Μπουρεβέστνικ (Θυελλοπούλι): Το πολιτικό μήνυμα Πούτιν πίσω από την εκτόξευση του νέου υπερόπλου της Ρωσίας

Η πρόσφατη εκτόξευση του πυραύλου «Μπουρεβέστνικ» (Burevestnik-Θυελλοπούλι), ενός υπερόπλου με πυρηνική ενεργειακή μονάδα και θεωρητικά απεριόριστη εμβέλεια, σηματοδοτεί μια νέα φάση στην κούρσα εξοπλισμών και στη γεωπολιτική αντιπαράθεση ανάμεσα στη Ρωσία και τη Δύση. Ο Βλαντίμιρ Πούτιν, ανακοινώνοντας την επιτυχή ολοκλήρωση των δοκιμών, έστειλε ένα μήνυμα πολλαπλών αποδεκτών: προς την Ουάσιγκτον, ότι η Ρωσία παραμένει τεχνολογικά ικανή να αμφισβητήσει την αμερικανική υπεροπλία, και προς την Ευρώπη, ότι οι ρωσικές αποτρεπτικές δυνατότητες δεν περιορίζονται πλέον από τις συνθήκες του Ψυχρού Πολέμου. Η στιγμή δεν είναι τυχαία.

Σπύρος Σιδέρης

Εν μέσω των συνεχιζόμενων συγκρούσεων στην Ουκρανία, των δυτικών κυρώσεων στη ρωσική ενέργεια και της στασιμότητας στο πεδίο των διαπραγματεύσεων, το «Θυελλοπούλι» του Πούτιν λειτουργεί ως στρατηγικό μήνυμα ισχύος και προειδοποίησης.

Η τεχνολογική υπεροχή και το «ιπτάμενο Τσερνόμπιλ»

Σύμφωνα με τον αρχηγό του ρωσικού Γενικού Επιτελείου, Βαλέρι Γκερασίμοφ, η δοκιμή του Burevestnik 9M730 πραγματοποιήθηκε στις 21 Οκτωβρίου και διήρκεσε 15 ώρες, με τον πύραυλο να διανύει περίπου 14.000 χιλιόμετρα. Η εκτόξευση έγινε από το αρχιπέλαγος Νόβαγια Ζέμλια στη Θάλασσα του Μπάρεντς — έναν τόπο συνδεδεμένο ιστορικά με σοβιετικά πυρηνικά πειράματα.

Η νορβηγική υπηρεσία πληροφοριών επιβεβαίωσε την εκτόξευση, ενώ το Reuters, επικαλούμενο δυτικές πηγές, περιέγραψε το «Μπουρεβέστνικ» ως χαμηλής πτήσης, πυρηνοκίνητο πύραυλο cruise, ικανό να παραμένει στον αέρα για ημέρες, παρακάμπτοντας κάθε γνωστό σύστημα αντιπυραυλικής άμυνας. Η ΝΑΤΟϊκή ονομασία του όπλου είναι SSC-X-9 Skyfall.

Η αμερικανική οργάνωση Nuclear Threat Initiative είχε ήδη προειδοποιήσει από το 2019 ότι το σύστημα θα μπορούσε να φέρει πολλαπλές πυρηνικές κεφαλές και να πραγματοποιεί παγκόσμια τροχιά σε χαμηλό ύψος, πλήττοντας απρόβλεπτα σημεία. Ο ειδικός στις στρατηγικές μελέτες Τζέφρι Λιούις το χαρακτήρισε «ένα μικρό ιπτάμενο Τσερνόμπιλ», σημειώνοντας πως η τεχνολογία αυτή εγκυμονεί περιβαλλοντικούς και στρατηγικούς κινδύνους πρωτοφανούς κλίμακας.

Μήνυμα πέρα από την Ουκρανία

Αν και το Κρεμλίνο δεν συνέδεσε ευθέως τη δοκιμή με τον πόλεμο στην Ουκρανία, αναλυτές στη Νέα Υόρκη και στις Βρυξέλλες εκτιμούν ότι η ανακοίνωση του Πούτιν εξυπηρετεί δύο στόχους:

1. Να υπενθυμίσει τη ρωσική τεχνολογική αυτοδυναμία απέναντι στις δυτικές κυρώσεις και
2. Να πιέσει για την ανανέωση της συνθήκης START-III, της τελευταίας συμφωνίας περιορισμού στρατηγικών όπλων με τις Ηνωμένες Πολιτείες, η οποία λήγει τον ερχόμενο Φεβρουάριο.

Οι New York Times σχολίασαν ότι το μήνυμα του Πούτιν πρέπει να ιδωθεί και ως διαπραγματευτικό εργαλείο. Με μια προσωρινή παράταση του START-III, η Μόσχα θα μπορούσε να αποφύγει το κοστοβόρο άνοιγμα νέων γραμμών παραγωγής πυρηνικών όπλων, προτιμώντας να επικεντρωθεί στην Ουκρανία και να διαχειριστεί εσωτερικές πιέσεις. Ωστόσο, η επίδειξη του «Μπουρεβέστνικ» δημιουργεί σκιές για τη σταθερότητα του πλανήτη, καθώς σηματοδοτεί επιστροφή στην ψυχροπολεμική λογική της πυρηνικής αποτροπής.

Η αντίδραση των ΗΠΑ και του Τραμπ

Ο Ντόναλντ Τραμπ, από την πλευρά του, χαρακτήρισε τις δηλώσεις του Πούτιν «απρεπείς και άστοχες». Μιλώντας κατά τη διάρκεια της ασιατικής του περιοδείας, ο Αμερικανός πρόεδρος επεσήμανε:

«Ξέρουν ότι έχουμε την καλύτερη πυρηνική υποβρύχια δύναμη στον κόσμο, ακριβώς έξω από τις ακτές τους. Δεν χρειάζεται να πετάξουμε 8.000 μίλια για να δείξουμε τι μπορούμε. Αντί να κάνει τέτοιες δηλώσεις, ο Πούτιν θα έπρεπε να τελειώσει έναν πόλεμο που θα κρατούσε μια εβδομάδα και πλησιάζει πια τα τέσσερα χρόνια».

Πέρα από την ειρωνεία, τα λόγια του Τραμπ αντανακλούν την ένταση στις αμερικανο-ρωσικές σχέσεις, όπου η στρατιωτική ρητορική αναβιώνει παράλληλα με τον οικονομικό πόλεμο γύρω από την ενέργεια.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν εντείνει τις κυρώσεις κατά ρωσικών ενεργειακών εταιρειών, ενώ ενθαρρύνουν την Ευρώπη να διακόψει οριστικά τις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου και φυσικού αερίου — ακόμη και αν λήξει ο πόλεμος.

Από τις κυρώσεις στο μήνυμα αποτροπής

Αναλυτές στη Μόσχα εκτιμούν ότι ο Πούτιν, παρουσιάζοντας τον «Μπουρεβέστνικ», υπενθυμίζει στις ΗΠΑ πως η πίεση έχει όρια. Εάν η Ουάσιγκτον προχωρήσει σε περαιτέρω ενεργειακές και οικονομικές κυρώσεις, η Ρωσία μπορεί να απαντήσει στρατιωτικά ή γεωπολιτικά. Στο ρωσικό διαδίκτυο, το νέο υπερόπλο παρουσιάστηκε ως «προειδοποίηση προς τους Αμερικανούς», σε αντιδιαστολή με προηγούμενες δοκιμές πυραύλων μέσης εμβέλειας που θεωρήθηκαν προειδοποίηση προς την Ευρώπη.

Η συζήτηση για πιθανή αποστολή πυραύλων Tomahawk στην Ουκρανία από τις ΗΠΑ, αν και «παγωμένη» προσωρινά, παραμένει καταλύτης για ρωσικές απειλές. Το «Θυελλοπούλι» ενσαρκώνει ακριβώς αυτό το μήνυμα: ότι η Ρωσία έχει τα μέσα να αντεπιτεθεί παγκοσμίως και να παρακάμψει κάθε αντιπυραυλική άμυνα.

Η νέα εποχή της πυρηνικής αβεβαιότητας

Η εμφάνιση ενός όπλου όπως το «Μπουρεβέστνικ» αναδιαμορφώνει το δόγμα της παγκόσμιας ασφάλειας. Εάν πράγματι πρόκειται για έναν πύραυλο με πυρηνικό κινητήρα, η ικανότητά του να πετά επί ημέρες καθιστά αδύνατη την πρόβλεψη της πορείας του και, κατά συνέπεια, την αποτελεσματική του αναχαίτιση.

Οι δυτικοί στρατιωτικοί αναλυτές κάνουν λόγο για ένα «όπλο επιβίωσης» σε συνθήκες πλήρους πυρηνικού πολέμου, αλλά και για τεχνολογική παραβίαση των διεθνών συμβάσεων. Από την άλλη, το Κρεμλίνο παρουσιάζει το έργο ως σύμβολο επιστημονικής προόδου και αποτροπής, ενταγμένο σε ένα αφήγημα εθνικής υπερηφάνειας και ανθεκτικότητας απέναντι στις κυρώσεις.

Ένα μήνυμα προς το μέλλον

Η εκτόξευση του «Μπουρεβέστνικ» δεν είναι απλώς στρατιωτικό γεγονός — είναι πολιτική δήλωση. Υπενθυμίζει ότι, εν μέσω μιας φαινομενικά «παγωμένης» σύγκρουσης στην Ουκρανία και ενός νέου ψυχρού πολέμου που διαμορφώνεται ανάμεσα σε Μόσχα, Ουάσιγκτον και Πεκίνο, η τεχνολογία της καταστροφής εξακολουθεί να είναι το τελευταίο χαρτί της ισχύος.