Βενεζουέλα: Η νέα Κούβα και η επιστροφή του Ψυχρού Πολέμου- Πόσο κοντά βρίσκεται ο Τραμπ σε μια στρατιωτική επέμβαση

Σε μια περίοδο που ο διεθνής συσχετισμός δυνάμεων μοιάζει να μεταβάλλεται από εβδομάδα σε εβδομάδα, η Ουάσινγκτον άναψε νέα φωτιά στη Λατινική Αμερική, ανακηρύσσοντας επισήμως ως «τρομοκρατική οργάνωση» το λεγόμενο «Καρτέλ του Ήλιου» (Cartel de los Soles), στο οποίο –σύμφωνα με τις ΗΠΑ– εμπλέκεται ο πρόεδρος της Βενεζουέλας Νικολάς Μαδούρο. Η κίνηση αυτή πυροδότησε αμέσως σενάρια περί επικείμενης αμερικανικής στρατιωτικής επιχείρησης, με αναλυτές να συνδέουν το ζήτημα όχι μόνο με την εξωτερική πολιτική του Ντόναλντ Τραμπ, αλλά και με την παράλληλη προσπάθεια της κυβέρνησής του να επιβάλει ένα νέο ειρηνευτικό πλαίσιο στην Ουκρανία.

Σπύρος Σιδέρης

Φήμες, διαρροές και πληροφορίες από αμερικανικά και διεθνή μέσα δημιουργούν ένα σύνθετο γεωπολιτικό περιβάλλον όπου Λατινική Αμερική, Ρωσία, Ουκρανία και Ουάσινγκτον εμπλέκονται σε μια αλληλουχία πιέσεων, διαπραγματεύσεων και στρατηγικών υπολογισμών. Η πιθανότητα μιας «διπλής κρίσης» σε Ουκρανία και Βενεζουέλα επανέρχεται έντονα, αναδεικνύοντας τον αγώνα επιρροής ανάμεσα στην «παράταξη του πολέμου» και την «παράταξη της αποτροπής» μέσα στο ίδιο το αμερικανικό επιτελείο.

Η απόφαση των ΗΠΑ και οι φήμες για επίθεση

Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ ανακοίνωσε πως ο Νικολάς Μαδούρο «ηγείται» του Καρτέλ του Ήλιου και «δεν αποτελεί νόμιμο ηγέτη της Βενεζουέλας». Το Καράκας απάντησε ότι «η οργάνωση δεν υπάρχει» και χαρακτήρισε την κίνηση «γελοία». Ωστόσο, η απόφαση της Ουάσινγκτον άνοιξε τον δρόμο για μια κλιμάκωση που πολλοί θεωρούν προεόρτιο στρατιωτικής δράσης.

Αμερικανικά μέσα όπως το Fox News και το Reuters κάνουν λόγο για «επιχείρηση ειδικών δυνάμεων» με στόχο τη σύλληψη του Μαδούρο, ενώ η έκδοση NOTAM από την Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας των ΗΠΑ για «πιθανώς επικίνδυνη κατάσταση» στον εναέριο χώρο πάνω από τη Βενεζουέλα ερμηνεύεται συχνά ως προάγγελος επιχειρήσεων.

Παράλληλα, ο στόλος των ΗΠΑ συνεχίζει να συγκεντρώνεται στα ανοικτά των βενεζουελάνικων ακτών, χωρίς ωστόσο να έχει δοθεί η τελική εντολή για επίθεση.

Η μάχη εξουσίας στην Ουάσινγκτον: Ρούμπιο vs. Βανς

Στην αμερικανική πρωτεύουσα συγκρούονται δύο γραμμές:

• η «παράταξη του πολέμου» με επικεφαλής –σύμφωνα με δημοσιεύματα– τον υπουργό Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο,
• και η «παράταξη της αποτροπής», που εκφράζεται από τον αντιπρόεδρο Τζ. Ντ. Βανς.

Ο Ρούμπιο θεωρείται ο βασικός υποστηρικτής της επίθεσης στη Βενεζουέλα και ο άνθρωπος που –όπως έγραψε το The Atlantic– έπεισε τον Τραμπ ότι ο Μαδούρο προσωπικά επιβλέπει διεθνή διακίνηση ναρκωτικών. Παράλληλα, προωθεί σκληρή γραμμή απέναντι στη Ρωσία και την Κίνα, αναστέλλοντας οποιαδήποτε ιδέα για συμβιβασμό στο ουκρανικό μέτωπο.

Αντίθετα, ο Βανς και η δική του ομάδα πιέζουν για μια πιο «ελεγχόμενη» στρατηγική, με στόχο την επιτάχυνση του ειρηνευτικού σχεδίου στην Ουκρανία, το οποίο έχει προκαλέσει μεγάλη συζήτηση στο εσωτερικό των ΗΠΑ.

Η απόφαση αναμένεται να ληφθεί τελικά από τον ίδιο τον Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος φοβάται ότι μια παρατεταμένη εμπλοκή θα μπορούσε να μετατραπεί σε πολιτική καταστροφή, καθώς ούτε οι Ρεπουμπλικάνοι ούτε οι Δημοκρατικοί ψηφοφόροι δείχνουν διάθεση για μια ακόμη αμερικανική στρατιωτική περιπέτεια.

Μπορούν οι ΗΠΑ να ανατρέψουν τον Μαδούρο με μικρή επιχείρηση;

Παρά την εντυπωσιακή στρατιωτική υπεροχή των ΗΠΑ, η πιθανότητα μιας «μικρής, νικηφόρας επέμβασης» δεν είναι καθόλου δεδομένη. Σήμερα, στη βενεζουελάνικη ακτογραμμή βρίσκονται περίπου 15.000 Αμερικανοί στρατιωτικοί, αλλά οι μάχιμες δυνάμεις υπολογίζονται μόλις σε 4.000–5.000 πεζοναύτες, αριθμός ανεπαρκής για να αντιμετωπίσει τις 125.000 στρατιώτες της Βενεζουέλας και το λαϊκό πολιτοφυλακτικό σώμα των 220.000 ατόμων.

Για σύγκριση, στην εισβολή στο Ιράκ το 2003 οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους χρησιμοποίησαν πάνω από 200.000 άνδρες.

Η Ουάσινγκτον μπορεί να ποντάρει σε λαϊκή εξέγερση ή διάσπαση του στρατού, αλλά αυτή η υπόθεση θεωρείται εξαιρετικά αβέβαιη. Ο Μαδούρο, όπως και ο προκάτοχός του Ούγκο Τσάβες, έχει «εκκαθαρίσει» τις ένοπλες δυνάμεις από δυνητικά εχθρικούς αξιωματικούς, διατηρώντας σφιχτό έλεγχο στους μηχανισμούς ασφάλειας.

Η ρωσοκινεζική διάσταση: ενισχύσεις και πυραυλικά συστήματα

Από τις αρχές Σεπτεμβρίου καταγράφονται προσγειώσεις ρωσικών και κινεζικών στρατιωτικών μεταγωγικών αεροσκαφών στο Καράκας. Ο επικεφαλής της ουκρανικής στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών, Κίριλο Μπουντάνωφ, δήλωσε πρόσφατα ότι στη χώρα βρίσκεται μονάδα Ρώσων στρατιωτικών υπό τον στρατηγό Όλεγκ Μακάρεβιτς, πρώην διοικητή της ρωσικής ομάδας «Δνείπερος».

Ο Ρώσος βουλευτής Αλεξέι Ζουραβλιόφ επιβεβαίωσε ότι η Μόσχα έχει στείλει στη Βενεζουέλα συστήματα Buk-M2 και Pantsir, ενώ προηγούμενες προμήθειες περιλαμβάνουν συστοιχίες S-300. Οι δυνατότητες αυτές καθιστούν τη βενεζουελάνικη αεράμυνα δύναμη που δεν μπορεί να υποτιμηθεί.

Παραμένει άγνωστο αν η Κίνα έχει παράσχει πιο προηγμένα συστήματα ή τεχνολογίες που θα δυσκόλευαν ακόμη περισσότερο μια αμερικανική αεροναυτική επιχείρηση.

Πώς συνδέεται η Βενεζουέλα με τον πόλεμο στην Ουκρανία

Η ένταση γύρω από τη Βενεζουέλα συμπίπτει με την κλιμακούμενη συζήτηση στις ΗΠΑ για το ειρηνευτικό σχέδιο του Τραμπ για την Ουκρανία. Η «παράταξη του πολέμου» επιχειρεί –όπως γράφουν δυτικές αναλύσεις– να μπλοκάρει την εφαρμογή του, θεωρώντας ότι ο συμβιβασμός με τη Ρωσία υπονομεύει τα στρατηγικά συμφέροντα των ΗΠΑ.

Μια σύγκρουση στη Βενεζουέλα, ειδικά αν υπάρξουν ρωσικές απώλειες ή αν βενεζουελάνικες δυνάμεις πλήξουν αμερικανικούς στόχους, θα εκτόξευε την ένταση Ουάσινγκτον–Μόσχας σε επίπεδα που θα καθιστούσαν σχεδόν αδύνατη οποιαδήποτε συμφωνία για την Ουκρανία.

Αυτό, όμως, μπορεί να λειτουργήσει και αντίστροφα: αν ο Τραμπ πράγματι επιθυμεί γρήγορη λύση στον πόλεμο της Ουκρανίας, μια περιττή ανάφλεξη στο δυτικό ημισφαίριο θα αποτελούσε τεράστιο εμπόδιο.