Ανάλυση: Ρεαλιστική πρόταση το αμερικανικό σχέδιο για τη “Διεθνή Δύναμη στη Γάζα”, όχι χωρίς αντιδράσεις

Η αποστολή σχεδίου από τις Ηνωμένες Πολιτείες προς μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για τη δημιουργία μιας διεθνούς εκτελεστικής δύναμης στη Γάζα, διάρκειας τουλάχιστον δύο ετών, προκάλεσε έντονες πολιτικές και διπλωματικές διεργασίες σε Ραμάλα και Τελ Αβίβ. Το σχέδιο, που αναμένεται να τεθεί προς διαπραγμάτευση τις επόμενες εβδομάδες, επιχειρεί να ορίσει ένα μεταβατικό διοικητικό και ασφαλιστικό πλαίσιο έως το τέλος του 2027, με δυνατότητα παράτασης. Ωστόσο, οι πρώτες αντιδράσεις τόσο από την πλευρά της Παλαιστινιακής Αρχής όσο και από την ισραηλινή κυβέρνηση δείχνουν ότι η συγκρότηση μιας τέτοιας δύναμης δεν αποτελεί απλώς επιχειρησιακό ζήτημα ασφαλείας, αλλά βρίσκεται στο επίκεντρο ενός νέου, σύνθετου γεωπολιτικού παζλ στη Μέση Ανατολή.

Σπύρος Σιδέρης

Η ουσία της αμερικανικής πρότασης

Σύμφωνα με πληροφορίες που διέρρευσαν μέσω του ιστότοπου Axios, το σχέδιο προβλέπει ότι οι ΗΠΑ και οι συμμετέχουσες χώρες θα αποκτήσουν ευρεία αρμοδιότητα στη διαχείριση της Γάζας και στη διασφάλιση της τάξης. Η μετάβαση θα πραγματοποιηθεί μέσω ενός σχήματος «μεταβατικής διοίκησης», το οποίο η Ουάσιγκτον αποκαλεί «Συμβούλιο Ειρήνης».

Το Συμβούλιο αυτό θα καθορίζει προτεραιότητες διακυβέρνησης, θα συγκεντρώνει πόρους για την ανοικοδόμηση της Γάζας και θα εποπτεύει τη διαδικασία μεταρρύθμισης και αναβάθμισης της Παλαιστινιακής Αρχής. Παράλληλα, θα συντονίζει την ανάπτυξη και δράση της διεθνούς δύναμης έως το 2027.

Κρίσιμο στοιχείο αποτελεί το γεγονός ότι η δύναμη δεν θα είναι ειρηνευτική με περιορισμένη εντολή, αλλά εκτελεστική, με δυνατότητα επιβολής αποφάσεων. Αυτό καθιστά το σχήμα δυνητικά αποτελεσματικό, αλλά ταυτόχρονα ευάλωτο σε πολιτικές αντιδράσεις και κοινωνικές εντάσεις.

Οι παλαιστινιακές επιφυλάξεις

Στη Ραμάλα, το σχέδιο δεν αντιμετωπίζεται με απόρριψη, αλλά με προσεκτική διεκδίκηση τροποποιήσεων. Παλαιστινιακές πηγές τονίζουν ότι το ζήτημα είναι να διασφαλιστεί πως η διεθνής δύναμη και το Συμβούλιο Ειρήνης δεν θα λειτουργήσουν ως μηχανισμός υποκατάστασης της Παλαιστινιακής Αρχής, αλλά ως δομή που θα ενισχύσει την πορεία προς την παλαιστινιακή κρατική υπόσταση.

Η Παλαιστινιακή Αρχή ζητά:

• σαφή οριοθέτηση της εντολής της διεθνούς δύναμης,
• καθορισμένη χρονική διάρκεια της μεταβατικής περιόδου,
• θεσμική κατοχύρωση του δικού της ρόλου στη διοίκηση και τη λήψη αποφάσεων,
• υπαγωγή του σχήματος στο Κεφάλαιο VI ή VII του Χάρτη του ΟΗΕ για να διασφαλιστεί διεθνές νομικό κύρος.

Το διαπραγματευτικό μήνυμα της Ραμάλα συνοψίζεται ως εξής: η μεταβατική διοίκηση δεν μπορεί να υποκαταστήσει τον στόχο για ανεξάρτητο παλαιστινιακό κράτος με πρωτεύουσα την Ανατολική Ιερουσαλήμ.

Η ισραηλινή οπτική

Στο Τελ Αβίβ, το σχέδιο αντιμετωπίζεται με έναν συνδυασμό ικανοποίησης και επιφύλαξης. Σύμφωνα με ισραηλινές διπλωματικές πηγές, η πρόταση ευθυγραμμίζεται σε σημαντικό βαθμό με την ισραηλινή επιδίωξη αφοπλισμού της Γάζας.

Ωστόσο, η ισραηλινή κυβέρνηση δεν επιθυμεί η συγκρότηση της δύναμης να πραγματοποιηθεί μέσω απόφασης του Συμβουλίου Ασφαλείας, ενώ αντιτίθεται ανοιχτά στην πιθανή συμμετοχή τουρκικών δυνάμεων.

Η παρουσία παλαιστινιακής αστυνομίας γίνεται ανεκτή μόνο ως στοιχείο πολιτικής εξισορρόπησης προς τις αραβικές χώρες.

Παρά τις επιφυλάξεις, αναγνωρίζεται ότι η πρόταση αποτελεί το μοναδικό ρεαλιστικό πλαίσιο διαχείρισης της επόμενης ημέρας, σε μια στιγμή όπου η Χαμάς εξακολουθεί να διατηρεί δομές και η ανθρωπιστική κρίση στη Γάζα βαθαίνει.

Η σύνθεση της δύναμης

Στις διεθνείς συζητήσεις αναφέρονται χώρες όπως η Ινδονησία, το Πακιστάν και το Αζερμπαϊτζάν, χώρες που διαθέτουν επιχειρησιακή εμπειρία και πολιτική ισορροπία μεταξύ μουσουλμανικού κόσμου και Δύσης.

Αντίθετα, κράτη του Κόλπου, όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Σαουδική Αραβία, συνδέουν τη συμμετοχή τους με την ύπαρξη συγκεκριμένης πολιτικής προοπτικής για τη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους.

Μεταβατική λύση ή προοίμιο νέας διευθέτησης;

Η αμερικανική πρωτοβουλία επιδιώκει να γεφυρώσει τρεις διαφορετικές ανάγκες:

• την ισραηλινή ασφάλεια,
• την παλαιστινιακή πολιτική κυριαρχία
• και τη διεθνή σταθεροποίηση.

Η ισορροπία αυτή είναι λεπτή. Αν η δύναμη παρουσιαστεί ως μηχανισμός εξαναγκασμού, υπάρχει ο κίνδυνος η κοινωνική βάση στη Γάζα να την απορρίψει. Αν, αντιθέτως, ενταχθεί σε ένα χρονικά και πολιτικά δεσμευτικό μονοπάτι αυτοδιάθεσης, μπορεί να αποτελέσει τον πρώτο λειτουργικό πυλώνα μιας μεταπολεμικής αρχιτεκτονικής.