Politico: Το δυσμενές σενάριο για την πορεία του ειρηνευτικού σχεδίου και το δίλημμα Ζελένσκι

Οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι συνεχάρησαν τους εαυτούς τους τη Δευτέρα, μετά τις συνομιλίες στη Γενεύη που φάνηκαν να δείχνουν πως ο Ντόναλντ Τραμπ λαμβάνει υπόψη του τις ανησυχίες τους σχετικά με την επιβολή μιας αρνητικής συμφωνίας ειρήνης στην Ουκρανία αναφέρει το Politico στο κεντρικό του άρθρο. «Αν και απομένει δουλειά, πλέον υπάρχει μια σταθερή βάση για να προχωρήσουμε», δήλωσε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, χαιρετίζοντας την «καλή πρόοδο» που επετεύχθη χάρη σε μια «ισχυρή ευρωπαϊκή παρουσία» στις διαπραγματεύσεις.

Η πρόσκληση κορυφαίων συμβούλων από την ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο στη συνάντηση της Κυριακής στην Ελβετία, μετά τον αρχικό αποκλεισμό τους από το αμερικανικό 28-σημείο σχέδιο, θεωρήθηκε σημαντικό βήμα, καθώς υπήρχαν φόβοι ότι το σχέδιο αυτό ήταν τόσο μεροληπτικό που θα ενθάρρυνε τη Ρωσία να συνεχίσει τις επιθέσεις της.

Το βράδυ της Δευτέρας, η Ρωσία απέρριψε το αναθεωρημένο κείμενο της συμφωνίας, το οποίο είχε επαναδιατυπωθεί με τη συμβολή της Ουκρανίας και των συμμάχων της κατά τη διάρκεια των μακρών συνομιλιών με τον Αμερικανό Υπουργό Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο.

Ο κίνδυνος για την Ουκρανία και τα διλήμματα του Ζελένσκι

Πλέον, ο κίνδυνος για την Ουκρανία είναι να επαναφέρει ο Βλαντίμιρ Πούτιν τον Αμερικανό πρόεδρο στην αρχική του θέση: μια συμφωνία κατάπαυσης πυρός με 28 σημεία, η οποία είχε προκαλέσει πανικό στις Βρυξέλλες επειδή θα ανάγκαζε το Κίεβο να παραχωρήσει μεγάλες εκτάσεις στη Μόσχα, να εγκαταλείψει κάθε ελπίδα ένταξης στο NATO, και να μειώσει τον στρατό του σε 600.000 άνδρες από σχεδόν 1 εκατομμύριο.

Σε αυτό το σενάριο, ο πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι θα βρεθεί μπροστά σε ένα σκληρό δίλημμα: είτε θα αποδεχθεί μια συμφωνία που διαμορφώθηκε από τον Τραμπ και τον Πούτιν, είτε θα ρισκάρει το μέλλον της χώρας του ελπίζοντας σε μεγαλύτερη βοήθεια από τους Ευρωπαίους συμμάχους.

Πρόκειται για τους ίδιους συμμάχους που, ύστερα από σχεδόν τέσσερα χρόνια πολέμου, δεν στέλνουν στρατεύματα ή τα όπλα που ζητά το Κίεβο, ούτε καν κατάσχουν τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία για να βοηθήσουν στην αγορά εφοδίων.

Οι ευρωπαϊκές αντιστάσεις και οι αμερικανικές πιέσεις

Για κάποιους Ρεπουμπλικανούς στις ΗΠΑ, όσοι Ευρωπαίοι αντιτίθενται στη συμφωνία Τραμπ και στις αναγκαίες υποχωρήσεις αυταπατώνται. «Ποια είναι η εναλλακτική;» διερωτήθηκε ο πρόεδρος των Republicans Overseas στο Ηνωμένο Βασίλειο Γκρεγκ Σουένσον.

«Μπορείτε να κάνετε ωραίες συζητήσεις, να παρευρίσκεστε σε διπλωματικές συναντήσεις και να στέλνετε τα καλύτερά σας στελέχη στη Γενεύη, αλλά ο μόνος τρόπος να νικηθεί ο Πούτιν είναι η μάχη — κι αυτοί δεν είναι διατεθειμένοι να το κάνουν», πρόσθεσε ο Σουένσον. «Όλα είναι λόγια. Ακούγεται ωραίο όταν μιλάτε για δημοκρατία και άμυνα της Ουκρανίας, αλλά κανείς δεν είναι διατεθειμένος να το πράξει.»

Οι Ευρωπαίοι πολιτικοί διαφωνούν, επισημαίνοντας τα τεράστια ποσά χρημάτων και όπλων που έχουν ήδη σταλεί στο Κίεβο από τις κυβερνήσεις τους τα τελευταία σχεδόν τέσσερα χρόνια, αλλά και την οικονομική πρόκληση της μείωσης των εμπορικών σχέσεων με τη Ρωσία — ειδικά στις εισαγωγές ορυκτών καυσίμων.

Από τότε που οι ΗΠΑ περιόρισαν τη στήριξή τους, η Ευρώπη έχει κινηθεί εμφανώς για να καλύψει το κενό.

Το αδιέξοδο με τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία

Ωστόσο, η αρχική πρόταση του Τραμπ προκάλεσε πανικό στους Ευρωπαίους αξιωματούχους επειδή γνώριζαν πως ο Ζελένσκι δεν θα μπορούσε να βασιστεί μόνο στην ευρωπαϊκή βοήθεια.

Πριν έναν μήνα, οι ηγέτες της ΕΕ εμφανίστηκαν αισιόδοξοι στη σύνοδο κορυφής στις Βρυξέλλες, προβλέποντας ότι θα εξασφάλιζαν ιστορική συμφωνία για χρήση 140 δισεκατομμυρίων ευρώ από παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία ως «δάνειο επανορθώσεων» προς την Ουκρανία για δύο χρόνια.

Όμως, λόγω απροσδόκητων αντιρρήσεων από το Bέλγιο, το σχέδιο αυτό κατέρρευσε τόσο διπλωματικά όσο και πολιτικά.

Σύμφωνα με αρκετούς αξιωματούχους που μιλούν ανώνυμα λόγω ευαισθησίας του θέματος, οι συζητήσεις εντείνονται μεταξύ στελεχών της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των κυβερνήσεων — ιδιαίτερα των Βέλγων — χωρίς όμως ουσιαστική πρόοδο μέχρι στιγμής.

Kάποιοι διπλωμάτες ελπίζουν ότι η πίεση από τον Τραμπ θα αναγκάσει το Βέλγιο και άλλες επιφυλακτικές χώρες της ΕΕ να στηρίξουν το σχέδιο αξιοποίησης των παγωμένων περιουσιακών στοιχείων. Μία ιδέα που εξετάζεται είναι η χρήση μέρους αυτών μαζί με κοινά ευρωπαϊκά ομόλογα ή άμεση χρηματοδότηση από κράτη-μέλη.

Aλλά υπάρχουν φόβοι πως αν η τελική ειρηνευτική συμφωνία αναφέρεται στα συγκεκριμένα κεφάλαια ως πηγή χρηματοδότησης, όλο το εγχείρημα θα καταρρεύσει.

Tο αρχικό σχέδιο προέβλεπε επενδύσεις στην Ουκρανία χρησιμοποιώντας τα παγωμένα περιουσιακά στοιχεία — με τα μισά έσοδα να πηγαίνουν στις ΗΠΑ — κάτι που οι Ευρωπαίοι χαρακτήρισαν «σκάνδαλο». Όμως αν αρθούν κάποτε οι κυρώσεις στη Ρωσία, η Euroclear (το βελγικό χρηματοπιστωτικό ίδρυμα όπου φυλάσσονται τα περιουσιακά στοιχεία) ίσως χρειαστεί να επιστρέψει τα χρήματα στη Μόσχα.

Aυτό σημαίνει πως ενδέχεται τελικά οι Ευρωπαίοι φορολογούμενοι να επωμιστούν το κόστος επιστροφής αυτών των κεφαλαίων — ένα ενδεχόμενο που βαραίνει τις αποφάσεις των κυβερνήσεων σχετικά με τη στήριξη του δανείου τις επόμενες εβδομάδες.

Η συζήτηση περί στρατευμάτων και ειρηνευτικής δύναμης

Aνοικτό παραμένει επίσης το θέμα της διατήρησης της ειρήνης. Νωρίτερα φέτος, ο Γάλλος πρόεδρος Eμανουέλ Μακρόν και ο νέος πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου Kιρ Στάρμερ, πρωτοστάτησαν σε προσπάθεια δημιουργίας διεθνούς ειρηνευτικής δύναμης από εθελοντικές χώρες — μια «συμμαχία προθύμων». Πέρσι ο Μακρόν είχε ακόμη προτείνει αποστολή στρατευμάτων πριν λήξει ο πόλεμος.

Xαρακτηριστικό της δυσκολίας τέτοιων συζητήσεων στη Γαλλία ήταν η έντονη αντίδραση που προκάλεσε πρόσφατα η έκκληση του νέου αρχηγού των ενόπλων δυνάμεων Φαμπιέν Μαντόν, ο οποίος ζήτησε από δημάρχους να προετοιμάσουν τους πολίτες για πιθανό πόλεμο με τη Ρωσία. Οι δηλώσεις του προκάλεσαν θύελλα αντιδράσεων από μεγάλα πολιτικά κόμματα. Ο Μαντόν είχε προειδοποιήσει ότι αν η Γαλλία «δεν είναι έτοιμη να αποδεχθεί απώλειες ή οικονομικές θυσίες λόγω αύξησης παραγωγής άμυνας, τότε διατρέχει κίνδυνο».

Μακρόν, προσπαθώντας να κατευνάσει τις αντιδράσεις, δήλωσε ότι τα λόγια του Μαντόν παρερμηνεύθηκαν.

Στη Γερμανία, ο Υπουργός Εξωτερικών Iohann Wadephul, τόνισε ότι το Βερολίνο «ήδη συμβάλει σημαντικά στην ανατολική πτέρυγα» σταθμεύοντας μάχιμη ταξιαρχία στη Λιθουανία. «Όλη η περιοχή της Βαλτικής αποτελεί βασική προτεραιότητα για τη Bundeswehr. Θεωρώ ότι αυτή είναι επαρκής και ουσιαστική στήριξη προς την Ουκρανία».

Aν και οι Ουκρανοί επιθυμούσαν βαθύτερη δέσμευση στο έδαφός τους, οι Δυτικοευρωπαίοι φοβούνται υψηλές απώλειες αν στείλουν στρατεύματα στην πρώτη γραμμή.

“Τουλάχιστον ο Τραμπ είναι ειλικρινής…”

“Tουλάχιστον ο Τραμπ είναι ειλικρινής”, σχολιάζει ο Σουένσον. “Θα μπορούσαμε να νικήσουμε τη Ρωσία — πιστεύω γρήγορα — αν δεν υπήρχαν πυρηνικά όπλα.”

“Θα νικούσαμε τη Ρωσία, αλλά πολλοί άνθρωποι θα πέθαιναν.”