Η “σιωπηλή πανδημία” του Διαβήτη και τα σύγχρονα όπλα

Ο σακχαρώδης διαβήτης εξελίσσεται σε παγκόσμια πανδημία με εκατομμύρια ασθενείς. Τα σημαντικότερα στοιχεία για τις σοβαρές επιπλοκές, τα νέα δεδομένα, τις σύγχρονες θεραπείες και τις ελπίδες της ιατρικής για καλύτερη ρύθμιση και ποιότητα ζωής αναφέρονται στο άρθρο που ακολουθεί του Παθολόγου με εξειδίκευση στον Σακχαρώδη Διαβήτη, Ανδρέα Μελιδώνη, Πρόεδρου του Ελληνικού Κολεγίου Μεταβολικών Νοσημάτων (Ε.ΚΟ.ΜΕ.Ν.).

Ρούλα Σκουρογιάννη

Η ραγδαία αύξηση του Σακχαρώδη Διαβήτη (ΣΔ) έχει καταστήσει τη συγκεκριμένη μεταβολική νόσο σε παγκόσμια απειλή και μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις δημόσιας υγείας. Από περίπου 60 εκατομμύρια ασθενείς τη δεκαετία του ’80, ο αριθμός έχει εκτοξευθεί σε 537 εκατομμύρια παγκοσμίως, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Διαβήτη (IDF).
Στην Ελλάδα, τα επιδημιολογικά δεδομένα είναι εξίσου ανησυχητικά: το 10–12% του πληθυσμού πάσχει από διαβήτη, ενώ ένας στους είκοσι δεν γνωρίζει καν ότι νοσεί.

«Η προοπτική είναι ακόμα πιο ζοφερή», τονίζει ο Ανδρέας Μελιδώνης, Συντονιστής Διευθυντής του Διαβητολογικού Κέντρου του Metropolitan Hospital. «Αν δεν υπάρξουν συντονισμένες παρεμβάσεις, ο αριθμός των ατόμων με διαβήτη θα ξεπεράσει τα 750 εκατομμύρια μέσα στα επόμενα 10–15 χρόνια. Πρόκειται για μία διαχρονική μεταβολική πανδημία που εξελίσσεται σιωπηλά».

Οι επιπλοκές που απειλούν τη ζωή

Ο διαβήτης δεν είναι μια απλή, παροδική διαταραχή· είναι μια χρόνια μεταβολική νόσος που διαταράσσει την ισορροπία του οργανισμού και προκαλεί υπεργλυκαιμία, δηλαδή αυξημένα επίπεδα σακχάρου στο αίμα. Αν δεν ρυθμιστεί έγκαιρα, μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές και συχνά μη αναστρέψιμες επιπλοκές.

Πρόκειται για τη βασική αιτία χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας, απώλειας όρασης στους ενήλικες, ακρωτηριασμών κάτω άκρων και στυτικής δυσλειτουργίας, ενώ συνδέεται στενά με εμφράγματα και αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια.

Σύμφωνα με μετα-ανάλυση 27 μελετών, το 40% των ασθενών με ΣΔ τύπου 2 παρουσιάζει καρδιαγγειακή νόσο, το 52% διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια, το 32% νεφροπάθεια και το 65% νευροπάθεια. Οι επιπλοκές αυτές μειώνουν το προσδόκιμο ζωής κατά 6–8 χρόνια, ενώ αν συνυπάρχει καρδιοπάθεια, η απώλεια φτάνει και τα 12 χρόνια.
Το 2019, 4,2 εκατομμύρια θάνατοι παγκοσμίως αποδόθηκαν άμεσα στον διαβήτη, σύμφωνα με τον IDF.

Το κοινωνικό και οικονομικό βάρος του διαβήτη

Πέρα από την υγειονομική του διάσταση, ο διαβήτης έχει τεράστιο κοινωνικό και οικονομικό κόστος.
Μελέτες σε ευρωπαϊκό επίπεδο, όπως η CODE-2, δείχνουν ότι το ετήσιο κόστος περίθαλψης ενός ασθενούς με επιπλοκές είναι πενταπλάσιο σε σχέση με ένα υγιές άτομο — υπερβαίνοντας τα 6.000 ευρώ ετησίως.
Συνολικά, το 15% του προϋπολογισμού υγείας δαπανάται για την αντιμετώπιση του διαβήτη και κυρίως των επιπλοκών του.

«Η καταιγίδα των επιπλοκών μπορεί να αποτραπεί με την άριστη ρύθμιση του σακχάρου», εξηγεί ο κ. Μελιδώνης.
Σύμφωνα με μετα-ανάλυση οκτώ μεγάλων μελετών, η εντατική γλυκαιμική ρύθμιση μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών επιπλοκών έως και 40%.
Οι μελέτες DCCT και UKPDS, που αποτελούν ορόσημο για τον διαβήτη τύπου 1 και 2 αντίστοιχα, απέδειξαν μείωση έως και 70% στις μικροαγγειακές βλάβες, όπως η νεφροπάθεια και η αμφιβληστροειδοπάθεια.

Οι νέες θεραπείες αλλάζουν το τοπίο

Τα τελευταία χρόνια, η επιστήμη έχει κάνει άλματα προόδου στη θεραπευτική αντιμετώπιση του ΣΔ τύπου 2.
Οι νέες φαρμακευτικές αγωγές, όπως οι ινκρετινικές θεραπείες και οι αναστολείς SGLT-2, προσφέρουν αποτελεσματικό έλεγχο του σακχάρου αλλά και πολλαπλά οφέλη για την καρδιά, τα νεφρά και το βάρος.

Οι αγωνιστές GLP-1, που ενισχύουν τη δράση των ινκρετινικών ορμονών, συνδυάζουν ρύθμιση της γλυκόζης με σημαντική απώλεια σωματικού βάρους, καθιστώντας τους ιδανικούς για παχύσαρκους ασθενείς με ΣΔ τύπου 2.
Η τιρζεπατίδη, ένας διπλός αγωνιστής GLP-1/GIP, μειώνει τη γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη έως και 2% και συμβάλλει σε απώλεια βάρους έως 17%, αποτελώντας μια από τις πιο ελπιδοφόρες εξελίξεις της δεκαετίας.

Παράλληλα, οι αναστολείς SGLT-2 (φλοζίνες) μειώνουν την απορρόφηση γλυκόζης από τα νεφρά, προκαλώντας αποβολή σακχάρου μέσω των ούρων, γεγονός που οδηγεί σε χαμηλότερα επίπεδα γλυκόζης, μείωση της πίεσης και λιγότερα καρδιαγγειακά επεισόδια.

«Οι νέες θεραπείες δεν περιορίζονται στη μείωση του σακχάρου», τονίζει ο ειδικός.
«Προσφέρουν ευρύτερα καρδιοπροστατευτικά και νεφροπροστατευτικά οφέλη, ανοίγοντας έναν νέο δρόμο στη διαχείριση της νόσου».

Το μέλλον της θεραπείας — από τις εβδομαδιαίες ινσουλίνες στο βιοτεχνητό πάγκρεας

Η επόμενη μεγάλη αλλαγή αναμένεται στον τομέα της ινσουλινοθεραπείας, με την κυκλοφορία των εβδομαδιαίων ινσουλινών που θα προσφέρουν τα ίδια αποτελέσματα με τις καθημερινές δόσεις, βελτιώνοντας σημαντικά την ποιότητα ζωής των ασθενών.

Ταυτόχρονα, για τους ασθενείς με ΣΔ τύπου 1, η τεχνολογία ανοίγει νέους ορίζοντες:
σύγχρονες αντλίες ινσουλίνης και συστήματα συνεχούς καταγραφής γλυκόζης συνδέονται μεταξύ τους και δημιουργούν ένα «κλειστό κύκλωμα», προσεγγίζοντας τη λειτουργία ενός βιοτεχνητού παγκρέατος.
Ήδη, το FDA έχει εγκρίνει μικροσυσκευές υποδόριας τοποθέτησης που λειτουργούν έως και για τρεις μήνες χωρίς ρύθμιση, μεταφέροντας αυτόματα τις μετρήσεις στην αντλία.

«Πρόκειται για μια επαναστατική προοπτική, ιδιαίτερα για τα νέα παιδιά με διαβήτη τύπου 1», σημειώνει ο κ. Μελιδώνης.
«Ο ορίζοντας για την αντιμετώπιση του διαβήτη είναι πλέον φωτεινός και ελπιδοφόρος. Η συνεργασία των επιστημόνων και των διεθνών οργανισμών, όπως ο IDF, δημιουργεί τις προϋποθέσεις για μια ζωή με περισσότερη ισορροπία, ευεξία και ποιότητα για τα άτομα με διαβήτη».