Ουκρανία: Σφίγγει η “θηλιά” της χρηματοδότησης-Το ιλιγγιώδες ποσό της τριετίας και γιατί αλλάζει τα δεδομένα

Η Ουκρανία μπαίνει σε μια περίοδο όπου τα νούμερα μοιάζουν εξίσου κρίσιμα με τα μέτωπα. Σύμφωνα με εκτιμήσεις που κυκλοφορούν σε δυτικά μέσα, το Κίεβο θα χρειαστεί περί τα 389 δισ. δολάρια σε ρευστό και οπλισμό από το 2026 έως το 2029 για να συνεχίσει να αντιστέκεται στη Ρωσία — ποσό σχεδόν διπλάσιο από όσα έχει λάβει συνολικά από την Ευρώπη από την έναρξη της εισβολής. Πίσω από τον στεγνό λογαριασμό κρύβεται μια στρατηγική παγίδα: όσο ο πόλεμος παρατείνεται, τόσο η χρηματοδότηση μετατρέπεται από ασπίδα σε θηλιά στον λαιμό του Κιέβου, συμπιέζοντας την οικονομία, τις πολιτικές επιλογές και, τελικά, τη διαπραγματευτική θέση της χώρας.

Ο ετήσιος αμυντικός προϋπολογισμός της Ουκρανίας εκτιμάται περί τα 65 δισ. δολάρια, ενώ τα υπόλοιπα κρατικά έξοδα κινούνται γύρω στα 73 δισ. Η εσωτερική φορολογική βάση αποδίδει περίπου 90 δισ. δολάρια, αφήνοντας δημοσιονομικό κενό περί τα 50 δισ. που καλύπτεται με εξωτερική στήριξη. Στο στρατιωτικό σκέλος, σημαντικό ποσοστό του οπλισμού φτάνει ως μη επιστρεπτέα βοήθεια (φέτος περί τα 40–50 δισ.), επαρκές για να διατηρηθεί η άμυνα, αλλά με μια κρίσιμη υποσημείωση: οι αμυντικές δαπάνες αυξάνονται περίπου 20% ετησίως, έστω κι αν παραμένουν στο 2/3 των ρωσικών.

Οι ανάγκες σε οπλισμό προβλέπεται να αυξάνονται 5% ετησίως, ενώ τα μη στρατιωτικά έξοδα κρατιούνται σταθερά, με εξαίρεση ένα μόνιμο κονδύλι ~5 δισ. δολαρίων για ανοικοδόμηση/επισκευές υποδομών. Ακόμη κι αν ο πόλεμος τελείωνε, η μεταπολεμική φάση θα απαιτούσε αναπλήρωση αποθεμάτων, συντήρηση μόνιμου στρατεύματος και αποτροπή έναντι της Μόσχας — δηλαδή συνέχιση χρηματοδότησης.

Τα τρία κανάλια χρημάτων και γιατί «στεγνώνουν»

Η χρηματοδοτική φόρμουλα της Ουκρανίας στηρίζεται σε τρεις πυλώνες:

• Ίδια έσοδα: σχεδόν ολόκληρα κατευθύνονται στην άμυνα (περί τα 60 δισ. δολάρια στον φετινό/επόμενο προϋπολογισμό).
• Άμεση στρατιωτική βοήθεια (οπλισμός/πυρομαχικά): ~50 δισ. το 2025, με ανάγκη ~60 δισ. για το επόμενο έτος.
• Κάλυψη δημοσιονομικού ελλείμματος από εταίρους (για μη στρατιωτικές δαπάνες): επίσης ~60 δισ. τον χρόνο.

Και στους τρεις πυλώνες, τα σύννεφα πυκνώνουν: ο Ντόναλντ Τραμπ έχει καταστήσει σαφές ότι προκρίνει πωλήσεις όπλων έναντι μετρητών αντί για επιχορηγήσεις, ενώ η ευθεία χρηματοδότηση του ουκρανικού ελλείμματος παγώνει. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, που καλείται να σηκώσει το βάρος (εκτιμώμενη ανάγκη ~120 δισ. δολάρια τον επόμενο χρόνο), βρίσκεται αντιμέτωπη με επιβράδυνση, πολιτική αβεβαιότητα και δημοσιονομικούς περιορισμούς. Ενδεικτικά, ο ευρωπαϊκός μηχανισμός για αγορές αμερικανικού οπλισμού μένει στάσιμος σε ~2 δισ., προκαλώντας δυσαρέσκεια στο Κίεβο και αιχμές από τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι.

Το «ακριβό» drone war και η εξάρτηση από κινεζικά εξαρτήματα

Η δομή των δαπανών έχει αλλάξει δραστικά: τα μη επανδρωμένα αεροσκάφη (UAVs) είναι το κύριο όπλο του σημερινού πολέμου και οι αλυσίδες αξίας τους περνούν από κινεζικά εξαρτήματα. Η Κίνα δεν «επιχορηγεί» — πληρώνεται. Όσο το Κίεβο κλιμακώνει την παραγωγή ώστε να διατηρεί ισορροπία με τη Ρωσία, τόσο ανεβαίνει ο λογαριασμός. Η ΕΕ και οι ΗΠΑ δεν μπορούν να καλύψουν εύκολα σε είδος αυτό το κενό, καθώς δεν παράγουν επαρκείς ποσότητες κρίσιμων υποσυστημάτων. Άρα, περισσότερα drones = περισσότερα δολάρια.

Η οικονομία στο «κόκκινο»

Στο εσωτερικό, η ουκρανική οικονομία πιέζεται: η αύξηση του ΑΕΠ στο α’ εξάμηνο εκτιμάται κάτω από 1%, ενώ ο φετινός προϋπολογισμός χρειάζεται νέα αύξηση άνω των 300 δισ. γρίβνες για να πληρωθούν μισθοί στρατιωτικών. Η κυβέρνηση ποντάρει σε έσοδα από παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία· όμως για στρατιωτική χρήση απαιτούνται αποφάσεις της ΕΕ που ακόμα ωριμάζουν. Εάν δεν εγκριθούν, μένει η λύση της έκδοσης χρέους/νομισματικής χρηματοδότησης — με κίνδυνο πληθωρισμού και υποτίμησης της γρίβνας.

Πού θα βρεθούν τα χρήματα;

Δύο σενάρια κυκλοφορούν στα παρασκήνια:

• Συμψηφισμός αμερικανικού οπλισμού στο πλαίσιο μιας «resource deal», ώστε πρακτικά να θεωρείται in-kind συνδρομή.
• Ανταλλαγή τεχνογνωσίας UAV από την Ουκρανία για πρόσβαση σε προηγμένο οπλισμό.

Καμία από τις δύο διαδρομές δεν έχει «κλειδώσει». Παράλληλα, προωθείται η ιδέα «ρεπαρατιονικού δανείου» €140 δισ. με εγγύηση τα παγωμένα ρωσικά περιουσιακά στοιχεία. Όμως αρκετά κράτη-μέλη διαφωνούν, προειδοποιώντας για νομικούς/συστημικούς κινδύνους και πλήγμα στην ελκυστικότητα της ευρωζώνης ως ασφαλούς καταφυγίου κεφαλαίων. Ακόμη κι αν προχωρούσε, θα κάλυπτε τις ανάγκες μόνο για ~1 έτος. Ακόμη και μια πλήρης κατάσχεση άνω των €200 δισ. θα έφτανε δύσκολα για δύο χρόνια, με παρενέργειες στις αγορές.

Η Μέτε Φρέντερικσεν το είπε ωμά: «Πέρα από τη χρήση των παγωμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων, δεν υπάρχουν εύκολοι τρόποι να χρηματοδοτηθεί η Ουκρανία όσο συνεχίζεται ο πόλεμος». Αυτό φωτίζει το πραγματικό πρόβλημα: εντέλει όλα τα άλλα — από την αντιαεροπορική άμυνα έως την ενεργειακή θωράκιση — καταλήγουν στο ταμείο.

Ο κίνδυνος της υποτίμησης

Θεωρητικά, υπάρχει πάντα η υποτίμηση για να «μετατρέψει» λιγότερη εξωτερική βοήθεια σε περισσότερες γρίβνες. Πρακτικά, λειτουργεί μόνο αν το κενό είναι μικρό. Αν απαιτηθεί «βουτιά» προς τα UAH 100/USD, τότε μιλάμε για σοκ σε μια οικονομία με βαριά εξάρτηση από εισαγωγές, και για μπλόκο σε αγορές οπλισμού (ναι, και drones) σε σκληρό νόμισμα.

Τι σημαίνει στρατηγικά

Αν μέχρι το 2026–2029 δεν βρεθεί βιώσιμη αρχιτεκτονική χρηματοδότησης, η Ουκρανία θα βρεθεί μπροστά σε στρατηγικό αδιέξοδο:
— είτε θα περιορίσει επιχειρησιακές φιλοδοξίες,
— είτε θα αναζητήσει συμβιβασμούς για να μειώσει τις ταμειακές ανάγκες.

Η χρηματοδότηση δεν είναι πια τεχνικό θέμα. Είναι ο καθοριστικός παράγοντας που θα κρίνει τόσο τη διάρκεια του πολέμου όσο και το πλαίσιο μιας μελλοντικής διαπραγμάτευσης. Μέχρι πρότινος, το ερώτημα ήταν πόσα όπλα θα φτάσουν στο μέτωπο. Πλέον, το ερώτημα είναι πόσα χρήματα — και με ποιους όρους.