ΗΠΑ: Διαφοροποίηση για την “παρακρατική δράση” των ισραηλινών εποίκων στη Δ. Όχθη-Αντίδραση Νετανιάχου

Σε μια ιδιαίτερα ευαίσθητη συγκυρία για τη Μέση Ανατολή, όπου η εφαρμογή του σχεδίου Τραμπ για τη Γάζα βρίσκεται σε κομβικό στάδιο και η πολιτική δυναμική στο Ισραήλ παραμένει εύθραυστη, η δημόσια διαφοροποίηση του Αμερικανού υπουργού Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο απέναντι στις επιθέσεις των εξτρεμιστών εποίκων στη Δυτική Όχθη προκάλεσε εμφανή ενόχληση στο Τελ Αβίβ. Αν και εκφράστηκε με προσεκτική και ήπια διατύπωση, η νέα ρητορική της Ουάσινγκτον εκλαμβάνεται από ισραηλινές κυβερνητικές πηγές ως προειδοποιητικό μήνυμα, το οποίο δεν αφορά μόνο την πρόσφατη έξαρση βίας, αλλά και τα όρια ανοχής της αμερικανικής διοίκησης απέναντι στον συνεχιζόμενο εποικισμό.

Σπύρος Σιδέρης

Για την ισραηλινή πολιτική ηγεσία, η αλλαγή αυτής της στάσης αγγίζει τον πυρήνα της σχέσης με την κυβέρνηση Τραμπ, καθώς θέτει εμμέσως ζήτημα συμβατότητας ανάμεσα στις μονομερείς ατζέντες των εποίκων και στην αμερικανική στρατηγική για μια ελεγχόμενη αναδιάταξη στο παλαιστινιακό ζήτημα.

«Ήπια» αλλά σαφής διαφοροποίηση από τον Ρούμπιο

Σύμφωνα με το ρεπορτάζ της ισραηλινής τηλεόρασης, ο Μάρκο Ρούμπιο συνέδεσε για πρώτη φορά δημόσια τις επιθέσεις των εξτρεμιστών εποίκων με την πιθανότητα «δολιοφθοράς» της αμερικανικής στρατηγικής στη Γάζα.

Η τοποθέτηση αυτή δεν αποτελεί απλή λεκτική αυστηροποίηση, αλλά – όπως τονίζουν Ισραηλινοί αξιωματούχοι – υποδηλώνει ότι η Ουάσινγκτον δεν σκοπεύει να επιτρέψει νέα εμπόδια στην εφαρμογή του σχεδίου Τραμπ.

Ένας ανώτερος πολιτικός παράγοντας που μίλησε στο Channel 12 σημείωσε ότι η σύνδεση των δύο θεμάτων από τον Ρούμπιο «δείχνει ξεκάθαρα πως οι ΗΠΑ δεν θα δεχθούν μια κατάσταση όπου οι επιθέσεις των εποίκων πυροδοτούν αντίποινα, αποσταθεροποιούν το πεδίο και εμποδίζουν την πρόοδο στη Γάζα».

Το μήνυμα αφορά τόσο τις επιθέσεις όσο και τις μονομερείς πολιτικές πρωτοβουλίες της δεξιάς πτέρυγας του κυβερνητικού συνασπισμού. Κατά τις ίδιες πηγές, η κυβέρνηση Νετανιάχου καλείται να εστιάσει όχι στα «δευτερεύοντα ζητήματα» της Γάζας αλλά στις κεντρικές διαπραγματεύσεις με την Ουάσινγκτον, ώστε η τελική διαμόρφωση του σχεδίου Τραμπ να μην αποκλίνει από τις ισραηλινές θέσεις και – κυρίως – να μην ανοίξει δρόμο για μια μελλοντική παλαιστινιακή κρατική οντότητα, κάτι που πολλοί στη δεξιά κυβερνητική βάση θεωρούν «κόκκινη γραμμή».

Από την άρση κυρώσεων στην πρώτη καταδίκη εποίκων

Η νέα ρητορική του Ρούμπιο έχει βαρύνουσα σημασία, διότι η κυβέρνηση Τραμπ είχε ξεκινήσει τη θητεία της με την πλήρη άρση των κυρώσεων που είχε επιβάλει η διοίκηση Μπάιντεν σε δεκάδες εξτρεμιστές εποίκους που εμπλέκονταν σε επιθέσεις κατά Παλαιστινίων. Η ακύρωση των κυρώσεων τον Ιανουάριο είχε θεωρηθεί τότε σαφές πολιτικό δώρο προς το κίνημα των εποίκων και το μπλοκ της ισραηλινής δεξιάς.

Η τωρινή καταδίκη, έστω έμμεση, αποτελεί την πρώτη δημόσια διαφοροποίηση Αμερικανού αξιωματούχου σε αυτή την κυβέρνηση και συνδέεται με τις δηλώσεις που είχε κάνει ο Ρούμπιο ήδη από τον Οκτώβριο, λίγο πριν την επίσκεψή του στο Ισραήλ. Τότε είχε εκφράσει ανησυχία για νομοθετικές πρωτοβουλίες της Κνεσέτ που στόχευαν στη διεύρυνση της ισραηλινής κυριαρχίας στη Δυτική Όχθη, τονίζοντας ότι θα μπορούσαν να απειλήσουν την – εύθραυστη – εκεχειρία στη Γάζα.

Νέο κύμα βίας: επιθέσεις, εμπρησμοί και καταστροφές

Οι πρόσφατες επιθέσεις στις παλαιστινιακές κοινότητες στη Δυτική Όχθη έκαναν ακόμη πιο πιεστική την αμερικανική αντίδραση. Ομάδες εποίκων, υπολογιζόμενες περίπου στους 100 ενόπλους, πραγματοποίησαν μέσα στη νύχτα εμπρησμούς σπιτιών και οχημάτων, πυροβολισμούς, ακόμη και επίθεση σε στρατιωτικό όχημα, τραυματίζοντας στρατιώτες.

Την επόμενη ημέρα σημειώθηκε η καταστροφή του τεμένους της Χατζά Χαμίντα μεταξύ Ντέιρ Ιστία και Κάφλ Χάρις στη βόρεια Δυτική Όχθη, με εμπρησμό τμημάτων του και αναγραφή ρατσιστικών και επιθετικών συνθημάτων στους τοίχους. Παράγοντες του κινήματος των εποίκων έσπευσαν να αποκηρύξουν την επίθεση ως δράση «ακραίων ανεξέλεγκτων στοιχείων», αφήγηση που υιοθετήθηκε από τμήμα του στρατού και ορισμένους υπουργούς. Όμως ο Μπενιαμίν Νετανιάχου επέλεξε – τουλάχιστον μέχρι την Πέμπτη το βράδυ – να μη σχολιάσει καθόλου.

Ο ρόλος των «εθελοντικών πολιτοφυλακών» των εποίκων

Οι ένοπλες ομάδες των εποίκων δεν αποτελούν περιθωριακό φαινόμενο. Αριθμούν πλέον πάνω από 2.000 άτομα, με ανοιχτή υποστήριξη από τοπικούς ηγέτες των οικισμών και σημαντικούς πολιτικούς προστάτες, όπως ο υπουργός Οικονομικών και δεύτερος υπουργός Άμυνας Μπετζαλέλ Σμότριτς – μία από τις πιο επιδραστικές φιγούρες της σκληρής δεξιάς.

Οι ομάδες αυτές λειτουργούν ως «προέκταση» του επίσημου μηχανισμού εποικισμού, εγκαθιστώντας νέες παράνομες βάσεις, τις οποίες στη συνέχεια η κυβέρνηση – με βασικό μοχλό τον Σμότριτς – μετατρέπει σε επίσημους οικισμούς. Η διαδικασία αυτή, που συχνά πραγματοποιείται ταχύτατα και με πολιτική κάλυψη, συνιστά μορφή de facto προσάρτησης παλαιστινιακών εδαφών.

Σύμφωνα με την Παλαιστινιακή Αρχή για την Αντίσταση στο Τείχος και τον Εποικισμό, τον Οκτώβριο σημειώθηκαν πάνω από 2.350 επιθέσεις κατά Παλαιστινίων στη Δυτική Όχθη: περίπου 1.500 από τον ισραηλινό στρατό και 850 από ένοπλες ομάδες εποίκων.

Η πολιτική σημασία των επιθέσεων για το σχέδιο Τραμπ

Οι ΗΠΑ ανησυχούν ότι η κλιμάκωση αυτή ενδέχεται να υπονομεύσει το πολιτικό σκέλος του σχεδίου Τραμπ. Διότι ακόμη κι αν το σχέδιο δεν προβλέπει καθαρά παλαιστινιακή ανεξαρτησία, απαιτεί σταθερότητα και ελεγχόμενη ασφάλεια στη Δυτική Όχθη, στοιχεία που απειλούνται άμεσα από τις ενέργειες των εποίκων.

Οι ίδιοι οι ηγέτες του κινήματος των εποίκων έχουν εκφράσει ανοιχτές επιφυλάξεις για το σχέδιο, ελπίζοντας ότι η παλαιστινιακή πλευρά θα το απορρίψει, ώστε να «απελευθερωθούν τα χέρια» του Ισραήλ για προσαρτήσεις μεγάλων τμημάτων της Δυτικής Όχθης.