά η πιο πιστή αντανάκλαση του τρόπου με τον οποίο ο Ντόναλντ Τραμπ αντιλαμβάνεται τον κόσμο:
όχι μέσα από θεσμούς, αλλά μέσα από πρόσωπα που μπορεί να εμπιστευτεί — και μόνο αυτά.