Συνάντηση Τραμπ-αλ Σαράα: Τα κρυφά σημεία της συμφωνίας αλλάζουν την εικόνα στη Συρία

Σε ένα διπλωματικό περιβάλλον που αναδιατάσσεται με ταχύτητα στη Μέση Ανατολή, η επίσκεψη του Σύρου Προέδρου Αχμάντ αλ-Σαράα στον Λευκό Οίκο —η πρώτη επίσκεψη Σύρου ηγέτη στις Ηνωμένες Πολιτείες από το 1946— λειτούργησε ως επιταχυντής εξελίξεων, ενεργοποιώντας ταυτόχρονα πολιτικά και στρατιωτικά κανάλια που παρέμεναν «παγωμένα» επί δεκαετίες. Η Ουάσινγκτον του Ντόναλντ Τραμπ έστειλε μήνυμα επιθετικής διπλωματικής επανεκκίνησης προς τη Δαμασκό, σε μια στιγμή όπου η Συρία έχει εισέλθει σε μεταβατική φάση μετά την πτώση του καθεστώτος Άσαντ. Κομβικό στοιχείο της συνάντησης αποτέλεσε η δημόσια αναφορά του Τραμπ στην προοπτική ενσωμάτωσης των Συριακών Δημοκρατικών Δυνάμεων (SDF/QSD) στον εθνικό στρατό — μια εξέλιξη που, αν υλοποιηθεί, θα αναδιαμορφώσει εκ βάθρων τον συσχετισμό ισχύος τόσο στο εσωτερικό της Συρίας όσο και στο ευρύτερο περιφερειακό σύστημα ασφάλειας.

Σπύρος Σιδέρης

Παράλληλα, η συζήτηση για πιθανό συνοριακό και ενεργειακό modus vivendi με το Ισραήλ, καθώς και η άρση των βασικών κυρώσεων από τις ΗΠΑ, συνθέτουν μια νέα γεωπολιτική εξίσωση με πολλούς αγνώστους.

Σύμφωνα με το συριακό Υπουργείο Εξωτερικών, ο Τραμπ εξήρε την «αποτελεσματικότητα και σταθερότητα» της νέας συριακής ηγεσίας και διαβεβαίωσε ότι η Ουάσινγκτον είναι έτοιμη να προσφέρει «όλη την τεχνική και πολιτική στήριξη» για την επιτυχία της μεταβατικής περιόδου. Το μήνυμα ενισχύθηκε από την άμεση σύγκληση τριμερούς ομάδας εργασίας με τον Σύρο ΥΠΕΞ Άσαντ αλ-Σιμπάνι, τον Αμερικανό ομόλογό του Μάρκο Ρούμπιο και τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών Χακάν Φιντάν, με στόχο την επιχειρησιακή προώθηση όσων συμφωνήθηκαν σε προεδρικό επίπεδο.

Στην ανακοίνωσή της η Δαμασκός επιβεβαίωσε ότι οι τρεις πλευρές συμφώνησαν να ενεργοποιήσουν πλήρως τη συμφωνία της 10ης Μαρτίου 2025, που προβλέπει την ενσωμάτωση των SDF στον Στρατό της Αραβικής Δημοκρατίας της Συρίας, την ενοποίηση των θεσμών ασφάλειας και τη διαμόρφωση κοινής αρχιτεκτονικής στα σύνορα. Η αμερικανική πλευρά —όπως έγινε γνωστό— υποσχέθηκε ότι θα διευκολύνει παράλληλο «πλαίσιο κατανόησης» με το Ισραήλ, προκειμένου να ενισχυθεί η περιφερειακή σταθερότητα και να παγιωθεί το μεταπολεμικό μοντέλο ασφάλειας.

Ο Τραμπ, απαντώντας σε ερωτήσεις δημοσιογράφων, χαρακτήρισε τον αλ-Σαράα «ισχυρό ηγέτη με καθαρό σχέδιο» και εξέφρασε τη βεβαιότητά του ότι η Συρία θα μετατραπεί «σε βασικό πυλώνα ισορροπίας στη νέα Μέση Ανατολή». Η δήλωση αυτή, σύμφωνα με τον αναλυτή Μοχάμεντ Μασάλχι από τον Συρο-Αμερικανικό Συνασπισμό, σηματοδοτεί μια στρατηγική στροφή της Ουάσινγκτον από τη λογική της «απομόνωσης και κυρώσεων» σε μια πολιτική ελεγχόμενης εμπλοκής, με στόχο την εκ νέου διαμόρφωση των συμμαχιών στην περιοχή.

Ο Μασάλχι εκτιμά ότι η συνάντηση συνιστά «σημείο καμπής» στην αμερικανική πολιτική έναντι της Δαμασκού. Όπως επισημαίνει, η αμερικανική ηγεσία έχει αρχίσει να αντιλαμβάνεται πως η μακρόχρονη πολιτική πίεσης δεν απέφερε τα επιθυμητά αποτελέσματα και ότι η μετάβαση σε ένα μοντέλο «δεύτερης ευκαιρίας» για τη Συρία εξυπηρετεί τόσο τα συμφέροντα της Ουάσινγκτον όσο και την περιφερειακή ασφάλεια. Σε αυτό το πλαίσιο, θεωρεί πιθανό ο Λευκός Οίκος να προχωρήσει σε πλήρη άρση κυρώσεων, σε ενεργή εμπλοκή σε έργα ανοικοδόμησης, καθώς και σε εγκαθίδρυση μόνιμων μηχανισμών συντονισμού με τη συριακή κυβέρνηση.

Ενδεικτικό του νέου κλίματος ήταν και το πολύωρο τετ-α-τετ του αλ-Σαράα με τον πρόεδρο της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής των Αντιπροσώπων Μπράιαν Μαστ, ο οποίος μίλησε ανοικτά για την ανάγκη «επανεξέτασης του νόμου Σίζαρ» και για «στοχευμένη χαλάρωση των κυρώσεων» που πλήττουν τους Σύρους πολίτες. Η συζήτηση κορυφώθηκε λίγες ώρες αργότερα με την παράδοση επίσημης ειδοποίησης ότι αίρονται οι περιορισμοί στη λειτουργία της συριακής πρεσβείας στην Ουάσινγκτον — μια κίνηση με βαθιά πολιτική και συμβολική αξία.

Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε και ο Σύρος αναλυτής Αμπντούλ Καρίμ Ομάρ, ο οποίος υπογράμμισε ότι οι ΗΠΑ ασκούν συστηματική πίεση στο Ισραήλ για την υπογραφή ενός νέου συμφώνου ασφαλείας, το οποίο θα μπορούσε να θυμίζει την αποστρατιωτικοποιημένη συμφωνία του 1974. Σύμφωνα με τον ίδιο, αν και το Ισραήλ εμφανίζεται απρόθυμο να δεσμευτεί, η Ουάσινγκτον θεωρεί ότι μια τέτοια συμφωνία είναι προϋπόθεση για τη μετάβαση της νέας Συρίας σε καθεστώς περιφερειακής σταθερότητας.

Η δημόσια τοποθέτηση του επικεφαλής των SDF, Μαζλούμ Άμπντι, έδωσε νέα διάσταση στην εικόνα που διαμορφώνεται. Σε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Αμερικανό απεσταλμένο Τομ Μπαράκ, ο Άμπντι δήλωσε ότι οι SDF δεσμεύονται να επιταχύνουν το χρονοδιάγραμμα ενσωμάτωσης στη συριακή κρατική δομή και χαιρέτισε την ανακοίνωση ένταξης της Συρίας στον διεθνή συνασπισμό κατά του ISIS ως «στρατηγικό βήμα που αναβαθμίζει τη συλλογική ασφάλεια».

Η Δαμασκός επιβεβαίωσε ότι παρέλαβε λίστα 70 στελεχών των SDF — άνδρες και γυναίκες, συμπεριλαμβανομένων διοικητών από τις Μονάδες Προστασίας των Γυναικών (YPJ) — οι οποίοι προορίζονται για θέσεις στο Υπουργείο Άμυνας και στο Γενικό Επιτελείο. Παράλληλα, η συμφωνία της 10ης Μαρτίου προχωρά και στο σκέλος των οικονομικών πόρων, με συζητήσεις για τη συνεκμετάλλευση πετρελαϊκών κοιτασμάτων και τη συνδιαχείριση συνόρων και αεροδρομίων, μεταξύ των οποίων το στρατηγικής σημασίας αεροδρόμιο Καμισλί.

Ο Σύρος ερευνητής Μάαν Τάλα σημειώνει ότι η επαναλειτουργία της συριακής πρεσβείας και η προοπτική θεσμικής ενσωμάτωσης των SDF αποτελούν δύο παράλληλες αλλά αλληλοσυμπληρούμενες εξελίξεις: η πρώτη αποκαθιστά το διπλωματικό κανάλι, η δεύτερη αποκαθιστά την εθνική συνοχή. Κατά την άποψή του, εάν οι διαδικασίες προχωρήσουν χωρίς παρεκκλίσεις, η Συρία μπορεί να βρεθεί μπροστά σε μια «νέα κανονικότητα», με ισχυρά θεσμικά εργαλεία, ισορροπημένες διεθνείς σχέσεις και σημαντική μείωση των εσωτερικών διαιρέσεων.

Το πραγματικό τεστ, ωστόσο, θα είναι η εφαρμογή. Η ενσωμάτωση των SDF στο συριακό στρατιωτικό δόγμα, η διαχείριση των κουρδικών διεκδικήσεων και ο ρόλος της Τουρκίας στις βόρειες ζώνες μπορεί να αναδείξουν νέα εμπόδια. Παρ’ όλα αυτά, η εικόνα που σχηματοποιείται μετά τη συνάντηση Σαράα – Τραμπ δείχνει ότι η Δαμασκός επιστρέφει σταδιακά στο κέντρο των περιφερειακών διεργασιών, αυτή τη φορά με την ενεργό συμμετοχή των ΗΠΑ, και με έναν κοινό παρονομαστή: τη σταδιακή επανένταξη της Συρίας στον γεωπολιτικό κύκλο της Μέσης Ανατολής, σε συνθήκες που απομακρύνουν το φάσμα ενός νέου κύκλου αποσταθεροποίησης.