ΗΠΑ: Εκλογές πρόκριμα εν μέσω shutdown-Η άρση του “κανόνα των 60” και το δημοψήφισμα στην Καλιφόρνια

Με το κλείσιμο της ομοσπονδιακής κυβέρνησης να απειλεί να καταγράψει νέο ιστορικό ρεκόρ διάρκειας, η Ουάσιγκτον κινείται σε τροχιά πολιτικής παράλυσης και επικοινωνιακής πόλωσης. Ρεπουμπλικανοί και Δημοκρατικοί αλληλοκατηγορούνται για το αδιέξοδο, την ώρα που πίσω από κλειστές πόρτες οι ηγεσίες στη Γερουσία αναζητούν περιορισμένης κλίμακας συμφωνία για τη χρηματοδότηση του επόμενου δημοσιονομικού έτους. Το εκκρεμές, ωστόσο, μπορεί να το μετακινήσει ο παράγοντας «κάλπη»: οι εκλογές της Τρίτης σε Βιρτζίνια, Νιου Τζέρσεϊ και Καλιφόρνια αναδεικνύονται σε πολιτικό θερμόμετρο με άμεσες επιπτώσεις στη διαπραγμάτευση για τον προϋπολογισμό.

Σπύρος Σιδέρης

Στο μέτωπο της κοινής γνώμης, νέα δεδομένα εντείνουν την πίεση προς τα δύο κόμματα. Σύμφωνα με έρευνες που επικαλούνται αμερικανικά μέσα, τα δύο τρίτα των πολιτών δηλώνουν απογοητευμένα από την πορεία της χώρας.

Το 68% θεωρεί ότι το Δημοκρατικό Κόμμα έχει αποκοπεί από την κοινωνική βάση, ενώ το 61% λέει το ίδιο για τους Ρεπουμπλικάνους. Στο «παιχνίδι του φταιξίματος», το 45% αποδίδει την ευθύνη του shutdown στους Ρεπουμπλικάνους και το 33% στους Δημοκρατικούς. Πρόκειται για ποσοστά που μπορούν να ανατρέψουν υπολογισμούς στα επιτελεία ενόψει των επόμενων μεγάλων αναμετρήσεων και να λειτουργήσουν ως μοχλός επίσπευσης λύσης.

Οι κάλπες της Τρίτης ως βαρόμετρο

Η προσοχή πέφτει σε τρία πεδία: στη Βιρτζίνια και το Νιου Τζέρσεϊ, όπου κρίνονται οι κυβερνητικές έδρες, και στην Καλιφόρνια, όπου ο κυβερνήτης Γκάβιν Νιούσομ προωθεί δημοψήφισμα για την επαναχάραξη εκλογικών περιφερειών με στόχο την ενίσχυση της Δημοκρατικής παρουσίας στη Βουλή των Αντιπροσώπων — σε κίνηση που θυμίζει την πρόσφατη ανασχεδίαση περιφερειών στο «κόκκινο» Τέξας.

Εφόσον οι Δημοκρατικοί κερδίσουν καθαρά στις δύο κυβερνητικές κούρσες και πετύχουν το ζητούμενο στην Καλιφόρνια, θα το ερμηνεύσουν ως ισχυρή επικύρωση της γραμμής τους έναντι του shutdown. Αντιστρόφως, μια ρεπουμπλικανική αντεπίθεση —ιδίως στο Νιου Τζέρσεϊ— ή, έστω, οριακές διαφορές, θα τροφοδοτήσουν την αφήγηση ότι η κοινωνική δυσαρέσκεια «μοιράζεται» και άρα το πολιτικό κόστος δεν βαραίνει μονομερώς.

Χαρακτηριστικό είναι ότι τα ονόματα που δοκιμάζονται έχουν ήδη εθνικό αποτύπωμα στον κομματικό χάρτη. Δημοκρατικές όπως η Αμπιγκέιλ Σπανμπέργκερ στη Βιρτζίνια και η Μίκι Σέριλ στο Νιου Τζέρσεϊ αντιμετωπίζονται ως συμβολικές αναμετρήσεις για το δίλημμα «υπεύθυνη διακυβέρνηση» έναντι αδιάλλακτης κομματικής τακτικής.

Ο Τραμπ, η «πυρηνική επιλογή» και ο κανόνας των 60

Στο παρασκήνιο, ο Ντόναλντ Τραμπ ωθεί τους Ρεπουμπλικάνους προς την αποδοχή της λεγόμενης «πυρηνικής επιλογής» — όχι στο επίπεδο οπλικών συστημάτων, αλλά ως θεσμική μεθόδευση στη Γερουσία: την κατάργηση του «κανόνα των 60» ψήφων για λήξη συζήτησης (cloture) που στηρίζει την παρελκυστική διαδικασία της παρατεταμένης συζήτησης. Σήμερα ο κανόνας εξακολουθεί να καλύπτει τα νομοσχέδια, προστατεύοντας την κομματική μειοψηφία. Ο Τζον Θουν, επικεφαλής των Ρεπουμπλικάνων στη Γερουσία, δεν έχει δείξει προθυμία να ανταποκριθεί, όμως ο Τραμπ επιμένει: «Καταργήστε τον κανόνα, όχι μόνο για το shutdown, αλλά για τα πάντα».

Η ιστορία του εργαλείου είναι ενδεικτική. Το 2013, ο τότε Δημοκρατικός ηγέτης Χάρι Ριντ ενεργοποίησε την «πυρηνική επιλογή» για να παρακάμψει ρεπουμπλικανικά μπλοκαρίσματα στους προεδρικούς διορισμούς (εξαιρουμένου του Ανώτατου Δικαστηρίου), υιοθετώντας απλή πλειοψηφία. Το 2017, ο Ρεπουμπλικάνος Μιτς Μακόνελ επέκτεινε το ίδιο πλαίσιο και στις τοποθετήσεις του Ανώτατου Δικαστηρίου. Το διακομματικό αποτέλεσμα; Μια Γερουσία όπου η πλειοψηφία έχει μεγαλύτερη ισχύ στις κρίσιμες τοποθετήσεις, ενώ η νομοθεσία παραμένει «οχυρωμένη» πίσω από το φράγμα των 60.

Γιατί το θεσμικό όριο έχει σημασία τώρα

Η άρση του κανόνα των 60 για τα νομοσχέδια θα αναμόρφωνε εκ βάθρων την ισορροπία ισχύος. Βραχυπρόθεσμα, θα έδινε στους Ρεπουμπλικάνους εργαλείο να περάσουν νόμο-γέφυρα για τη χρηματοδότηση χωρίς τους Δημοκρατικούς. Μεσοπρόθεσμα, θα ενίσχυε και το αντίθετο στρατόπεδο όταν ανακτήσει πλειοψηφία. Γι’ αυτό και πολλοί γερουσιαστές, πέρα από τις κομματικές γραμμές, αντιμετωπίζουν την «πυρηνική επιλογή» ως όριο θεσμικής αυτοσυγκράτησης που δεν πρέπει να παραβιαστεί.

Το πολιτικό ρίσκο είναι διπλό: πρώτον, η κατάργηση της παρελκυστικής διαδικασίας θα αφαιρέσει το τελευταίο ουσιαστικό κίνητρο για διακομματικές συμφωνίες πάνω σε ευρείες χρηματοδοτήσεις· δεύτερον, μπορεί να μετατρέψει κάθε εκλογικό κύκλο σε εκκρεμές που θα ξηλώνει και θα ξαναράβει πολιτικές ανάλογα με την αριθμητική της στιγμής. Σε μια οικονομία που χρειάζεται προβλεψιμότητα και σε ένα κράτος που ήδη λειτουργεί με προσωρινές παρατάσεις (continuing resolutions), το μήνυμα προς αγορές και συμμάχους θα ήταν αποσταθεροποιητικό.

Το εκλογικό σήμα και η επόμενη μέρα

Αν οι κάλπες της Τρίτης στείλουν καθαρό μήνυμα υπέρ των Δημοκρατικών, η ηγεσία τους θα το αξιοποιήσει για να ζητήσει καθαρή χρηματοδότηση χωρίς ιδεολογικούς όρους και να διαφυλάξει τον κανόνα των 60. Αν, αντίθετα, οι Ρεπουμπλικάνοι εμφανιστούν ανταγωνιστικοί σε έδαφος που παραδοσιακά τους δυσκολεύει, θα ενισχυθούν οι φωνές που υποστηρίζουν πως «το κόστος του shutdown μοιράζεται», ενθαρρύνοντας σκληρότερη διαπραγμάτευση ή και νέα απόπειρα επιτάχυνσης των διαδικασιών μέσω της «πυρηνικής επιλογής».

Στο μεταξύ, οι ιδέες για πακέτο-γέφυρα στη Γερουσία θα συνεχίσουν να κυκλοφορούν: χρονικά περιορισμένη χρηματοδότηση, ανταλλαγές στη μεταναστευτική/συνοριακή πολιτική, στοχευμένες πιστώσεις σε άμυνα και βασικές κοινωνικές υπηρεσίες. Το ζητούμενο είναι εάν θα βρεθεί κοινός παρονομαστής που δεν θα εκληφθεί από τη βάση κανενός κόμματος ως «ήττα».