Σχέδιο Τραμπ για Ουκρανία: Διπλωματικός πυρετός Ευρωπαίων-Ζελένσκι ενώ τρέχει το αμερικανικό τελεσίγραφο-Θετικός ο Πούτιν

Έκτακτη συνάντηση για, σήμερα, Σάββατο, Ευρωπαίων ηγετών στο περιθώριο της συνόδου των G20 στο Γιοχάνεσμπουργκ ώστε να καθορίσουν τη στάση τους στο σχέδιο Τραμπ για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία. Η διπλωματική κινητικότητα είναι έντονη, με το Κίεβο και τους στενότερους ευρωπαίους συμμάχους του να επιδιώκουν να αποτρέψουν μια συμφωνία που θα τους παρακάμπτει.

Ο τρόπος με τον οποίο κινείται η αμερικανική κυβέρνηση προκαλεί αντιδράσεις. Ευρωπαίος αξιωματούχος δήλωσε στο Politico ότι οι ΗΠΑ μιλούν πια «με γλώσσα πίεσης» προς το Κίεβο, υποστηρίζοντας ότι το μήνυμα της Ουάσιγκτον είναι: «Υπογράψτε -αλλιώς δεν θα υπάρξει βοήθεια ούτε ανταλλαγή πληροφοριών». Mπορεί να έχει πολιτικές επιπτώσεις σε εσωτερικό και εξωτερικό επίπεδο για τον Λευκό Οίκο, μια τέτοια στάση.

Ο Ντόναλντ Τραμπ από την άλλη πλευρά μιλώντας σε δημοσιογράφους στο Οβάλ Γραφείο ξεκαθάρισε για ακόμη μια φορά ότι ο Βολοντίμιρ Ζελένσκι θα πρέπει να αποδεχτεί το σχέδιο αλλιώς οι Ουκρανοί θα πρέπει να συνεχίσουν να πολεμούν.

«Πιστεύουμε ότι έχουμε έναν τρόπο να επιτύχουμε την ειρήνη. Θα πρέπει να το εγκρίνει», υπογράμμισε ο πρόεδρος των ΗΠΑ.

Όταν ένας δημοσιογράφος του είπε ότι το ειρηνευτικό σχέδιο είχε δεχτεί κριτική, ο Τραμπ απάντησε: «Εννοείς ότι δεν αρέσει στον Ζελένσκι; Θα πρέπει να του αρέσει, και αν δεν του αρέσει, τότε θα πρέπει να συνεχίσουν να πολεμούν, υποθέτω».

Ο πρόεδρος Τραμπ επιβεβαίωσε ότι έχει θέσει ως τελική προθεσμία την ερχόμενη Πέμπτη για να δεχθεί η Ουκρανία το σχέδιο, αν και άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο μιας μικρής παράτασης εφόσον υπάρξει «πρόοδος» στις συζητήσεις. Η επιλογή της Ημέρας των Ευχαριστιών δεν είναι τυχαία, σύμφωνα με αμερικανικά μέσα. Η Ουάσιγκτον θέλει να παρουσιάσει ένα διπλωματικό επίτευγμα σε μια στιγμή με μεγάλη συμβολική βαρύτητα για το αμερικανικό κοινό.

Ανώτερος αξιωματούχος του Λευκού Οίκου χαρακτήρισε την εγγύηση ασφάλειας που προσφέρουν οι ΗΠΑ ως «μεγάλη νίκη» για τον Ζελένσκι, υποστηρίζοντας ότι η Ουκρανία μπορεί να χάσει τα ζητούμενα εδάφη αν ο πόλεμος συνεχιστεί.

Οι Αμερικανοί εφόσον το σχέδιο απορριφθεί απειλούν ότι θα αναστείλουν την παροχή όπλων και πληροφοριών από τις μυστικές υπηρεσίες και τους κατασκοπευτικούς δορυφόρους τους. Το δεύτερο σκέλος της απειλής είναι και το πιο επώδυνο, καθώς οι Ευρωπαίοι θα μπορούσαν, με μεγάλο κόπο και κόστος, να καλύψουν το κενό σε ό,τι αφορά τα όπλα, όχι όμως και στο πεδίο των πληροφοριών.

Ο Ουκρανός πρόεδρος πάντως, χθες, σε μια από τις πιο φορτισμένες ομιλίες του από την αρχή της εισβολής, προειδοποίησε ότι το Κίεβο αντιμετωπίζει επιλογές ιστορικής βαρύτητας, υπογραμμίζοντας πως «η απώλεια αξιοπρέπειας» ή η απώλεια «ενός βασικού εταίρου» είναι το δίλημμα που τίθεται αυτήν τη στιγμή στο Κίεβο, με ένα σχέδιο 28 σημείων που καλεί σε οδυνηρούς συμβιβασμούς, στην παρούσα του μορφή.

Με τις μάχες στα ανατολικά μέτωπα να εντείνονται και την ουκρανική κυβέρνηση να αντιμετωπίζει σοβαρή πολιτική αναταραχή μετά από σκάνδαλο διαφθοράς στον ενεργειακό τομέα, ο πρόεδρος Ζελένσκι βρίσκεται αντιμέτωπος με μια ιστορική πρόκληση.

Ο Ζελένσκι δήλωσε ότι κατανοεί την πίεση των ΗΠΑ, αλλά τόνισε ότι η Ουκρανία δεν μπορεί να δεχθεί μια συμφωνία που θα θυσιάζει την ελευθερία και την τιμή των πολιτών της. «Από όλα τα σημεία του σχεδίου, τουλάχιστον δύο δεν πρέπει να παραλειφθούν: Η αξιοπρέπεια και η ελευθερία των Ουκρανών», είπε χαρακτηριστικά.

Ο Βλαντιμίρ Πούτιν επιβεβαίωσε ότι η Ρωσία χθες έλαβε το νέο κείμενο και σημείωσε ότι μπορεί να αποτελέσει βάση για τελική συμφωνία. Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι το Κρεμλίνο αποδέχεται το σχέδιο χωρίς ενστάσεις. Όπως δήλωσε ο Ρώσος πρόεδρος, το κείμενο δεν έχει ακόμη συζητηθεί λεπτομερώς αν και σύμφωνα με όσα έχουν διαρρεύσει από το περιεχόμενό του, πολλές από τις απαιτήσεις της Μόσχας ικανοποιούνται.

Η ρωσική ηγεσία εμφανίζεται ικανοποιημένη από την «τρέχουσα δυναμική της ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης», όπως αποκαλεί τον πόλεμο, αλλά παράλληλα δηλώνει έτοιμη να εξετάσει σοβαρά μια ειρηνευτική συμφωνία που θα κατοχυρώνει τα στρατηγικά της κέρδη. Ο Πούτιν υποστήριξε ότι το σχέδιο αποτελεί συνέχεια προηγούμενων αμερικανικών προτάσεων που συζητήθηκαν κατά τη συνάντησή του με τον Ντόναλντ Τραμπ στην Αλάσκα τον Αύγουστο, υπονοώντας ότι η Μόσχα έχει ήδη συμφωνήσει σε ορισμένα σημεία.

Τι περιλαμβάνει το σχέδιο

Στο μεγαλύτερο μέρος του το σχέδιο Τραμπ ανταποκρίνεται στις αξιώσεις που έθεσε από τις πρώτες ημέρες του πολέμου η Ρωσία. Οχι μόνο αναφέρεται ρητά ότι η Ουκρανία δεν θα γίνει μέλος του ΝΑΤΟ, αλλά προβλέπεται η νομική κατοχύρωση αυτής της δέσμευσης με αλλαγές στο ουκρανικό σύνταγμα και στο καταστατικό της Ατλαντικής Συμμαχίας. Γενικότερα, το ΝΑΤΟ δεσμεύεται ότι δεν θα προωθηθεί περαιτέρω προς Ανατολάς, κάτι που αφορά και τη Γεωργία, και ότι δεν θα στείλει στρατεύματα στην Ουκρανία στο πλαίσιο των εγγυήσεων ασφαλείας, παρότι Βρετανία και Γαλλία εργάζονταν εντατικά προς αυτή την κατεύθυνση.

Στο εδαφικό, η Ουκρανία θα υποχρεωθεί να παραδώσει στη Ρωσία τα εδάφη του Ντονέτσκ που συνεχίζει να ελέγχει ο στρατός της, με μόνη υποτιθέμενη παρηγοριά ότι τα εν λόγω εδάφη θα μετατραπούν σε ουδέτερη ζώνη, χωρίς να μπει δηλαδή εκεί ο ρωσικός στρατός. Οι ΗΠΑ θα αναγνωρίσουν την ντε φάκτο ρωσική κυριαρχία σε Κριμαία, Λουγκάνσκ και Ντονέτσκ. Στη Χερσώνα και στη Ζαπορίζια θα «παγώσει» η τρέχουσα γραμμή επαφής των εμπολέμων. Επιπλέον, η Ουκρανία θα κληθεί να μειώσει το μέγεθος του στρατού της σε 600.000, από 850.000 που είναι σήμερα, όπως επίσης και μέρος του οπλοστασίου της.

Το σχέδιο περιέχει επίσης αναφορές στην ανάγκη να κατοχυρώσει η Ουκρανία τα δικαιώματα των γλωσσικών και θρησκευτικών μειονοτήτων (δηλαδή των Ρωσόφωνων) και να απαγορευθεί η ναζιστική προπαγάνδα – μια τεράστια νίκη στο πεδίο των εντυπώσεων για το Κρεμλίνο, που βλέπει να αναγνωρίζονται έμμεσα από τις ΗΠΑ οι βασικές κατηγορίες του για το «καθεστώς του Κιέβου». Τέλος, ο Ζελένσκι υποχρεώνεται να οργανώσει εκλογές μέσα σε 100 ημέρες, κάτι που υπό τις υφιστάμενες δυσμενείς γι’ αυτόν συνθήκες (που θα γίνουν απείρως δυσμενέστερες αν συνθηκολογήσει) θα ισοδυναμεί με πολιτική αυτοκτονία. Οι κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας θα αρθούν σταδιακά και η χώρα θα επιστρέψει στην ομάδα κρατών G8.

Το μερίδιο της Ουκρανίας σε αυτό το σχέδιο λεόντειας συμφωνίας περιορίζεται στο ότι η Ρωσία αναγνωρίζει το δικαίωμά της να ενταχθεί στην Ευρωπαϊκή Ενωση, δέχεται να διατεθούν 100 δισ. δολάρια από τα «παγωμένα» περιουσιακά στοιχεία της στη Δύση (περίπου το ένα τρίτο) εν είδει πολεμικών επανορθώσεων και δεσμεύεται να επιστρέψει λιγοστά εδάφη που κατέλαβε σε άλλες περιφέρειες από τις τέσσερις που έχει προσαρτήσει (πρακτικά στο Χάρκοβο και στο Δνειπεροπετρόφσκ). Σε αυτά ήρθε να προστεθεί, σύμφωνα με ρεπορτάζ αμερικανικών Μέσων, ένα σχέδιο για μια πρόσθετη συμφωνία, η οποία θα κατοχυρώνει εγγυήσεις τύπου άρθρου 5 του ΝΑΤΟ για την ασφάλεια της Ουκρανίας: οι ΗΠΑ δεσμεύονται ότι μια νέα επίθεση της Ρωσίας κατά της χώρας «θα ερμηνευθεί ως επίθεση που απειλεί την ασφάλεια ολόκληρης της ατλαντικής κοινότητας», δηλαδή θα βρει στρατιωτική απάντηση από το ΝΑΤΟ.