FT: Χρυσές τουαλέτες, σακίδια γεμάτα μετρητά, ηχητικές υποκλοπές, μίζες- Το σκάνδαλο στον στενό κύκλο Ζελένσκι

Ένα πρωτοφανές ξέσπασμα σκανδάλου διαφθοράς συγκλονίζει το Κίεβο, με αποκαλύψεις που αγγίζουν τον στενότερο κύκλο του προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι και προκαλούν πολιτικό σεισμό εν μέσω πολέμου. Οι εικόνες από χρυσές τουαλέτες, σακίδια γεμάτα μετρητά και ηχητικές υποκλοπές κορυφαίων αξιωματούχων έχουν πυροδοτήσει οργή στην ουκρανική κοινωνία και αναταράξεις στο κυβερνητικό στρατόπεδο.

Το σκάνδαλο, που χαρακτηρίζεται ως το σοβαρότερο της προεδρικής θητείας του Ζελένσκι, πυροδοτήθηκε από εκτεταμένες έρευνες των αρχών σε πολυτελή ακίνητα στο Κίεβο, στις οποίες εντοπίστηκαν αρχοντικοί χώροι με κιτς πολυτέλειες, αλλά και ντοκουμέντα που καταδεικνύουν οργανωμένο σχέδιο υπεξαίρεσης δημόσιου χρήματος.

Οι αποκαλύψεις έγιναν σε μια στιγμή που ο Ζελένσκι είχε επιχειρήσει το καλοκαίρι να μειώσει την ανεξαρτησία των αντι-διαφθορά υπηρεσιών, ακριβώς όταν αυτές ολοκλήρωναν έρευνα για πρόσωπα του περιβάλλοντός του. Η προσπάθεια ανακόπηκε μετά τις μαζικές λαϊκές αντιδράσεις και τη δυσφορία δυτικών συμμάχων.

Τις τελευταίες ημέρες, το Εθνικό Γραφείο Καταπολέμησης Διαφθοράς της Ουκρανίας (NABU) δημοσιοποίησε εντυπωσιακό υλικό: ηχογραφήσεις, φωτογραφίες από μετρητά σε σακίδια, αλλά και στοιχεία ότι στελέχη λάμβαναν μίζες 10%–15% από συμβάσεις προστασίας ενεργειακών υποδομών ενώ η χώρα βιώνει ημερήσιες διακοπές ρεύματος λόγω των ρωσικών επιθέσεων.

Η οργή της κοινής γνώμης είναι πρωτοφανής: «Πώς οι φίλοι του προέδρου λήστεψαν τη χώρα εν καιρώ πολέμου» ήταν ο τίτλος της Ukrainska Pravda που αποτύπωσε το κλίμα.

Αντιμέτωπος με την κρίση ο Ζελένσκι

Μετά από έντονες πιέσεις, ο πρόεδρος αναγκάστηκε να αλλάξει στάση. Ζήτησε την παραίτηση του υπουργού Δικαιοσύνης Χέρμαν Γκαλουσένκο και της υπουργού Ενέργειας Σβιτλάνα Γκριντσούκ, οι οποίοι απομακρύνθηκαν από το Συμβούλιο Εθνικής Ασφάλειας.

Παράλληλα, επέβαλε κυρώσεις στον Τιμούρ Μίντιτς, στενό φίλο και πρώην συνεργάτη του, ο οποίος φέρεται να είχε ρόλο «συνδιοργανωτή» του κυκλώματος μέσα από το οποίο διακινήθηκαν περίπου 100 εκατ. δολάρια.

Η αντίδρασή του, ωστόσο, χαρακτηρίστηκε από διεθνή και ουκρανικά ΜΜΕ ως «αργή και ανεπαρκής», με τους αναλυτές να αναρωτιούνται πόσο ψηλά στην ιεραρχία θα φτάσει η έρευνα.

Η 15μηνη έρευνα που αποκάλυψε το παρασκήνιο

Το NABU ανακοίνωσε ότι πραγματοποίησε πάνω από 70 εφόδους και συνέλαβε πέντε άτομα στο πλαίσιο επιχείρησης για τη διαφθορά στην Energoatom, την κρατική εταιρεία πυρηνικής ενέργειας.

Οι υποκλοπές, συνολικής διάρκειας 1.000 ωρών, αποκάλυψαν δίκτυο αξιωματούχων και επιχειρηματιών που απαιτούσαν συστηματικά μίζες από προμηθευτές.

Ο Μίντιτς, συνιδιοκτήτης της γνωστής εταιρείας παραγωγής Kvartal 95 που ίδρυσε με τον Ζελένσκι, φέρεται να διέφυγε από τη χώρα λίγες ώρες πριν την επιχείρηση των αρχών. Παράλληλα, ο πρώην αναπληρωτής πρωθυπουργός Ολεξίι Τσερνισόφ κατηγορείται ότι έλαβε 1,2 εκατ. δολάρια και 100.000 ευρώ. Αμφότεροι αρνούνται οποιαδήποτε παρανομία.

Συγκρούσεις με τις υπηρεσίες και φόβοι για πολιτική αστάθεια

Οι υπηρεσίες που υπάγονται στον πρόεδρο φέρεται να είχαν πιέσει τις ανεξάρτητες αρχές. Τον Ιούλιο, η SBU συνέλαβε ντετέκτιβ του NABU, με τους ακτιβιστές να κάνουν λόγο για πολιτική δίωξη. Ο συγκεκριμένος ερευνητής είχε ασχοληθεί με υποθέσεις της Energoatom.

Η κατάσταση είναι λεπτή για την κοινωνία των πολιτών και την αντιπολίτευση, που αποφεύγουν να χτυπήσουν ευθέως τον πρόεδρο εν μέσω πολέμου. Το κόμμα Ευρωπαϊκή Αλληλεγγύη του Πέτρο Ποροσένκο ζητά κυβέρνηση εθνικής ενότητας, όχι όμως την παραίτηση Ζελένσκι.

Όπως σημειώνει βουλευτής της αντιπολίτευσης: «Βρισκόμαστε ακόμη σε πόλεμο».

Την ίδια ώρα, πολλοί αναλυτές προειδοποιούν ότι οι επόμενες αποκαλύψεις μπορεί να αποσταθεροποιήσουν ακόμη περισσότερο την προεδρική ομάδα, με το πολιτικό θερμόμετρο στο Κίεβο να ανεβαίνει επικίνδυνα.