Ο Μαμντάνι επόμενος Πρόεδρος των ΗΠΑ; Προς το παρόν πρέπει να περιμένει

Η άνοδος του 34χρονου και γιατί δεν μπορεί να διεκδικήσει ποτέ την προεδρία των ΗΠΑ. Η εκλογή του Ζόραν Μαμντάνι ως επόμενου δημάρχου της Νέας Υόρκης αποτελεί ορόσημο για την αμερικανική πολιτική. Σε ηλικία μόλις 34 ετών, γίνεται ο πρώτος μουσουλμάνος που αναλαμβάνει τη δημαρχία της πόλης και ο νεότερος που κατέχει το αξίωμα εδώ και πάνω από έναν αιώνα.

Η εκστρατεία του ξεχώρισε για τις φιλόδοξες οικονομικές και κοινωνικές του προτάσεις, την ταύτισή του με τους αγώνες της εργατικής τάξης, αλλά και το μήνυμα που βρήκε απήχηση κυρίως σε νεότερους ψηφοφόρους και κοινότητες που αισθάνονται παραμελημένες από το κυρίαρχο πολιτικό σύστημα στις ΗΠΑ.

Την ώρα που ενθουσιασμός κυριαρχεί στους υποστηρικτές του, δεν λείπουν οι φωνές — ιδιαίτερα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης — που βλέπουν στο πρόσωπο του Μαμντάνι έναν πιθανό μελλοντικό υποψήφιο για την προεδρία των Ηνωμένων Πολιτειών. Η ταχύτατη άνοδός του, η χαρισματική ρητορική και η εικόνα μιας νέας γενιάς ηγεσίας τροφοδοτούν αυτά τα σενάρια.

Ωστόσο, σύμφωνα με το αμερικανικό Σύνταγμα, ο Μαμντάνι δεν έχει δικαίωμα να διεκδικήσει το ανώτατο αξίωμα της χώρας — ούτε τώρα, ούτε ποτέ, εκτός αν υπάρξει συνταγματική αναθεώρηση.

Οι ριζοσπαστικές προτάσεις του Μαμντάνι για τη Νέα Υόρκη

Η εκλογή του Μαμντάνι έρχεται σε μια περίοδο όπου η Νέα Υόρκη αντιμετωπίζει αυξανόμενο κόστος διαβίωσης και προβλήματα στην πρόσβαση σε οικονομική στέγαση, μεταφορές και βασικά αγαθά. Το πρόγραμμά του περιλαμβάνει τολμηρές αλλαγές: πάγωμα ενοικίων σε όλη την πόλη, δωρεάν μετακίνηση με τα δημόσια λεωφορεία, δημιουργία δημοτικών παντοπωλείων για τη μείωση της τιμής των τροφίμων και διεύρυνση της δωρεάν πρόσβασης στη φροντίδα παιδιών.

Μετά τη νίκη του, ο Μαμντάνι απηύθυνε μήνυμα στους υποστηρικτές του — αλλά και στον Λευκό Οίκο. «Η Νέα Υόρκη θα παραμείνει πόλη μεταναστών, χτισμένη από μετανάστες, ενισχυμένη από μετανάστες και από σήμερα, καθοδηγούμενη από έναν μετανάστη. Άκουσέ με, Πρόεδρε Τραμπ: για να φτάσεις σε οποιονδήποτε από εμάς, θα πρέπει να περάσεις από όλους μας».

Ο Μαμντάνι είναι γνωστός για τη δράση του σε δίκτυα βάσης και οργανώσεις πολιτικού ακτιβισμού. Η πολιτική του διαδρομή θεωρείται ασυνήθιστη: όπως ο ίδιος αναφέρει, οι εμπειρίες του στη σκηνοθεσία, τη ραπ μουσική και τη συγγραφή τον οδήγησαν τελικά στην οργάνωση κοινοτήτων ως απάντηση στις προκλήσεις της εποχής.

Ιδιαίτερη συζήτηση προκάλεσε η ανοιχτή στάση του απέναντι στη θρησκευτική του ταυτότητα ως μουσουλμάνος στην Αμερική. «Το να είσαι μουσουλμάνος στη Νέα Υόρκη σημαίνει ότι πρέπει να περιμένεις την προσβολή», δήλωσε κατά την προεκλογική περίοδο. «Δεν μας ξεχωρίζει όμως η προσβολή — πολλοί Νεοϋορκέζοι τη βιώνουν. Αυτό που μας διακρίνει είναι η ανεκτικότητα απέναντι στην προσβολή». Πρόσθεσε επίσης ότι «σε μια εποχή όπου η διακομματική συναίνεση λιγοστεύει, η ισλαμοφοβία είναι ένα από τα ελάχιστα σημεία συμφωνίας».

Γιατί ο Μαμντάνι δεν μπορεί να γίνει Πρόεδρος των ΗΠΑ

Παρά τις αυξανόμενες εικασίες για το μέλλον του στην εθνική πολιτική σκηνή, ο Μαμντάνι αποκλείεται συνταγματικά από τη διεκδίκηση της προεδρίας των ΗΠΑ. Το εμπόδιο πηγάζει από το Άρθρο II, Παράγραφος 1 του αμερικανικού Συντάγματος, που καθορίζει τα κριτήρια επιλεξιμότητας για τον πρόεδρο.

Το σχετικό άρθρο αναφέρει ότι «κανείς εκτός αν είναι πολίτης εξ αρχής… δεν δύναται να είναι υποψήφιος για το αξίωμα του Προέδρου». Σύμφωνα με πάγια νομική ερμηνεία, «πολίτης εξ αρχής» θεωρείται όποιος έχει αμερικανική υπηκοότητα εκ γενετής και δεν έχει πολιτογραφηθεί μεταγενέστερα.

Αυτό αποκλείει όσους γεννήθηκαν εκτός ΗΠΑ από γονείς μη Αμερικανούς και απέκτησαν υπηκοότητα μέσω πολιτογράφησης. Ο Ζόραν Μαμντάνι, γεννημένος στην Καμπάλα της Ουγκάντας το 1991 από γονείς με καταγωγή από Ινδία και Ουγκάντα, εγκαταστάθηκε αργότερα στις ΗΠΑ και έγινε Αμερικανός πολίτης μόλις το 2018.

Επειδή απέκτησε την υπηκοότητα μέσω πολιτογράφησης κι όχι αυτόματα κατά τη γέννησή του, δεν πληροί τα συνταγματικά κριτήρια ως «πολίτης εξ αρχής». Αυτό δεν αλλάζει ανεξαρτήτως διάρκειας διαμονής ή εμπειρίας σε δημόσια αξιώματα.

Το ίδιο εμπόδιο ισχύει και για άλλες προσωπικότητες που γεννήθηκαν στο εξωτερικό κι έγιναν Αμερικανοί πολίτες αργότερα — ανάμεσά τους γνωστοί επιχειρηματίες και πολιτικοί. Αν και η σχετική συζήτηση έχει επανέλθει κατά διαστήματα στη δημόσια σφαίρα των ΗΠΑ, η αλλαγή θα απαιτούσε συνταγματική τροποποίηση — μια διαδικασία ιδιαίτερα απαιτητική που απαιτεί έγκριση τόσο από το Κογκρέσο όσο κι από τις Πολιτείες.

Συνεπώς, όσο κι αν εξελιχθεί η επιρροή του Μαμντάνι στην τοπική ή πολιτειακή πολιτική σκηνή, η προεδρία παραμένει ανέφικτη σύμφωνα με τον νόμο.

Η σημασία της νίκης Μαμντάνι για τους Δημοκρατικούς

Η νίκη του Μαμντάνι ήταν μέρος μιας σειράς επιτυχιών στις εκλογές της Τρίτης όπου οι Δημοκρατικοί κατέγραψαν κέρδη σε αρκετές Πολιτείες και εκλογικές αναμετρήσεις. Για ένα κόμμα που προσπαθεί να ανακτήσει σταθερότητα μετά τις ήττες στην προεδρία, τη Βουλή και τη Γερουσία από τους Ρεπουμπλικανούς του Ντόναλντ Τραμπ, αυτά τα αποτελέσματα θεωρούνται ώθηση δυναμικής.

Οι Δημοκρατικοί σημείωσαν σημαντικές επιτυχίες όχι μόνο στη Νέα Υόρκη αλλά επίσης στο Νιού Τζέρσεϊ και τη Βιρτζίνια, όπου επικράτησαν σε μεγάλες εκλογικές μάχες. Παράλληλα, οι ψηφοφόροι στην Καλιφόρνια ενέκριναν νέο χάρτη εκλογικών περιφερειών που αναμένεται να ευνοήσει τους Δημοκρατικούς στις επόμενες βουλευτικές εκλογές.

Κέρδη καταγράφηκαν ακόμα σε λιγότερο προβεβλημένες θέσεις όπως δικαστικές εκλογές και σχολικά συμβούλια στην Πενσιλβάνια και τη Τζόρτζια, ενώ επιτυχίες σημειώθηκαν ακόμη και στη νομοθεσία της Μισισίπι. Ο Κεν Μάρτιν, πρόεδρος της Εθνικής Επιτροπής Δημοκρατικών, σχολίασε: «Κερδίσαμε παντού — σε κόκκινες κομητείες, μωβ κομητείες και μπλε κομητείες. Ήταν μια μεγάλη απόρριψη του εξτρεμισμού Τραμπ».

Η καμπάνια Μαμντάνι βασίστηκε έντονα στις αρχές της δημοκρατικής σοσιαλιστικής ιδεολογίας κι απευθύνθηκε κυρίως σε νέους ψηφοφόρους και εργαζόμενους που παλεύουν με το αυξημένο κόστος ζωής. Αντίθετα, οι νέοι κυβερνήτες στο Νιού Τζέρσεϊ (Μίκι Σέριλ) και στη Βιρτζίνια (Αμπιγκέιλ Σπάνμπεργκερ) κινήθηκαν σε πιο μετριοπαθή γραμμή με έμφαση στην εθνική ασφάλεια και δημοσιονομική σύνεση.

Οικονομικά ζητήματα, όπως οι αυξημένες τιμές βασικών αγαθών, η στέγαση κι η εργασιακή ασφάλεια παρέμειναν στο επίκεντρο όλων των καμπανιών. Ο ίδιος ο Μαμντάνι τόνισε: «Το μάθημα για τον πρόεδρο είναι ότι δεν αρκεί να διαπιστώνεις την κρίση στη ζωή των εργαζόμενων Αμερικανών — πρέπει να φέρεις αποτελέσματα».