Η φαρμακευτική πολιτική σε σταυροδρόμι: Το clawback απειλεί επενδύσεις και καινοτομία

Η συνάντηση που σηματοδοτεί “σημείο καμπής“.

Περίπου δύο ώρες διήρκεσε η χθεσινή (3 Νοεμβρίου 2025) κρίσιμη σύσκεψη στο υπουργείο Υγείας υπό τον Άδωνι Γεωργιάδη με τους εκπροσώπους των φορέων του φαρμακευτικού κλάδου — Pharma Innovation Forum (PIF), Σύνδεσμο Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων Ελλάδος (ΣΦΕΕ) και Πανελλήνια Ένωση Φαρμακοβιομηχανίας (ΠΕΦ) — με κεντρικό θέμα το νοσοκομειακό clawback για τα φάρμακα. Η πίεση είναι μεγάλη: όπως ανακοινώθηκε πρόσφατα, για το 2024 το ποσοστό αυτό διαμορφώθηκε στο υψηλό, περίπου 75,4%, δημιουργώντας ασφυκτικές συνθήκες για τη βιωσιμότητα των εταιρειών και θέτοντας σε κίνδυνο την πρόσβαση των ασθενών σε καινοτόμες θεραπείες. Παράλληλα, δεν πρέπει να υποτιμάται και το ζήτημα της ελκυστικότητας της χώρας για κλινική έρευνα και επενδύσεις.  

Η συνάντηση πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο της αναζήτησης «ρεαλιστικής αποκλιμάκωσης» του ποσοστού του clawback, με πολλούς φορείς να εκτιμούν ότι πρόκειται για ορόσημο που μπορεί να καθορίσει τον προσανατολισμό της φαρμακευτικής πολιτικής τα επόμενα χρόνια.

Τα κρίσιμα νούμερα και η πίεση στην αγορά

Κεντρικό ζήτημα είναι το γεγονός ότι το clawback —η υποχρεωτική επιστροφή τμήματος της νοσοκομειακής φαρμακευτικής δαπάνης από τις εταιρείες— έχει φτάσει σε επίπεδα που οι ίδιοι οι εκπρόσωποι του κλάδου χαρακτηρίζουν «μη βιώσιμα». Σύμφωνα με τις δημοσιογραφικές πληροφορίες:

·         Το οριζόντιο ποσοστό για το σύνολο του 2024 αναφέρεται περίπου στο 67,8%, συμπεριλαμβάνοντας φάρμακα κάτω των 30 €.

·         Για τα φάρμακα κατηγορίας Δ (άνω των 30 €) που διατίθενται στα νοσοκομεία, το μεσοσταθμικό ποσοστό φτάνει γύρω στο 75 %.

·         Το πρόβλημα δεν εντοπίζεται μόνο στα υψηλά ποσοστά αλλά και στην καθυστέρηση στην εξόφληση των οφειλών προς τις εταιρείες, με τις πληρωμές να καθυστερούν μήνες.

Αυτά τα στοιχεία ενισχύουν την ανησυχία ότι η Ελλάδα κινδυνεύει να χάσει επενδύσεις, κλινικές μελέτες και πρωτοποριακά φάρμακα λόγω της υπερβολικής επιβάρυνσης. Η ΠΕΦ ιδίως υποστηρίζει ότι οι ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες αντιμετωπίζουν δυσανάλογα μεγάλο βάρος, γεγονός που περιορίζει την παραγωγή και δημιουργεί κινδύνους για θέσεις εργασίας.

Τα αιτήματα και οι θέσεις των φορέων

Στη συνάντηση, οι εκπρόσωποι των φορέων έθεσαν εκ νέου βασικά αιτήματα:

·         Το PIF επισημαίνει ότι χωρίς προβλεψιμότητα και σταθερό πλαίσιο δεν υπάρχει κίνητρο επένδυσης: ζητά τριετές σταθερό πλαίσιο, συμψηφισμό R&D επενδύσεων και μειωμένα ποσοστά για φάρμακα υψηλής καινοτομίας.

·         Ο ΣΦΕΕ τονίζει ότι το clawback λειτουργεί ως μετακύλιση κόστους στις εταιρείες, και όχι ως μέτρο εξορθολογισμού. Ζητά αύξηση του νοσοκομειακού προϋπολογισμού, διαφανείς μηχανισμούς ανά κατηγορία, και προβλεψιμότητα στον οικονομικό προγραμματισμό.

·         Η ΠΕΦ υπογραμμίζει ότι η ελληνική παραγωγή έχει «στραγγαλιστεί»: ζητά ανακατανομή του clawback ώστε τα γενόσημα χαμηλού κόστους να επιβαρύνονται λιγότερο, ευνοϊκότερο πλαίσιο για παραγωγικές μονάδες στην Ελλάδα και πρόγραμμα τριετούς μείωσης υπερφορολόγησης.

Ο υπουργός Υγείας ανάφερε ότι στις προθέσεις του υπουργείου είναι να μπει «κόφτης» στο clawback για τα νοσοκομειακά ώστε να μην υπερβεί το 70% για το 2025. Ωστόσο το θέμα δεν αφορά μόνο το υπουργείο Υγείας.
Οι εταιρείες επιμένουν ότι η Ελλάδα έχει περιοριστεί σε «μία από τις πλέον δυσμενείς αγορές στην Ευρώπη», εφόσον εφαρμόζει υψηλές υποχρεωτικές επιστροφές ενώ παράλληλα επιθυμεί την καινοτομία.

Η θέση της κυβέρνησης και το επόμενο βήμα

Ο υπουργός Υγείας, Άδωνις Γεωργιάδης, αναγνώρισε ότι η κατάσταση είναι «δύσκολη και μη βιώσιμη», αλλά υπογράμμισε παράλληλα ότι οι δημοσιονομικοί περιορισμοί δεν επιτρέπουν άμεσες θεαματικές μειώσεις.

Πληροφορίες θέλουν τον προϋπολογισμό των νοσοκομειακών φαρμάκων να αυξάνεται κατά περίπου 15 εκατ. € για το 2024, αν και οι εκπρόσωποι των εταιρειών χαρακτηρίζουν το ποσό «σταγόνα στον ωκεανό».

Παράλληλα, αναμένεται να ανακοινωθεί νέα συνάντηση, του υπουργού Υγείας με τη συμμετοχή του υπουργού Οικονομικών, Κυριάκου Πιερρακάκη, και του υφυπουργού, Θάνου Πετραλιά, προκειμένου να συντονιστούν τα ανάλογα υπουργεία και να εξευρεθούν τα απαιτούμενα κεφάλαια.