Συνομιλίες Ουάσιγκτον-Πεκίνου: Νέο πλαίσιο ανάμεσα σε σκληρή ρητορική και πραγματισμό-Πόσο εφικτή είναι η συμφωνία κορυφής;

Η Ουάσιγκτον και το Πεκίνο φαίνεται να δοκιμάζουν ένα νέο πλαίσιο συνεννόησης, έπειτα από δύο ημέρες εντατικών διαβουλεύσεων στην Κουάλα Λουμπούρ, που σύμφωνα με το κινεζικό πρακτορείο Xinhua οδήγησαν σε «βασικές συγκλίσεις» για την αντιμετώπιση σημαντικών οικονομικών και εμπορικών ζητημάτων. Στην πράξη, οι συνομιλίες ανάμεσα στον Αντιπρόεδρο της κινεζικής κυβέρνησης Χε Λιφένγκ, τον Αμερικανό Υπουργό Οικονομικών Σκοτ Μπέσεντ και τον Εκπρόσωπο Εμπορίου των ΗΠΑ Τζέιμιζον Γκριρ αποτέλεσαν την πιο ουσιαστική διμερή επαφή των τελευταίων μηνών. Το Πεκίνο επιδιώκει σταθερότητα και διατήρηση του πλαισίου συνεργασίας που έχει διαμορφωθεί, ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες εμφανίζονται αποφασισμένες να επαναφέρουν μια ισορροπία στα ελλείμματα, στους τεχνολογικούς περιορισμούς και στα ζητήματα ναυτιλίας, αγροτικών προϊόντων και εξαγωγών που επί χρόνια ταλανίζουν τις σχέσεις των δύο οικονομιών.

Σπύρος Σιδέρης

Όπως παραδέχθηκε ο Λι Τσενγκάνγκ, υφυπουργός Εμπορίου της Κίνας, «η αμερικανική πλευρά εξέφρασε τη θέση της με σκληρό τρόπο», ενώ το Πεκίνο «παρέμεινε σταθερό στην υπεράσπιση των συμφερόντων του». Η φράση αυτή αποτυπώνει τον πραγματικό τόνο των συνομιλιών: ρεαλισμός, αλλά και αποφασιστικότητα να μη γίνει κανένα βήμα υποχώρησης χωρίς ανταλλάγματα.

Οι διαβουλεύσεις επικεντρώθηκαν σε κρίσιμα ζητήματα, όπως τα μέτρα του άρθρου 301 των ΗΠΑ για τους κινεζικούς τομείς ναυτιλίας, εφοδιαστικής αλυσίδας και ναυπηγικής, στην παράταση της αναστολής των αμοιβαίων δασμών, στη συνεργασία κατά της παράνομης διακίνησης φαιντανύλης, στις εξαγωγές αγροτικών προϊόντων και στους ελέγχους εξαγωγών τεχνολογίας.

Οι δύο πλευρές, «συμφώνησαν να εργαστούν πάνω σε συγκεκριμένες λεπτομέρειες» και να ακολουθήσουν «τις εσωτερικές διαδικασίες έγκρισης» για την οριστικοποίηση των συμφωνηθέντων.

Αμοιβαίο συμφέρον και παγκόσμια πίεση

Ο Χε Λιφένγκ επανέλαβε ότι η ουσία των κινεζοαμερικανικών οικονομικών σχέσεων είναι «το αμοιβαίο όφελος και η κοινή επιτυχία», τονίζοντας πως «και οι δύο χώρες κερδίζουν από τη συνεργασία και χάνουν από την αντιπαράθεση». Η φράση, κλασική στη ρητορική του Πεκίνου, αντανακλά την κινεζική στρατηγική: διατήρηση της οικονομικής σταθερότητας, αποφυγή αποσύνδεσης (decoupling) και ταυτόχρονη προβολή της Κίνας ως δύναμης υπευθυνότητας.

Από την πλευρά τους, οι ΗΠΑ αναγνωρίζουν ότι πρόκειται για «τη σημαντικότερη διμερή οικονομική σχέση στον κόσμο», εκφράζοντας πρόθεση να εργαστούν «με πνεύμα ισότητας και σεβασμού». Η δήλωση αυτή, λειτουργεί και ως μήνυμα προς τους συμμάχους της Ουάσιγκτον στην περιοχή Ασίας–Ειρηνικού, ότι η αμερικανική στρατηγική επιδιώκει ισορροπία ανάμεσα στον ανταγωνισμό και τη συνεργασία.

Ανατολή και Δύση σε οικονομικό σταυροδρόμι

Η χρονική συγκυρία δεν είναι τυχαία. Οι συνομιλίες στην Κουάλα Λουμπούρ πραγματοποιήθηκαν λίγες ημέρες πριν από τη Σύνοδο Οικονομικών Ηγετών του APEC στη Γκιεονγκτζού της Νότιας Κορέας, όπου ο Σι Τζινπίνγκ αναμένεται να συναντήσει τον Ντόναλντ Τραμπ στο περιθώριο των εργασιών. Το κινεζικό Υπουργείο Εξωτερικών ήδη ανακοίνωσε ότι «οι δύο χώρες βρίσκονται σε στενή επικοινωνία για την οργάνωση της συνάντησης».

Η διατήρηση μιας σταθερής πορείας συνεργασίας μεταξύ των δύο υπερδυνάμεων θεωρείται κρίσιμη όχι μόνο για το εμπόριο, αλλά και για την παγκόσμια οικονομική σταθερότητα. Ο κόσμος εξακολουθεί να βιώνει τις επιπτώσεις της πανδημίας, των γεωπολιτικών εντάσεων στην Ουκρανία και στη Μέση Ανατολή, καθώς και των ενεργειακών μεταβολών που επηρεάζουν τις αλυσίδες παραγωγής. Μια νέα εμπορική κλιμάκωση ΗΠΑ–Κίνας θα μπορούσε να επιδεινώσει τις πληθωριστικές πιέσεις και να φρενάρει την ανάκαμψη.

Το μήνυμα πίσω από τους αριθμούς

Αναλυτές όπως ο Ζου Μι, ανώτερος ερευνητής στην Κινεζική Ακαδημία Διεθνούς Εμπορίου και Οικονομικής Συνεργασίας, σημειώνουν ότι «η αναγνώριση ενός ευρέος φάσματος θεμάτων και η έναρξη εποικοδομητικού διαλόγου δείχνουν σταθερό θεμέλιο για πρόοδο». Ωστόσο, προσθέτουν ότι οι συζητήσεις υπήρξαν «έντονες», καθώς η Ουάσιγκτον επέμεινε στη σκληρή της στάση και το Πεκίνο αντιστάθηκε με επιμονή.

Η συνεννόηση σε τεχνικό επίπεδο μπορεί να αποτελέσει τον πρόδρομο μιας πολιτικής συμφωνίας κορυφής, εφόσον οι δύο ηγέτες επιβεβαιώσουν τις προθέσεις τους στη Νότια Κορέα. Πρακτικά, αυτό σημαίνει ότι οι δύο πλευρές προσπαθούν να «παγώσουν» τα πιο ευαίσθητα σημεία αντιπαράθεσης — από τους δασμούς και τις εξαγωγές τεχνολογίας, έως τις αλυσίδες εφοδιασμού και τα μέτρα περιορισμού κινεζικών επενδύσεων στις ΗΠΑ.

Συνεχής διαπραγμάτευση, όχι ανακωχή

Παρά το θετικό κλίμα, οι Κινέζοι αξιωματούχοι υπογραμμίζουν ότι τα επιτεύγματα των συνομιλιών είναι «δύσκολα αποκτήσιμα» και απαιτούν «συντονισμένες προσπάθειες» για να διατηρηθούν. Ο Λι Τσενγκάνγκ δήλωσε χαρακτηριστικά ότι η Κίνα έχει «πιστά εφαρμόσει» τις συμφωνίες των προηγούμενων συνομιλιών της Γενεύης και «διαφυλάξει τη σχετικά σταθερή σχέση οικονομικής συνεργασίας».

Η φράση «αυτές οι διακυμάνσεις δεν είναι αυτό που η Κίνα επιθυμεί να δει» αφήνει να εννοηθεί πως το Πεκίνο θεωρεί τις εντάσεις περισσότερο πολιτικές παρά εμπορικές. Από την άλλη, οι ΗΠΑ εξακολουθούν να χρησιμοποιούν τον οικονομικό διάλογο ως εργαλείο πίεσης σε ζητήματα που υπερβαίνουν την οικονομία, όπως η τεχνολογική ασφάλεια, η Νότια Σινική Θάλασσα και οι παγκόσμιες αλυσίδες μικροτσίπ.

Η σημασία του ρεαλισμού

Η σύγκλιση στην Κουάλα Λουμπούρ δεν συνιστά ούτε ανατροπή ούτε υποχώρηση· είναι μια ρεαλιστική αναγνώριση της αλληλεξάρτησης των δύο μεγαλύτερων οικονομιών του πλανήτη. Όπως επισημαίνουν αναλυτές του Bloomberg και του Reuters, οι συνομιλίες «προετοίμασαν το έδαφος για μια παραγωγική συνάντηση ηγετών» και κατέδειξαν ότι, παρά τις διαφορές, υπάρχει κοινό έδαφος όταν το διακύβευμα είναι η παγκόσμια οικονομική σταθερότητα.

Η επόμενη φάση θα δείξει αν οι «βασικές συγκλίσεις» μπορούν να μετατραπούν σε γραπτή συμφωνία ή αν θα παραμείνουν ένα ακόμη επεισόδιο στη μακρά και αντιφατική σχέση ΗΠΑ–Κίνας — μια σχέση που, όπως και η ίδια η εποχή, κινείται ανάμεσα στην αντιπαλότητα και την ανάγκη συνύπαρξης.