Αναδιάταξη Αθήνας και Άγκυρας στην ενεργειακή σκακιέρα της αν. Μεσογείου- Πώς διαμορφώνεται το σκηνικό

Η απόφαση της ΕΕ να τερματιστεί οριστικά έως το 2028 η προμήθεια φυσικού αερίου από τη Ρωσία αναδιατάσσει τις ισορροπίες αναβαθμίζει τον ρόλο των Ηνωμένων Πολιτειών ως κύριου προμηθευτή LNG στην Ευρώπη και τοποθετεί την Ελλάδα σε στρατηγική θέση, ως κόμβο μεταφοράς και διανομής προς την ευρωπαϊκή αγορά. Η Ελλάδα προβάλλει ως αξιόπιστος εταίρος της Δύσης και κόμβος ενεργειακής ασφάλειας, ενώ οι συμφωνίες που υπεγράφησαν στην Αθήνα καταδεικνύουν ότι η ενεργειακή πολιτική έχει πλέον μετατραπεί σε εργαλείο γεωπολιτικής επιρροής στην περιοχή. Προδιαγράφουν επίσης έναν νέο κύκλο διατλαντικών συνεργασιών.

Στο πλαίσιο της Διατλαντικής Συνεργασίας για την Ενέργεια (P-TEC), που πραγματοποιήθηκε στο Ζάππειο, υπεγράφησαν συμφωνίες με έντονο γεωπολιτικό αποτύπωμα, σηματοδοτώντας τη νέα εποχή ελληνοαμερικανικών σχέσεων με αιχμή τον τομέα της ενέργειας. Ξεχωρίζει η μακροχρόνια σύμβαση μεταξύ της ATLANTIC – SEE LNG TRADE (στην οποία συμμετέχουν ο Όμιλος ΑΚΤΩΡ και η ΔΕΠΑ Εμπορίας) και της αμερικανικής Venture Global Inc., που προβλέπει την προμήθεια σημαντικών ποσοτήτων υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) από τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Η συμφωνία αυτή, την οποία χαιρέτισαν ο Αμερικανός υπουργός Εσωτερικών Νταγκ Μπέργκαμ και ο υπουργός Ενέργειας Κρις Ράιτ, εντάσσεται στη στρατηγική ενίσχυσης του «Κάθετου Διαδρόμου» – του άξονα που θα μεταφέρει αμερικανικό LNG από τα ελληνικά λιμάνια προς την Ουκρανία και την Κεντρική Ευρώπη. «Η Ελλάδα είναι ενεργειακός κόμβος και καταλύτης σταθερότητας στην Ανατολική Ευρώπη», τόνισε ο κ. Μπέργκαμ, ενώ ο κ. Ράιτ υπογράμμισε ότι οι συμφωνίες «επιβεβαιώνουν τη βούληση των ΗΠΑ να στηρίξουν τους Ευρωπαίους συμμάχους τους με αμερικανική ενέργεια».

Η νέα πρέσβης των ΗΠΑ στην Ελλάδα, Κίμπερλι Γκίλφοϊλ, μίλησε για «ένα νέο κεφάλαιο στις σχέσεις των δύο χωρών», επισημαίνοντας τη σημασία της συνεργασίας για την ασφάλεια και τη διαφοροποίηση των ενεργειακών πηγών.

Παράλληλα, η Ουάσιγκτον εντείνει την παρουσία της στην Ανατολική Μεσόγειο. Ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ πρότεινε για νέο πρέσβη στη Λευκωσία τον επιχειρηματία Τζον Μπρέσλοου, ενώ μαζί με την κ. Γκίλφοϊλ στην Αθήνα, τον Τομ Μπαρακ στην Άγκυρα και τον ανώτερο σύμβουλο Μασάντ Μπούλος, συγκροτείται ένα «κουαρτέτο» αξιωματούχων που λογοδοτούν απευθείας στον Λευκό Οίκο. Αποστολή τους: η προώθηση ενεργειακών συνεργασιών και η σταθεροποίηση των σχέσεων στην περιοχή.

Κεντρικό στοιχείο της αμερικανικής στρατηγικής παραμένει ο Κάθετος Διάδρομος, ο οποίος εξασφαλίζει την ασφαλή ροή LNG προς την Ευρώπη, περιορίζοντας την επιρροή της Ρωσίας. Ο Μπούλος, με επαφές σε Λιβύη, Τουρκία και Αίγυπτο, επιχειρεί να ενθαρρύνει διάλογο για την επίλυση διαφορών στις ΑΟΖ και να διαμορφώσει συνθήκες σταθερότητας που θα ευνοήσουν τις ενεργειακές επενδύσεις.

Στην ίδια κατεύθυνση, οι κοινές διακηρύξεις της συνόδου P-TEC επαναβεβαίωσαν τη σημασία του σχήματος 3+1 (Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ + ΗΠΑ) ως πλατφόρμας συνεργασίας. Η συμμετοχή της Κύπρου θεωρείται κρίσιμη, ενώ αποφεύχθηκαν αναφορές σε εκκρεμή έργα όπως το GSI, που παραμένει παγωμένο.

Για την Αθήνα, οι εξελίξεις αυτές συνιστούν στρατηγικό κέρδος. Η συμφωνία για τη μεταφορά LNG μέσω του Κάθετου Διαδρόμου προς την Ουκρανία και την Κεντρική Ευρώπη ενισχύει τον ρόλο της χώρας ως κόμβου παράκαμψης της Μαύρης Θάλασσας. Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης επεσήμανε ότι «δεν πρέπει να μπαίνει ρωσικό φυσικό αέριο στην Ευρώπη από την πίσω πόρτα, δηλαδή μέσω Τουρκίας».

Αντίθετα, στην Άγκυρα επικρατεί προβληματισμός. Η συνεχιζόμενη συνεργασία με τη Μόσχα, παρά τις κυρώσεις, αποδυναμώνει τη φιλοδοξία της Τουρκίας να εξελιχθεί σε ενεργειακό κόμβο της Ευρώπης. Αναλυτές εκτιμούν ότι η Ουάσιγκτον επιχειρεί να μεταφέρει τον άξονα σταθερότητας νοτιότερα, με επίκεντρο την Ελλάδα, περιορίζοντας ταυτόχρονα την τουρκική επιρροή στη Λιβύη και την Ανατολική Μεσόγειο.